a) Prestacións derivadas dos sistemas de previsión social

Entre as prestacións derivadas dos sistemas de previsión social que se consideran rendementos de traballo están as seguintes:

• Seguridade Social e Clases Pasivas

Son rendementos do traballo as pensións e haberes pasivos percibidos dos réximes públicos da Seguridade Social e clases pasivas, calquera que sexa a persoa que haxa generado o dereito á súa percepción. Así mesmo, constitúen rendementos do traballo as demais prestacións públicas por situacións de incapacidade, xubilación, accidente, enfermidade, viudedad, ou similares.

Non obstante, decláranse exentas do IRPF as prestacións percibidas por incapacidade permanente absoluta ou gran invalidez, as pensións por inutilidade ou incapacidade permanente do réxime de clases pasivas, sempre que a lesión ou enfermidade inhabilite ao perceptor por completo para toda profesión ou oficio, así como as prestacións familiares a que se refire a letra h) do artigo 7 da Lei do IRPF.

Atención: teñase en conta que o Ingreso Mínimo Vital constitúe unha prestación non contributiva da Seguridade Social de acordo co que se dispón no artigo 2.2 do Real Decreto-lei 20/2020, do 29 de maio, que o regula. Polo tanto, terá a consideración de rendemento do traballo na parte que exceda da exención prevista no artigo 7.y) da Lei do IRPF.

O Real Decreto-lei 20/2020, do 29 de maio foi substituído, con efectos desde o 1 de xaneiro de 2022, pola Lei 19/2021, do 20 de decembro, pola que se establece o ingreso mínimo vital.

• Mutualidades xerais obrigatorias de funcionarios (MUFACE, MUGEJU, ISFAS ), colexios de orfos e outras entidades similares

Constitúen rendementos do traballo as prestacións percibidas polos beneficiarios das citadas mutualidades, colexios de orfos e outras entidades similares.

• Plans de pensións

Son rendementos do traballo as prestacións percibidas polos beneficiarios dos plans de pensións e as percibidas dos plans de pensións reguladas na Directiva (UE) 2016/2341 do Parlamento Europeo e do Consello, do 14 de decembro de 2016, relativa ás actividades e a supervisión de fondos de pensións de emprego, calquera que sexa a continxencia cuberta polos mesmos.

No caso de plans de pensións as continxencias polas que se satisfan as prestacións son as previstas no artigo 8.6 do texto refundido da Lei de regulación dos Plans e Fondos de Pensións, aprobado polo Real decreto Lexislativo 1/2002, do 29 de novembro.

Estas continxencias son:

Xubilación ou asimilable do partícipe:

Para a determinación da continxencia de xubilación estarase ao previsto no Réxime de Seguridade Social correspondente.

Cando non sexa posible o acceso dun partícipe á xubilación, a continxencia entenderase producida a partir de que cumpra os 65 anos de idade, no momento en que o partícipe non exerza ou cesase na actividade laboral ou profesional, e non se encontre cotizando para a continxencia de xubilación para ningún Réxime da Seguridade Social. Non obstante, poderá anticiparse a percepción da prestación correspondente a partir dos 60 anos de idade, nos termos que se establezan regulamentariamente.

Ademais, os plans de pensións poderán prever o pagamento da prestación correspondente á xubilación no caso de que o partícipe, calquera que sexa a súa idade, extinga a súa relación laboral e pase a situación legal de desemprego nos seguintes casos:
- Por morte, xubilación ou incapacidade do empresario ou por extinción da personalidade xurídica do contratante (artigo 49.1.g) do Texto Refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores).
- Despedimento colectivo (artigo 51 do Texto Refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores).
- Extinción do contrato por causas obxectivas (artigo 51.2 do Texto Refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores).
- En caso de concurso (artigo 57 do Texto Refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores).
Incapacidade laboral total e permanente para a profesión habitual ou absoluta e permanente para todo traballo, e a gran invalidez, determinadas conforme ao Réxime correspondente de Seguridade Social.
Morte do partícipe ou beneficiario, que pode xerar dereito a prestacións de viuvez, orfandade ou a favor doutros herdeiros ou persoas designadas.
Dependencia severa ou gran dependencia do partícipe , regulada na Lei de promoción da autonomía persoal e atención ás persoas en situación de dependencia.

A súa consideración como rendementos de traballo mánténse, calquera que sexa a forma de cobramento da devandita prestación: renda, capital ou en forma mixta, renda e capital.

Tamén teñen a consideración de rendementos do traballo as cantidades percibidas pola disposición dos dereitos consolidados dos plans de pensións nos supostos excepcionais aos que se refire o artigo 8.8 do texto refundido da Lei de Regulación dos Plans e Fondos de Pensións (nos supostos de enfermidade grave ou desemprego de longa duración). As devanditas cantidades terán o mesmo tratamento fiscal que as prestacións dos plans de pensións.

• Mutualidades de previsión social

Son rendementos do traballo as prestacións percibidas polos beneficiarios de contratos de seguro concertado con mutualidades de previsión social, calquera que sexa a contingencia cuberta polos mesmos (xubilación, invalidez, falecemento, dependencia severa ou gran dependencia e o desemprego para os socios traballadores), cuxas achegas puidesen ser, polo menos en parte, gasto deducible para a determinación do rendemento neto de actividades económicas (actuando a mutualidade, neste caso, como sistema alternativo ao réxime especial da Seguridade Social dos traballadores por conta propia ou autónomos) ou obxecto de redución na base impoñible do IRPF (actuando a mutualidade, neste suposto, como complementaria ao sistema de Seguridade Social obrigatoria).

As mutualidades de previsión social son entidades aseguradoras que exercen unha modalidade aseguradora de carácter voluntario complementaria ao sistema de Seguridade Social obrigatoria, cuxa regulación legal se encontra nos artigos 43 e seguintes da Lei 20/2015, do 14 de xullo, de ordenación, supervisión e solvencia das entidades aseguradoras e reaseguradoras (BOE do 15 de xullo). Na denominación destas entidades debe figurar necesariamente a indicación de "Mutualidade de previsión social". Pola súa especial relevancia fiscal poden destacarse, entre outras, as mutualidades de profesionais establecidas polos colexios profesionais e as mutualidades que actúan como instrumento de previsión social empresarial a favor dos traballadores. Véxase tamén a disposición adicional novena da Lei do IRPF .

Os requisitos que deben cumprir as achegas para a súa consideración como gasto deducible ou como redución na base impoñible coméntanse, respectivamente, nos Capítulos 7 e 13.

A integración na base impoñible das prestacións percibidas das Mutualidades de Previsión Social, debe realizarse, en función da natureza da continxencia cuberta, de acordo cos seguintes criterios:

Prestacións por xubilación ou invalidez

Estas prestacións intégranse na base impoñible do perceptor, como rendementos do trabajo , exclusivamente na medida en que a súa contía exceda das achegas que non puidesen ser obxecto de redución ou minoración na base impoñible por incumprir algún dos requisitos subxectivos legalmente previstos para ese fin.

Por iso, as achegas rescatadas polos beneficiarios de contratos de seguros concertados con mutualidades de previsión social cando, con ocasión da regularización practicada pola Administración tributaria, tales achegas non puideron en ningún momento ser obxecto de redución nin de minoración da base impoñible do imposto, non poden considerarse rendementos íntegros do traballo e, por iso, non están sometidas a tributación no IRPF como rendementos do traballo.

Tratandose de achegas realizadas con anterioridade a 1 de xaneiro de 1999, cando non pudiera acreditarse a contía das achegas que non puidesen ser obxecto de redución ou minoración na base impoñible, integrarase o 75 por 100 das prestacións por xubilación ou invalidez percibida.

Véxase ao respecto a disposición transitoria segunda da Lei do IRPF.

Malia o anterior, están exentas do IRPF as prestacións por incapacidade permanente ou gran invalidez, percibidas por profesionais non integrados no réxime especial da Seguridad Social dos traballadores por conta propia ou autónomos, que deriven de contratos de seguro subscrito con mutualidades de previsión social que actuen como alternativas ao devandito régimen da Seguridade Social, sempre que se trate de prestacións en situacións idénticas ás previstas para a incapacidade permanente absoluta ou gran invalidez da Seguridade Social.

Véxase ao respecto a exención por "Prestacións por incapacidade permanente absoluta ou gran invalidez percibida da Seguridade social ou polas entidades que a substitúan" no Capítulo 2.
Restantes prestacións

Os restantes prestacións, incluídas as percibidas por falecemento, tributan como rendementos do traballo na súa integridade.
Disposición de dereitos consolidados

A disposición anticipada de dereitos económicos dos mutualistas é posible nos mesmos supostos previstos para os plans de pensións. As cantidades percibidas pola disposición anticipada, total ou parcial, dos dereitos consolidados tributan como rendementos do traballo.

• Plans de previsión social empresarial e outra contratos de seguros colectivos que instrumenten os compromisos por pensións asumidas polas empresas

Hai que distinguir:

Plans de previsión social empresarial:

As prestacións percibidas polos beneficiarios dos plans de previsión social empresarial teñen en todo caso a consideración de rendementos do traballo.

Teñase en conta que a disposición anticipada de dereitos económicos dos asegurados nestes casos é posible nos mesmos supostos previstos para os plans de pensións (desemprego de longa duración ou enfermidade grave). Para máis información o concepto e os requisitos que deben cumprir os plans de previsión social empresarial coméntanse no Capítulo 13.
Contratos de seguros colectivos, distintos dos plans de previsión social, que instrumenten os compromisos por pensións asumidas polas empresas.
As prestacións de xubilación e invalidez percibida polos beneficiarios de contratos de seguro colectivo, distintos dos plans de previsión social empresarial, que instrumenten os compromisos por pensións asumidas polas empresas, nos termos previstos na disposición adicional primeira do texto refundido da Lei de regulación dos Plans e Fondos de Pensións, e na súa normativa de desenvolvemento integraranse como rendementos de traballo na base impoñible na medida en que a súa contía exceda das contribucións imputadas fiscalmente e das achegas directamente realizadas polo traballador.

Teñase en conta tamén que, conforme á disposición adicional primeira do texto refundido da Lei de Regulación dos Plans e Fondos de Pensións na redacción dada pola Lei 27/2011, do 1 de agosto (BOE do 2), admítense, desde o 1 de xaneiro de 2013, os seguros colectivos de dependencia como contratos de seguros aptos para instrumentar os compromisos por pensións asumidas polas empresas. Véxase o punto relativo a seguros de dependencia neste mesmo apartado.

No referente ao dereito de rescate nos contratos de seguro colectivo que instrumentan os compromisos por pensións asumidas polas empresas véxase a disposición adicional primeira da Lei do IRPF.

As prestacións percibidas polos herdeiros como consecuencia do falecemento do traballador asegurado non constitúen rendementos do traballo persoal ao estar suxeita a súa percepción ao Imposto sobre Sucesións e Doazóns.

• Plans de previsión asegurada

As prestacións percibidas polos beneficiarios dos plans de previsión asegurada teñen en todo caso a consideración de rendementos do traballo.

O concepto e requisitos dos plans de previsión asegurada coméntanse no Capítulo 13.

• Seguros de dependencia

Teñen a consideración de rendementos do traballo as prestacións percibidas polos beneficiarios dos seguros de dependencia conforme ao que se dispón na Lei 39/2006, do 14 de decembro, de Promoción da Autonomía Persoal e Atención ás persoas en situación de dependencia (BOE do 15).