Zerga-kontrolaren emaitzen 2022ko balantzea

• 3.400 milioi baino gehiago erregularizatutako zerga-oinarrietan, multinazional handien nazioarteko fiskalitateari buruzko 117 ikuskapen-egiaztapen egin ondoren

• 546 milioi euroko zorra likidatu da ondare handiei egindako 1.130 egiaztapenen ondorioz

• Kobratzeko zor osoa % 3,8 jaitsi da, 13 urtetan izan duen maila baxuena duelarik

• 2022. urtean 16.675 milioi euro lortu dira kontrol-lanaren ondorioz – 15.362 milioi termino homogeneoetan, % 2,7 gehiago –; horietatik 10.536 milioi zuzeneko diru-sarrerei dagozkie, % 16,6 gehiago

• Agentziak oinarri negatiboak, aplikatzeko dauden kenkariak eta 3.860 milioi euroko konpentsatzeko kuotak murriztu ditu, % 50ean Zergadun Handien Ordezkaritza Zentralaren jarduketei dagozkienak

2023ko abuztuaren 1a.- Zerga Agentziak 39.366 kontrol-jarduera nominal egin zituen 2022an enpresa handiekin, pertsona fisikoen ondareekin, sozietate-abusuekin eta ezkutuko ekonomiaren aurkako borrokarekin lotuta, aurreko urtean baino % 7,6 gehiago. Zehazki, baliabide asko kontsumitzen dituzten jarduera horien artean (kualifikazio handia dute, gainera), 29.394 jarduera egin ziren enpresa handietan, multinazionaletan eta sozietate-taldeetan, % 8,9 gehiago; 2.971 ondare- eta sozietate-analisi (+% 2,5); eta 5.594 jarduera ezkutatzearen eta sozietate-formen abusuaren ingurukoak (+% 5,2). 39.366 egiaztapenen zifra jarduera ekonomikoen kontrolaren esparruan ezkutuko salmentak azaleratzea ahalbidetu duten 1.407 jarduerekin osatzen da (salmentak deskubritzeko gainerako jarduerak aurreko bi epigrafeetan sartuta daude).

Emaitza horiek Zerga Agentziak 2022an egin zuen kontrol-jarduera osoaren parte dira. Jarduera hori barne zergak kontrolatzeko 1.889.000 jarduerekin amaitu zen, aurreko urtean baino % 5,2 gehiago eta 2020an baino % 16,1 gehiago, pandemiaren aurreko mailak gaindituz ia jarduera tipologia handi guztietan.

Bilketaren emaitzak

Bilketa globalari dagokionez, eta iruzurraren aurkako prebentzioan eta borrokan egindako lanaren ondorioz, 2022an Agentziak 15.362 milioi euroko emaitza homogeneoak lortu zituen (guztira 16.675 milioi), aurreko urtean baino % 2,7 gehiago. Emaitza homogeneo horiek ez dituzte ordainketa zatikatuak murrizteko espedienteak jasotzen (1.313 milioi euro 2022an eta 1.940 milioi euro 2021ean), izan ere, zaila izango da etorkizunean errepikatzea, eta, beraz, seriea homogeneoki alderatzea eragozten dute.

Zifra global horien artean, Zerga Agentziak kontrol-jardueretan lortutako zuzeneko diru-sarrerak nabarmentzen dira, % 16,6 igo baitira, 10.536 milioi euro hain zuzen ere. Era berean, eragindako diru-sarrerak (aldez aurreko eskakizunik gabeko epez kanpoko aitorpenak) % 7,8 hazi dira, 813 milioi euro izateraino.

Zatikako ordainketen aparteko ordainketarik gabeko itzulketen gutxitzeak 4.013 milioi euroraino jaitsi dira (-% 22,3); izan ere, iaz nabarmen murriztu ziren Aduanen eta IIEEen Arloko espediente batzuen emaitzak (3.255 milioi eurotik 1.641 milioi eurora igaro ziren), eta hori ere zaila izango da etorkizunean errepikatzea. Bi espediente-tipologia horien eraginik gabe (ordainketa zatikatuak eta aduanak), itzulketa-murrizketen emaitza arrunta % 24,2 haziko litzateke, 2.372 milioi euro izan arte.

Zerga Agentziak zerga-oinarri negatiboen, aplikatzeko dauden kuotako kenkarien eta konpentsatzeko kuoten murrizketak ere egin zituen. Horiek 3.860 milioi eurokoak izan ziren eta horien % 50 Zergadun Handien Ordezkaritza Zentralaren jarduerei dagokie. Oso jarduera garrantzitsuak dira (8.800 milioi azken bi urteetan), eta kontrol-emaitzetan zenbatzen ez badira ere, diru-sarrerarik eta itzulketen murrizketarik ez dakartenez, garrantzi handia dute etorkizuneko zerga-oinarriak zabaltzeko eta bilketa handitzeko.

Nazioarteko fiskalitatea

Enpresa multinazional handien nazioarteko fiskalitatearen esparruan, Zerga Agentziak 3.409 milioi euroko zerga-oinarriak erregularizatu zituen iaz, Zergadun Handien Ordezkaritza Zentralak eta Agentziaren gainerako ordezkaritzek Nazioarteko Fiskalitate Bulego Nazionalaren (ONFI) laguntzarekin egindako 117 ikuskapen-egiaztapenetan. Erregularizatutako zerga-oinarri horien zenbatekoak aurreko hiru urteetako batez bestekoarekin bat egiten du.

Era berean, 2022an ONFIk 28 Aurretiazko Balorazio Akordioen (APA) kudeaketan parte hartu zuen, eta emaitza zenbatetsia aurreko urteko zenbateko bera izan zen, hau da, etorkizunean 2.700 milioi eurotik gorako zerga-oinarriak bermatzea.

Ondare handiak eta ez-egoiliar faltsuak

Aldi berean, iaz, Agentziak pertsona fisikoen ondare handien 1.130 kontrol-jarduera egin zituen bere ordezkaritza desberdinetatik eta aurreko urteko ildo beretik, 546 milioiko zorra likidatu zen. 2018tik – Ondare Garrantzitsuen Kontrola Koordinatzeko Unitate Nagusia sortu zenetik – 2022ra arte, 2.400 milioi euro baino gehiago likidatu dira esparru horretan 4.400 egiaztapen-espediente baino gehiagoren bitartez.

Agentziaren lurralde-eremu bakoitzean ondasun handien gainean egiten diren likidazioei laguntza emateaz gain, Unitatea hainbat proiektu bultzatzen ari da arlo horretako kontrol-sistemak indartzen eta eguneratzen jarraitzeko. Horietako bat ondare garrantzitsuak dituzten ez-egoiliar faltsuak detektatzen laguntzeko tresna da. 2022an, 252 zergaduni jarri zitzaizkien egiaztapen prozesuak martxan. Horietatik, 28,2 milioi euroko likidazioa izan zuten jarduerak burutu dira, benetako egoitza Espainian zuten 97 zergadun beste herrialde batzuetan artifizialki kokatuta baitzeuden.

Kanpoko informazioaren garrantzia

Azken urteotan, Agentziaren ordezkaritzek aitortu gabeko errenten gaineko ekintza-ahalmena indartu dute informazioa automatikoki trukatzeko Europako ondoz ondoko zuzentarauei, ELGA mekanismo estandarizatuei eta beste akordio batzuei esker.

Iaz, DAC2 Europako zuzentarauaren, ELGAren CRS estandarraren eta AEBrekin sinatutako "Fatca" akordioaren bidez kanpoko finantza-kontuei buruzko informazioa jaso duen zergadunen gaineko ikuskaritza-kontrolak, 488 zergaduni 201 milioi euro likidatzea ahalbidetu zuen ( % 52,3 gehiago). Hala, 2017. urtetik, informazio hori jasotzen hasi zenetik, Agentziaren Ikuskaritza arloak 963 milioi likidatu dizkie 2.768 zergaduni.

Atzerrian ezkutatutako funtsak azaleratzeko asmoz, Ikuskaritza Saileko Iruzurra Ikertzekoko Bulego Nazionalak (gaztelaniaz, ONIF) atzerrian jaulkitako txartelen erabilerari buruz (offshore txartelak) bildutako informazioari esker, Agentziaren lurralde-bulegoek 79 milioi euroko zorra likidatu ahal izan zuten iaz, aurreko urtekoaren antzeko zenbatekoa. Aldi berean, alta eman zitzaien offshore txartelak dituzten 69 zergaduni eragiten dieten espedienteei, eta horiek emaitza gehigarriak emango dituzte etorkizunean.

ONIFen ikerketak

"Offshore" txartelei buruzko aurreko datuak ONIFen urteko jardueraren zati baten ondorioz sortutako emaitzen parte dira, zorraren likidazioari dagokionez. Jarduera horren barruan, bereziki azpimarragarria da "FITT" fitxen (Zerga Garrantzia duten Informazio Fitxak) prestaketa. Bulegoak Zerga Agentziaren ordezkaritzei helarazten dizkie fitxa horiek, kontingentzia fiskalak erregularizatu ahal izateko. Iaz, ONIFek 353 FITT fitxa bidali zituen analizatzeko. Era berean, azken urteetan bidalitakoei esker, 2022an Agentziaren ordezkaritzek guztira 535 milioi euro likidatu zizkieten 410 zergaduni, balio handiko espediente zehatz bat barne.

Ezkutuko ekonomia

Era berean, iaz Agentziak bere kontrol-jarduerari eutsi zion ezkutuko jarduera ekonomikoa azaleratzeko. 2022an 2.312 ikuskapen-jarduera egin ziren hainbat egiaztapen-programatan (jarduera ekonomikoen kontrolaren arloan jada aipatutako 1.407ak eta gainerakoak beste programa batzuetan). Horietan ezkutuko salmentak aurkitu eta 435 milioi euroko kuotak erregularizatu ziren, aurreko urtean baino % 8,8 gehiago.

Aldi berean, 122 milioi euroko kuotak eta zehapenak likidatu ziren mila zergadunentzako 2.600 ikuskapen-aktatan baino gehiagotan. Horiek aurretik Informatika Auditoretzako Unitateen (IAU) laguntzarekin sarrera- eta erregistro-jarduketen xede izan ziren. Unitate horiek 1.500 jarduera baino gehiagotan parte hartu zuten iaz informatikako iraulketekin, ezkutuko errentak aurkitzea errazteko, frogak hobeto lortzeko eta egiaztapenen iraupena murrizteko.

Jarduera horrek lurralde nazional osoan zehar atomizatutako jarduerei eragiten die, besteak beste, jarduera ekonomiko ezkutua aurkitzeko eta jarduera-sektore jakin batzuetan salmentak ezkutatzeko softwarea detektatzeko egiten diren sarrera eta erregistroekin koordinatutako makroeragiketa handien barruan egiten direnei. Azken hamarkan egindako makroeragiketa horien ondorioz (21 jada joan den urtera arte), eta 2022an likidatutako 15,7 milioiak kontutan hartuta, jarduera horien balantze globala 386 milioi eurokoa da, 2.000 espediente baino gehiagoren bidez likidatuak izan direnak.

Ezkutuko ekonomiaren aurkako borrokaren eremuko ikuskapen-egiaztapenen jarduerak bisita-planarekin osatzen dira. 2022an, Agentziak 29.000 jarduera presentzial baino gehiago burutu zituen ("miaketa zehatzak"), arrisku fiskaleko sektore eta eremuak in situ kontrolatzeko. Jarduera horien artean, "BEZaren Bisita Planarekin" lotutako ia 9.800 jarduera daude, eta sarrera eta erregistroko makroeragiketa sektorialen ia 1.800 bisita osagarri.

Bestalde, eta ezkutuko alokairuen kontrolari dagokionez, Errentaren gaineko Zergaren azken kanpainetan ustezko errentatzaileei datu fiskalen abisuak bidaltzeak duen eragin induzituak nabarmentzen jarraitzen du. Abisu bakoitzak hasierako urtean izandako eragin osoa eta aurreko kanpainek urte bakoitzean izandako eragin marjinala kontuan hartuta, azken sei ekitaldietan abisu horiek 1.182.000 aitorpen baino gehiago sartzea ahalbidetu dute. Aitorpen horietan higiezinen kapitalaren etekinak sartzen dira, aitortutako zerga-oinarria 7.700 milioi euro baino gehiagokoa izanik eta kanpaina horiei lotutako bilketa 933 milioi eurokoa izatea zenbatesten da.

Diru-bilketaren kontrola

Zorren kobrantza ziurtatzeko beharrezkoa den kontrolari dagokionez, Agentziako Bilketa Arloak jarduera kualifikatuenak bultzatzen jarraitu du likidazioen egiazko kobrantza lortzeko eta diru-bilketaren fasean iruzurraren aurka borrokatzeko. Ordaintzeko zegoen zorra % 3,8 murriztu zen iaz eta azken 13 urteetako mailarik baxuenean geratu zen.

Jarduera-tipologiaren arabera, erantzukizun-deribazioen hazkundea nabarmentzen da (31.313, +% 7,7), azken urteetako joerarekin jarraituz. Azken urte horietan, horrelako jarduerak areagotzeko ahalegina egin da, batzuetan konplexutasun eta garrantzi handikoak. Era berean, eta zorren benetako kobrantza finkatzeko helburu berarekin, 4.797 kautelazko neurri hartu dira, 2021ean baino % 5 gutxiago, baina duela bi urte baino % 27,6 gehiago.

Bi tresna horien eragin konbinatuari esker, iaz zor ziren 1.036 milioi euro kobratu ahal izan dira, aurreko urtean baino % 45 gehiago.

Aldi berean, zorrak kobratzeko iaz gauzatutako akzio judizialen hazkundeak jarraitzen du (1.101, +%6,3 eta +%90; 2021. eta 2020. urteekin alderatuz hurrenez hurren). Jarduketa horiek kobratzeko eskakizuna judizializatu egiten dute itxurazko kaudimengabezia-egoera bereziki larrietan, altxamenduetan eta, oro har, ezkutatze-praktika konplexuetan.

Era berean, finantza-mugimenduen ikerketa-espedienteen kopurua 65.210era iritsi zen iaz, duela bi urteko emaitzen ildo beretik. Jarduketa horien bidez, iruzurrezko figurak erabili nahi dira, hala nola sozietateak jartzea edo izen-mailegatzaileak erabiltzea.

Bestalde, atzerriko agintariei zorrak kobratzeko eskatutako informazio- edo enbargo-errekerimenduak (1.806 errekerimendu guztira) % 8 jaitsi ziren 2021arekin alderatuta, baina 2020ko mailak baino % 6,1 handiagoak izan ziren. Halaber, Zergabilketa Arloko funtzionarioen ohiko presentzia berreskuratu da, bisiten eta bertaratzeen bidez, jarduera betearazleak egiteko eta informazioa lortzeko. 2022an, ezaugarri horietako 14.120 bertaratze burutu dira, pandemiaren aurreko dinamikari helduz.

Iruzurraren aurkako borroka

Iaz, zerga bereziak eta ingurumenekoak kontrolatzeko, aduana-kontroleko eta kontrabandoko, narkotrafikoko, zuriketako eta beste delitu ekonomiko batzuetako ohiko lanak ere egin ziren. Kontrabandoari dagokionez, 40 tona kokaina eta 83 tona haxix baino gehiago konfiskatu ziren, eta 6 milioi pakete eta 117 tona tabako xehe eta bestelako tabako-mota batzuk atzeman zituzten. Aldi berean, 1,1 milioi produktu faltsutu atzeman ziren.

Era berean, Zerga Agentziak justiziarekin eta beste administrazio batzuekin ohiko lankidetzan jardun du nazioan eta nazioartean, eta iruzurraren prebentzioa bultzatu da, informazio- eta laguntza-tresnen eta Agentziak parte hartzen duen foro kooperatiboen bidez.