Réxime xeral
Norma específica de valoración
Nos supostos en que se produza a separación dos socios, así como os supostos de disolución de sociedades, considerarase ganancia ou perda patrimonial, con independencia das correspondentes á sociedade, a diferenza entre:
-
Valor da cota de liquidación social ou o valor de mercado dos bens recibidos, e
-
Valor de adquisición do título ou participación de capital que corresponda.
O artigo 37.1.e) da Lei do IRPF unicamente refírese aos “casos de separación dos socios...”, sen distinguir ou precisar cales teñen que ser as causas de separación do socio da sociedade nin limitaras aos casos en que a normativa mercantil atribúe aos socios a posibilidade de exercer o dereito a separarse da sociedade, polo que debe entenderse que os supostos de ‘separación dos socios ’que contempla o citado artigo 37.1.e) recolle todos os casos en que o socio deixa de ostentar tal condición respecto da sociedade.
Por esta razón, se un socio persoa física transmite a totalidade das súas accións á sociedade en que participa para a súa amortización vía redución de capital, debemos ir ao resultado desta operación que é a "separación do socio ", en canto que este deixa de participar na sociedade e perde a condición de socio, o que comporta que sexa de aplicación preferente a norma específica de valoración contida no artigo 37.1.e) Lei do IRPF que considera o importe percibido como ganancia patrimonial e non sexa aplicable a norma xeral prevista no artigo 33.3.a) da Lei do IRPF para a redución de capital con devolución de achegas que levaría a cualificar como rendementos de capital mobiliaria as rendas obtidas polo socio.
Agora ben, a perda da condición de socio do transmitente por allear a un terceiro, distinto da sociedade, a totalidade das súas accións ou participacións, non pode ser considerada "separación do socio "aos efectos de aplicar a norma de valoración do artigo 37.1.e) da Lei do IRPF, resultando aplicable a norma de valoración do artigo 37.1 b). Véxanse para estes fins as Sentenzas do Tribunal Supremo núm. 1680/2024, do 24 de outubro recaída no recurso de casación núm. 8613/2023 (ROJ: STS 5451/2024), e 1735/2024, do 30 de outubro, recaída no recurso de casación núm. 2228/2023 (ROJ: STS 5169/2024).
Caso particular: transmisión de accións suspendidas de cotización
A transmisión de accións coa cotización suspendida non comporta de forma automática a existencia dunha perda patrimonial para os socios, senón que é necesaria a disolución e liquidación da sociedade.
O art. 394.1 do Texto Refundido da Lei de Sociedades de Capital, aprobado polo Real decreto Lexislativo 1/2010, do 2 de xullo dispón que, unha vez transcorrido o termo para impugnar o balance final de liquidación sen que contra el se formulasen reclamacións ou firme a sentenza que as resolvese, procederase ao pagamento da cota de liquidación aos socios.
Polo tanto, para poder computarse unha perda patrimonial nos termos establecidos no artigo 37.1, e) da Lei do IRPF, debe previamente procederse á disolución e liquidación da sociedade, sendo o período impositivo en que se produza a liquidación cando se considera producida a alteración patrimonial determinante, se é o caso, dunha perda patrimonial para o accionista.
Participacións societarias adquiridas antes do 31 de decembro de 1994
Neste suposto, se se obtén unha ganancia patrimonial, deberá distinguirse a parte da ganancia patrimonial que se xerase con anterioridade a 20 de xaneiro de 2006 (única sobre a que resultan aplicables os coeficientes redutores ou de abatemento) da xerada con posterioridade á devandita data sobre a que non resultan aplicables os coeficientes redutores ou de abatemento.
A determinación da ganancia patrimonial xerada con anterioridade a 20 de xaneiro de 2006 e a aplicación, se é o caso, dos coeficientes redutores efectuarase de acordo coas regras de distribución comentadas neste mesmo Capítulo.
Exemplo: Separación de socios ou disolución de sociedades
Na disolución da sociedade anónima “MANSA” que non cotiza en Bolsa, o día 15 de marzo de 2024 adxudícase a don R.Ou.L., que posuía o 15 por 100 do capital social da mesma, un solar cuxo valor contable á citada data ascendía a 16.500 euros e, ademais, a cantidade de 6.000 euros, que corresponden a reservas voluntarias da sociedade. O valor de mercado do solar adxudicado estímase, segundo ditames periciais emitidos para ese fin, en 132.000 euros.
A participación societaria foi adquirida por don R.Ou.L. o día 3 de maio de 1993, desembolsando un importe equivalente a 153.000 euros, incluídos os gastos e tributos inherentes á devandita adquisición.
Determinar o importe da ganancia ou perda patrimonial obtida como consecuencia da disolución da devandita sociedade.
Solución :
Valor de transmisión: 138.000
Valor de mercado do solar: 132.000
Valor cota liquidación social: 6.000
Valor de adquisición da participación societaria: 153.000
Perda patrimonial (138.000 - 153.000) =15.000
Aínda que o período de permanencia da participación societaria no patrimonio de don R.Ou.L. a 31-12-1996 é superior a dous anos, ao haberse obtido unha perda patrimonial, os coeficientes redutores non resultan aplicables.