Réxime transitorio

Normativa: Disposición transitoria décimo oitava Lei IRPF ; Disposición transitoria duodécima Regulamento IRPF

A Lei 16/2012, do 27 de decembro, pola que se adoptan diversas medidas tributarias dirixidas á consolidación das finanzas públicas e ao impulso da actividade económica (BOE do 28 de decembro) suprimiu, con efectos desde o 1 de xaneiro de 2013, a dedución por investimento en vivenda habitual.

Non obstante, para os contribuíntes que viñan deducindose por vivenda habitual con anterioridade a 1 de xaneiro de 2013 (agás por achegas a contas vivenda), a citada Lei 16/2012 introduciu un réxime transitorio que lles permite seguir gozando da dedución nos mesmos termos e coas mesmas condicións existentes a 31 de decembro de 2012.

A quen aplícase o réxime transitorio?

Só terán dereito a aplicar en 2024 a dedución por investimento en vivenda habitual polas cantidades satisfeitas no período os seguintes contribuíntes:

Os contribuíntes que adquirisen a súa vivenda habitual con anterioridade a 1 de xaneiro de 2013, ou a partir da devandita data, sempre que neste último caso satisfixésense cantidades para a construción da mesma antes do 1 de xaneiro de 2013 e a finalización das obras producísese nos prazos que fixaba a normativa do IRPF aplicable.

En todo caso, resultará necesario que o contribuínte practicase a dedución en relación coas cantidades satisfeitas para a adquisición ou construción da devandita vivenda nun período impositivo reportado con anterioridade a 1 de xaneiro de 2013, agás naqueles casos en que o contribuínte non puido practicara debido a que o importe investido acumulado na mesma non superase (a 31 de decembro de 2012) as cantidades investidas en vivendas anteriores, na medida que fosen obxecto de dedución, e, se é o caso, o importe de ganancias patrimoniais exentas por reinvestimento.

Atención: a modalidade de “construción da vivenda habitual” deixou de ser posible no exercicio 2022 ao concluír o prazo de catro anos, máis a prórroga, se é o caso, doutros catro anos adicionais e engadindo os 78 días correspondentes ao período comprendido entre o 14 de marzo e o 30 de maio de 2020 durante o que estivo suspendido o cómputo de prazos previsto na disposición adicional novena do Real Decreto-lei 11/2020.

Conforme ao anterior, o contribuínte debe finalizar as obras construción da súa vivenda habitual e habera adquirido xuridicamente antes do 20 de marzo de 2021 para seguir tendo dereito a réxime transitorio desta dedución. Non obstante, o dereito á aplicación do réxime transitorio continúa respecto das cantidades que siga satisfacendo o contribuínte en relación á construción ou adquisición, cando utilizase financiamento alleo, desde que se cumpran os requisitos de terminación en prazo, ocupación e residencia efectiva e permanente.

Nestes casos, os contribuíntes deberán incluír as cantidades satisfeitas no exercicio dentro da modalidade “adquisición e / ou construción da vivenda habitual” no Anexo A.1 da declaración , indicando a data da escritura de adquisición ou de obra nova da vivenda.
Os contribuíntes que satisfixesen cantidades con anterioridade a 1 de xaneiro de 2013 por obras de rehabilitación ou ampliación da vivenda habitual, sempre que as citadas obras terminásense antes do 1 de xaneiro de 2017.
Os contribuíntes que satisfixesen cantidades para a realización de obras e instalacións de adecuación da vivenda habitual das persoas con discapacidade con anterioridade a 1 de xaneiro de 2013, desde que as citadas obras ou instalacións estivesen concluídas antes do 1 de xaneiro de 2017.

Atención: a Resolución do Tribunal Económico-administrativo Central (TEAC), do 22 de abril de 2024, Reclamación número 00/00765/2023, recaída en recurso extraordinario de alzada para a unificación de criterio, fixou o criterio para a aplicación da dedución por investimento en vivenda habitual nos anos ou períodos posteriores ao 2012 por parte de contribuíntes que adquirisen a súa vivenda habitual antes do 1 de xaneiro de 2013 e que non practicasen nin consignado tal dedución en ningún dos anos ou períodos anteriores ao 2013 desde que a adquiriron. Como consecuencia, quienes non practicasen nin consignado a dedución antes de 2013, poderán aplicar a citada dedución nos seguintes casos:

Cando non presentasen declaración por non resultar obrigado a iso por razón das rendas obtidas.
Cando non practicasen nin consignado a dedución antes de 2013 porque estando obrigados a presentar declaración por razón das rendas e habendoa presentado, non tivesen en ningún de tales períodos cota íntegra para poder aplicara.

Pola contra, non poderán aplicar a dedución por investimento en vivenda habitual os contribuíntes que, estando obrigado a presentar declaración por razón das rendas e habendoa presentado, non practicasen a dedución antes de 2013 a pesar de ter nalgún de tales períodos cotas íntegras ás que poder aplicara.

Como aplícase a dedución no réxime transitorio

A disposición transitoria décimo oitava da Lei de IRPF mantén, para os contribuíntes que teñan dereito ao réxime transitorio, a aplicación da regulación contida nos artigos 67.1, 68.1, 70.1, 77.1, e 78 da Lei do IRPF na súa redacción en vigor a 31 de decembro de 2012, sen prexuízo das porcentaxes de dedución que conforme ao que se dispón na Lei 22/2009 fosen aprobados pola Comunidade Autónoma.

Así mesmo, a nova disposición transitoria duodécima do Regulamento do IRPF prevé para os contribuíntes que teñan dereito ao réxime transitorio da dedución por investimento en vivenda habitual a aplicación do que se dispón no seu capítulo I do Título IV, na redacción en vigor a 31 de decembro de 2012.

Obriga de presentar declaración

Os contribuíntes que desexen exercer o dereito á dedución por investimento en vivenda habitual do réxime transitorio estarán obrigados, en todo caso, a presentar declaración polo IRPF.