Código de Boas Prácticas de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios

I. INTRODUCIÓN

A OCDE define a relación cooperativa como “unha relación do contribuínte coa administración tributaria baseada na cooperación e na confianza mutua entre ambas as dúas partes que supón unha vontade de ir máis alá do mero cumprimento das súas obrigas legais”.

O desenvolvemento da relación cooperativa supón:

por unha parte, a simplificación e facilitación do cumprimento voluntario das obrigas fiscais, aumentando a seguridade xurídica e operativa dos contribuíntes e dos profesionais tributarios e Axentes de Aduanas e Representantes Aduaneiros
por outra banda, a cooperación na prevención da fraude fiscal.

As Asociacións e Colexios de profesionais son unha manifestación do principio de representación orgánica consagrado na Constitución española que se fai efectivo mediante a participación cidadá nas tarefas lexislativas e nas demais funcións de interese xeral. Estas institucións reciben amparo en canto satisfan esixencias sociais de interese xeral, para que poidan participar eficazmente no establecemento e perfeccionamento de mecanismos para detectaras e satisfaceras.

Con carácter xeral as Asociacións e Colexios de profesionais están chamados a cumprir unha función esencial na nosa sociedade tendente, entre outras, á ordenación do exercicio das profesións, a defensa dos intereses profesionais dos asociados e colexiados, a atención aos consumidores e usuarios dos respectivos servizos profesionais e a participación na elaboración e modificación dos textos legais.

No ámbito fiscal o seu labor acada se cabe unha dimensión aínda maior acorde co peso dos tributos na economía de España, onde se configuran como unha parte importante dos ingresos públicos que serven para sufragar os gastos públicos en que incorre o país e garantir a súa sostibilidade. Para lograr estes obxectivos os contribuíntes deben cumprir de maneira puntual e correcta coas súas obrigas tributarias, correspondendo á Administración Tributaria recadar-conforme ás disposicións legais - o importe axeitado para poder garantir que os cidadáns reciben as axudas e os servizos esperados da sociedade, así como previr e combater a fraude, a evasión e a evasión fiscal.

O bo funcionamento do sistema tributario depende en gran medida de que se logre garantir un equilibrio entre os dereitos e as obrigas dos contribuíntes e das Administracións Tributarias, sendo esencial neste punto o papel que juegan as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios.

Conscientes do importante papel destes intermediarios fiscais, naceu fai xa 8 anos un Foro de diálogo entre a Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios en que, entre outros obxectivos, lévase a cabo a difusión dos criterios da Axencia Tributaria na aplicación dos tributos e a análise das modificacións normativas e promóvese o papel dos profesionais tributarios como colaboradores sociais na aplicación dos tributos e o compromiso social destes profesionais para contribuír ao rexeitamento por parte dos contribuíntes das condutas defraudadoras.

Este Foro supuxo un importante avance en prol de de transformar a tradicional posición de confrontación entre o contribuínte coa Administración Tributaria, nunha relación de cooperación capaz de adoptar solucións conxuntas en defensa dunha fin superior como é o interese común. Froito do devandito obxectivo, e coa intención de afondar nesta idea, faise necesario dotar a este instrumento dun Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios en que se estableza un conxunto de principios e compromisos para mellorar o proceso de comunicación entre as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios e a Axencia Tributaria.

Polo tanto, o obxectivo do presente documento é propor e propor liñas de actuación que permitan avanzar no desenvolvemento do modelo de relación cooperativa entre a Axencia Tributaria, e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, e que incidan directamente na xeneralización de boas prácticas tributarias por parte dos contribuíntes co apoio e aval destas agrupacións de expertos.

Neste sentido, as boas prácticas tributarias son o conxunto de principios, valores, normas e pautas que definen un bo comportamento dos intermediarios fiscais dos contribuíntes con respecto ás obrigas tributarias destes últimos. Para iso cómpre propiciar que os contribuíntes dispoñan dun marco que permita o coñecemento e posta en común dos problemas que poidan proporse na aplicación do sistema tributario pois, en definitiva, iso redundará nunha mellora da seguridade xurídica e nuns menores custos de cumprimento e contribuirá a unha redución da conflitividade.

A conduta da Administración Tributaria debe ser predicible e outorgar certeza e seguridade xurídica aos contribuíntes na toma das súas decisións fiscais, de aí que ambas as dúas partes da relación mostren interese pola transparencia en materia de impostos. Ademais, as Asociacións e Colexios reforzarán o seu valor engadido reputacional como consecuencia da adhesión ao Código.

Esta confianza mutua permitirá mellorar a relación existente entre as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios (e por extensión dos contribuíntes) e a Axencia Tributaria coa finalidade de lograr unha xestión e recadación dos impostos máis eficiente, así como a redución significativa do risco fiscal ao ter á súa disposición un mecanismo para actuar coa seguridade xurídica que esixe un sistema tributario moderno.

Finalmente, o Código de Boas Prácticas de Asociacións e Colexios de Profesionais debe contar cuns principios inspiradores e uns compromisos que teñen que ser asumidos por estes e pola Axencia Tributaria.

II. PRINCIPIOS E COMPROMISOS

O esforzo da Axencia Tributaria por mellorar a relación cooperativa debe ir orientado ao establecemento de canles de comunicación máis áxiles e previsibles cos profesionais tributarios, o que sen dúbida permitirá facer efectivos principios tan importantes como a seguridade xurídica, a confianza e o mutuo acordo. Esta necesidade foi posta de manifesto en varias ocasións por parte dos membros do Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios e as Asociacións e Colexios aos que pertencen, que reclaman maior flexibilidade, transparencia e certeza do sistema tributario para axeitaro ás necesidades reais dos contribuíntes, e en lóxica consecuencia, dos profesionais tributarios.

Por outra banda, o Foro creouse coa intención de favorecer e facilitar o cumprimento voluntario das obrigas fiscais dos contribuíntes, potenciando o labor dos profesionais tributarios, que juegan un papel fundamental como colaboradores sociais na aplicación dos tributos. Ao prestar estes profesionais servizos de asesoramento poden contribuír de maneira decidida ao rexeitamento por parte dos contribuíntes de condutas defraudadoras e de prácticas de planificación fiscal agresiva que tendan ilegalmente á elusión ou minoración da tributación en España. Neste sentido é interesante que, Asociacións e Colexios de Profesionais, asuman compromisos como os de transparencia, responsabilidade e deontoloxía profesional no desenvolvemento das súas funcións, orientando a súa actividade a que os seus membros recomenden o cumprimento das obrigas fiscais correspondentes polos contribuíntes como un aspecto máis no deseño e representación contable das operacións económicas e rexeitando formulacións de minimización do custo fiscal por parte dos seus clientes que resulten artificiosos ou claramente contrarios ás normas tributarias. Pola súa banda a Administración Tributaria deberá garantir o mantemento dunha canle permanente de comunicación que sirva para ofrecer criterios xurídicos que proporcionen seguridade xurídica e certeza.

Principios
- Voluntariedade. A adhesión ao Código de Boas Prácticas das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios é voluntaria e individual, pois nace da convicción libre de asumir unha serie de recomendacións tendentes a mellorar a aplicación do noso sistema tributario a través do incremento da seguridade xurídica, a cooperación recíproca baseada na boa fe e a confianza lexítima.
- Bilateralidade. O Código de Boas Prácticas das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios recolle compromisos tanto para as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios como para a Administración Tributaria co obxecto de garantir un equilibrio entre os dereitos e as obrigas de cada un deles no ámbito tributario.
- Transparencia e confianza, que supón a entrega de información máis alá dos requirimentos legais, sen prexuízo do segredo profesional e a obriga de sixilo. As Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios deben xogar un papel principal na detección e busca de solucións ás prácticas fiscais fraudulentas para lograr erradicarlas e previr a súa extensión. Pola súa banda, a Axencia Tributaria obrígase a que nas súas actuacións teñan en cóntase os precedentes administrativos e velará pola aplicación uniforme do criterio da Axencia Tributaria, para o cal cumpre un papel esencial a divulgación dos mesmos.
- Mutuo acordo no alcance e contido da información fornecida.
- Colaboración. A eficacia do sistema tributario depende da conduta dos contribuíntes e dos intermediarios fiscais, como os seus representantes, e da Axencia Tributaria. As Asociacións e Colexio Profesionais deben colaborar para que a información que os contribuíntes deben facilitar chegue correctamente á Axencia Tributaria. Pola súa banda, a Axencia Tributaria debe pór a disposición desas Asociacións e Colexios a información necesaria e explicación que poida permitir ao contribuínte cumprir correctamente coas súas obrigas fiscais.
- Confidencialidade e privacidade da información fornecida. As Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios deben respectar a competencia da Axencia Tributaria para recompilar, divulgar e conservar información cando así permítao a lei, dentro do respecto aos límites que impón o deber de segredo profesional. Pola súa banda a Axencia Tributaria debe protexer a información persoal á que teña acceso, sen difundira a terceiros, non sendo que o prevexa a lei.
- Facilidade na comunicación , mediante o establecemento dunha canle en liña que permita axilizar a relación entre as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, e a Axencia Tributaria.
Compromisos

Como se sinalou anteriormente, o Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios implica asumir unha serie de compromisos polas partes.

Por parte das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios
- Dispor dun Código Deontolóxico para a actividade de asesoría fiscal de adhesión voluntaria para os seus asociados, ou instrumento equivalente, que deberá ser accesible na web da Asociación ou Colexio.
- Canalizar as cuestións que hai que formular á Axencia Tributaria e difundir entre os seus asociados os criterios xerais e principios mantidos pola Administración Tributaria.
- Fomentar entre os seus asociados as relacións coa Axencia Tributaria en formato electrónico, así como o uso dos instrumentos existentes no ordenamento xurídico tributario para evitar conflitos.
- Proporcionar formación permanente e actualización de coñecementos técnicos aos seus asociados.
- Establecer estándares de calidade dos servizos prestados polos seus asociados. Deberán dispor de manuais de cumprimento voluntario que determinen os criterios de traballo e as recomendacións dos asociados aos seus clientes opondose a condutas contrarias ao ordenamento xurídico, entre outras: leva dunha dobre contabilidade, interposición de persoas xurídicas, opacidade de estruturas societarias, utilización de software de dobre uso, realización de pagamentos en efectivo que superen os límites legais, operacións de deslocalización fiscal ficticias, utilización fraudulenta dos procesos concursais, uso de estruturas de planificación fiscal agresiva que tendan ilegalmente á elusión ou minoración de tributación en España, como a utilización improcedente de instrumentos híbridos ou a dedución de gastos por compra de valores con apancamento cando quede acreditado que a operación ten como finalidade principal xerar gastos financeiros que sexan fiscalmente deducibles.
- Trasladar a Axencia Tributaria incidencia detectadas cando se promova un cambio lexislativo significativo, así como propostas de mellora de actuacións xerais da Axencia Tributaria.
- Promover encontros periódicos coa Axencia Tributaria, para avaliar a realidade económica empresarial e a problemática subxacente no cumprimento das súas obrigas impositivas e aduaneiras, os seus custos indirectos asociados e a competencia desleal que se puidese producir en determinados sectores económicos por incumprimentos das súas obrigas impositivas.
- Facilitar á Axencia Tributaria, respectando os límites que impón o deber de segredo profesional, irregularidades que detecten os asociados cando estas afecten o normal funcionamento do sistema tributario ou á competencia no mercado, ofrecendo probas das irregularidades cando se dispoña delas (casos de fraude).
Por parte da Axencia Tributaria
- Establecer unha canle de comunicación na web da Axencia Tributaria, a través do que as Asociacións e os Colexios de Profesionais Tributarios poidan formular cuestións nos termos que se establezan entre ambas as dúas partes.
- Impulsar a mellora dos procedementos en orde a evitar a verificación presencial de documentación e evitar desprazamentos ás oficinas da Axencia Tributaria.
- Sen prexuízo da regulación aplicable no referente á interpretación e cualificación das normas tributarias e aduaneiras, e do labor de información e asistencia aos obrigados tributarios, a Axencia Tributaria publicará os criterios que aplica nos seus procedementos de control, en especial cando se produzan cambios lexislativos significativos, en tanto sexan susceptibles de ser aplicados con carácter xeral.
- Mellorar a aplicación do sistema tributario, reducindo cargas fiscais indirectas e impulsando a utilización das novas tecnoloxías, así como favorecer o uso dos instrumentos que establece o ordenamento xurídico tributario tendentes á minoración de conflitos.
- Garantir, na actividade de aplicación do sistema tributario, o pleno exercicio dos dereitos dos contribuíntes, así como o dos profesionais e demais colaboradores sociais no exercicio da súa profesión e das súas normas reguladoras legalmente aprobadas.
- Participar en cursos ou xornadas de tratamento de temas de interese para as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios e Representantes Aduaneiros.
- Organizar campañas de divulgación e comunicación especificamente dirixidas ás Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios adheridas ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios, e recoller o seu contido nunha sección da web da Axencia Tributaria.
- Recoñecemento das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios que voluntariamente se adhiran ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios.
- Establecer conxuntamente coas Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios estratexias de comunicación tendente ao cumprimento do ordenamento tributario, así como ao desenvolvemento dunha cultura educativa no ámbito fiscal.
- Analizar as solicitudes de unificación de criterio que propoñan as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, cando comuniquen actuacións dispares por parte da Axencia Tributaria en procedementos similares.
Garantía de cumprimento.

Tanto a Axencia Tributaria como as Asociacións e Colexios de Profesionais tributarios que subscriban o presente Código asumen os seus principios e os compromisos que comporta. Por iso, considérase oportuno precisar determinadas prácticas que deben realizar ambas as dúas partes e que permiten garantir o cumprimento do mesmo.
- Verificar a difusión e aplicación das boas prácticas do código nas actuacións internas e externas desenvolvidas polas Asociacións e Colexios e pola Axencia.
- Comunicar á secretaría do Foro a realización de actuacións ou condutas de que se teña constancia que non resulten acordes cos principios e boas prácticas recollidas no Código e que puidesen supor o seu incumprimento. O procedemento de tramitación destas comunicacións será obxecto de desenvolvemento mediante Anexo ao presente Código.

III. ADHESIÓN AO CÓDIGO DE BOAS PRÁCTICAS DE PROFESIONAIS TRIBUTARIOS

Ámbito subxectivo de aplicación.

O Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios baséase na libre adhesión de cada unha das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, que voluntariamente asuman os principios, compromisos e recomendacións contidas no mesmo.

Este Código foi elaborado e aprobado polo Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios para promover unha relación reciprocamente cooperativa entre a Axencia Tributaria, e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios que o subscriban.
Procedemento de adhesión.

A decisión de adhesión das Asociacións ou Colexios de Profesionais Tributarios ao Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios deberá formalizarse a través dun acordo que se comunicará á Axencia Tributaria a través da correspondente Asociación ou Colexio Profesional. Da mesma forma poderán comunicar en calquera momento seu baixa.

A adhesión e baixa deberán ser á totalidade do Código, non sendo admisible a adhesión ou baixa parcial a apartados específicos do mesmo.

A Axencia Tributaria poderá informar na súa web de cales son as Asociacións ou Colexios de Profesionais Tributarios adheridos ao Código, sempre que obteña o consentimento expreso da Asociación ou Colexio afectado, a través da Secretaría Técnica do Foro.

Estudarase a creación dun logo que identifique ás Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, que se adherisen ao Código.
Comisión de seguimento.

O Pleno do Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios determinará a creación dunha Comisión de Seguimento da aplicación do Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios, composta por seis membros, nomeados a partes iguais pola Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios participantes no Foro. Os membros da Comisión de Seguimento serán nomeados anualmente, tendo carácter rotatorio os representantes das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios. A condición de presidente recaerá nun dos membros nomeados pola Axencia Tributaria e a de secretario nun membro de entre os nomeados polas Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios.

Os acordos da Comisión de Seguimento adoptaranse por consenso entre os seus membros.

O Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios é a sede en que a Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios teñen que estudar e convir a inclusión no Código de novas materias e a interpretación das recomendacións do mesmo. Constitúe unha finalidade primordial da Comisión de Seguimento presentar á consideración daquel , tanto as cuestións de interpretación que considere oportunas, como a oportunidade de abordar novas materias, sen prexuízo de calquera outras iniciativas que poidan axudar á materialización e posta en práctica do Código. En particular, a Comisión de Seguimento establecerá as prácticas de tratamento nos supostos de inobservancia dos compromisos do Código.

A Comisión de Seguimento reunirase con carácter xeral unha vez ao semestre, sen prexuízo de que o poida facer tantas veces como se considere necesario pola representación da Axencia Tributaria ou das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios.

A actuación da Comisión de Seguimento estará guiada polos principios de transparencia, confianza mutua, boa fe e lealdade que presiden o Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios.

Todos os datos, informes ou antecedentes de calquera natureza presentada á Comisión de Seguimento ou obtidos pola mesma no desempeño das súas funcións terán carácter reservado, estando os seus membros obrigados ao máis estrito e completo sixilo respecto dos mesmos.

A Comisión de Seguimento non poderá coñecer sobre situacións particulares, non podendo polo tanto intervir en ningún procedemento tributario en curso.

Seguinte Procedemento de adhesión das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios ao Código de Boas Prácticas