Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios

I. INTRODUCIÓN

A OCDE define a relación cooperativa como “unha relación do contribuínte coa administración tributaria baseada na cooperación e na confianza mutua entre ambas as dúas partes que supón unha vontade de ir máis alá do mero cumprimento das súas obrigas legais”.

O desenvolvemento da relación cooperativa supón:

por unha parte, a simplificación e facilitación do cumprimento voluntario das obrigas fiscais, aumentando a seguridade xurídica e operativa dos contribuíntes e dos profesionais tributarios e Axentes de Aduanas e Representantes Aduaneiros
por outra banda, a cooperación na prevención da fraude fiscal.

Pero a análise do concepto que ofrece a OCDE de “relación cooperativa” estaría incompleto se non se incluíse nel un elo esencial para o sistema como é a figura do colaborador social, cuxo papel como intermediario entre o contribuínte e a Administración sométese con este Código a certas pautas.

O bo funcionamento do sistema tributario depende en gran medida de que se logre garantir un equilibrio entre os dereitos e as obrigas dos contribuíntes e das Administracións Tributarias, sendo esencial neste punto o papel que juegan os intermediarios fiscais. Así, o seu labor non se limita a actuar en calidade de representante do contribuínte, facilitando o coñecemento e comprensión das súas obrigas fiscais e axudando a cumpriras, senón que se erixen, grazas ao papel de intermediador e asesor daquel , como un importante apoio da Axencia Tributaria nunha das súas funcións máis relevantes como é a prevención da fraude fiscal.

Conscientes do importante papel destes intermediarios fiscais, naceu fai xa 8 anos un Foro de diálogo entre a Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios en que, entre outros obxectivos, lévase a cabo a difusión dos criterios da Axencia Tributaria na aplicación dos tributos e a análise das modificacións normativas e promóvese o papel dos profesionais tributarios como colaboradores sociais na aplicación dos tributos e o compromiso social destes profesionais para contribuír ao rexeitamento por parte dos contribuíntes das condutas defraudadoras.

Este Foro supuxo un importante avance en prol de de transformar a tradicional posición de confrontación entre o contribuínte e os intermediarios fiscais coa Administración Tributaria, nunha relación de cooperación capaz de adoptar solucións conxuntas en defensa dunha fin superior como é o interese común. Froito do devandito obxectivo, e coa intención de afondar nesta idea, faise necesario dotar a este instrumento dun Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios en que se estableza un conxunto de principios e compromisos para mellorar o proceso de comunicación entre estes colaboradores e a Axencia Tributaria.

Polo tanto, o obxectivo do presente documento é propor e propor liñas de actuación que permitan avanzar no desenvolvemento do modelo de relación cooperativa entre a Axencia Tributaria e os profesionais tributarios, e que incidan directamente na xeneralización de boas prácticas tributarias por parte dos contribuíntes co apoio e aval destes expertos.

Neste sentido, as boas prácticas tributarias son o conxunto de principios, valores, normas e pautas que definen un bo comportamento dos intermediarios fiscais dos contribuíntes con respecto ás obrigas tributarias destes últimos. Para iso é necesario propiciar que os contribuíntes e os intermediarios fiscais dispoñan dun marco que permita o coñecemento e posta en común dos problemas que poidan considerar na aplicación do sistema tributario pois, en definitiva, iso redundará nunha mellora da seguridade xurídica e nuns menores custos de cumprimento e contribuirá a unha redución da conflitividade.

Ante unha actitude de transparencia, apertura e comunicación de información por parte dos intermediarios fiscais, a conduta da Administración Tributaria##1## debe ser predicible e outorgar certeza e seguridade xurídica aos contribuíntes na toma das súas decisións fiscais, de aí que ambas as dúas partes da relación mostren interese pola transparencia en materia de impostos. Ademais, os intermediarios fiscais reforzarán o seu valor engadido reputacional como consecuencia da adhesión ao Código.

Esta confianza mutua permitirá mellorar a relación existente entre os intermediarios fiscais e a Axencia Tributaria (e por extensión dos contribuíntes), coa finalidade de lograr unha xestión e recadación dos impostos máis eficiente, así como a redución significativa do risco fiscal ao ter á súa disposición un mecanismo para actuar coa seguridade xurídica que esixe unha Administración Tributaria moderna.

Finalmente, o Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios debe contar cuns principios inspiradores e uns compromisos que teñen que ser asumidos polos intermediarios fiscais e pola Axencia Tributaria.

II. PRINCIPIOS E COMPROMISOS

O esforzo da Axencia Tributaria por mellorar a relación cooperativa debe ir orientado ao establecemento de canles de comunicación máis áxiles e previsibles cos profesionais tributarios, o que sen dúbida permitirá facer efectivos principios tan importantes como a seguridade xurídica, a confianza e o mutuo acordo. Esta necesidade foi posta de manifesto en varias ocasións por parte dos membros do Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, que reclaman maior flexibilidade, transparencia e certeza do sistema tributario para axeitaro ás necesidades reais dos contribuíntes, e en lóxica consecuencia, dos profesionais tributarios.

Por outra banda, o Foro creouse coa intención de favorecer e facilitar o cumprimento voluntario das obrigas fiscais dos contribuíntes, potenciando o labor dos profesionais tributarios, que juegan un papel fundamental como colaboradores sociais na aplicación dos tributos. Ao prestar estes profesionais servizos de asesoramento fiscal e tributario, poden contribuír de maneira decidida ao rexeitamento por parte dos contribuíntes de condutas defraudadoras e de prácticas de planificación fiscal agresiva que tendan ilegalmente á elusión ou minoración da tributación en España. Neste sentido é interesante que os intermediarios fiscais asuman compromisos como os de transparencia, responsabilidade e deontoloxía profesional no desenvolvemento das súas funcións, orientando a súa actividade ao cumprimento das obrigas fiscais polos contribuíntes como un aspecto máis no deseño e representación contable das operacións económicas e rexeitando formulacións de minimización do custo fiscal por parte dos seus clientes que resulten artificiosos ou claramente contrarios ás normas tributarias. Pola súa banda a Administración Tributaria deberá garantir o mantemento dunha canle permanente de comunicación que sirva para ofrecer criterios xurídicos que proporcionen seguridade xurídica e certeza.

Principios
- Voluntariedade. A adhesión ao Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios é voluntaria, pois nace da convicción libre de asumir unha serie de recomendacións tendentes a mellorar a aplicación do noso sistema tributario a través do incremento da seguridade xurídica, a cooperación recíproca baseada na boa fe e a confianza lexítima.
- Bilateralidade. O Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios recolle compromisos tanto para os intermediarios fiscais como para a Administración Tributaria co obxecto de garantir un equilibrio entre os dereitos e as obrigas de cada un deles no ámbito tributario.
- Transparencia e confianza, que supón a entrega de información máis alá dos requirimentos legais, sen prexuízo do segredo profesional e da obriga de sixilo. Os intermediarios fiscais deben xogar un papel principal na detección e busca de solucións ás prácticas fiscais fraudulentas para lograr erradicarlas e previr a súa extensión. Pola súa banda, a Axencia Tributaria procurará que nas súas actuacións teñan en cóntase os precedentes administrativos e velará pola aplicación uniforme do criterio da Axencia Tributaria, para o cal cumpre un papel esencial a divulgación dos mesmos.
- Mutuo acordo no alcance e contido da información fornecida.
- Colaboración. A eficacia do sistema tributario depende da conduta dos contribuíntes e dos intermediarios fiscais, como os seus representantes, e da Axencia Tributaria. Os intermediarios fiscais deben colaborar para que a información que os contribuíntes deben facilitar chegue correctamente á Axencia Tributaria. Pola súa banda, a Axencia Tributaria debe pór a disposición dos intermediarios fiscais a información necesaria e explicación que poida permitir ao contribuínte cumprir correctamente coas súas obrigas fiscais.
- Confidencialidade e privacidade da información fornecida. Os intermediarios fiscais deben respectar a competencia da Axencia Tributaria para recompilar, divulgar e conservar información cando así permítao a lei, dentro do respecto aos límites que impón o deber de segredo profesional. Pola súa banda a Axencia Tributaria debe protexer a información persoal á que teña acceso, sen difundira a terceiros, non sendo que o prevexa a lei.
- Facilidade na comunicación , mediante o establecemento dunha canle en liña que permita axilizar a relación entre os intermediarios fiscais, a través das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, e a Axencia Tributaria, a posibilidade de obter cita, especialmente en casos singulares ou de maior complexidade.
Compromisos

Como se sinalou anteriormente, o Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios implica asumir unha serie de compromisos polas partes.

Determinados compromisos da Axencia Tributaria serán efectivos para os intermediarios fiscais en tanto realícese a subscrición da Addenda deste Código de Boas Prácticas polas Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios de que sexan asociados ou colexiados.

Por parte dos Intermediarios Fiscais
- Estar adherido ao Código Deontolóxico, ou instrumento equivalente, da Asociación ou Colexio ao que pertenza.
- Informar os clientes aos que se presten servizos de asesoramento da necesidade de evitar e previr calquera formulación que supoña unha práctica tributaria e aduaneira fraudulenta ou ilegal.
- Velar para que a actuación dos seus clientes sexa leal e conforme coa lexislación fiscal vixente, advertindolles da ilegalidade das condutas enganosas, fraudulentas ou maliciosas que detecten e non colaborando na súa execución.
- Evitar a utilización de estruturas opacas na planificación de estratexias fiscais que se presten no asesoramento aos clientes. Entenderanse como tales aquelas en que, mediante a interposición de sociedades instrumentais situadas en paraísos fiscais ou territorios non cooperantes coas autoridades fiscais, estean deseñadas co propósito de impedir o coñecemento por parte da Axencia Tributaria dos responsables finais das actividades ou os titulares últimos dos bens ou dereitos implicados. Así mesmo, consideraranse estruturas opacas a utilización de sociedades instrumentais en operacións de importación ou intracomunitarias, aínda cando non estean radicadas en paraísos fiscais, constituídas ou utilizadas co fin de impedir ou dificultar o coñecemento por parte da Axencia Tributaria dos responsables finais das operacións.
- Previr e instar a corrixir, as condutas dos clientes encamiñados a provocar riscos fiscais importantes. Os traballos para cumprir este compromiso desenvolveranse de conformidade co contido do manual de cumprimento voluntario que se estableza.
- No marco dos procedementos en que o intermediario fiscal poña de manifesto a súa condición de persoa adherida ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios e a súa vontade de axilizar a tramitación do procedemento e reducir a litixiosidade, o intermediario fiscal colaborará coa Axencia Tributaria para clarificar, canto antes, as cuestións controvertidas que sexan postas de manifesto no marco do procedemento inspector, atendendo aos requirimentos de información e documentación que lle sexan solicitados coa maior axilidade posible, e achegando toda aquela información que poida ser relevante para o desenvolvemento do procedemento da forma máis rápida e completa posible.
- Promover as relacións coa Axencia Tributaria en formato electrónico, así como manter actualizados os datos censuais propios e dos seus clientes.
- Difundir entre os seus clientes o uso dos instrumentos previstos no ordenamento xurídico tributario para evitar os conflitos.
- Poñer en coñecemento da Asociación ou Colexio, respectando os límites que impón o deber de segredo profesional, as irregularidades que detecte el ou os seus clientes respecto de presuntas condutas fraudulentas xeneralizadas nun sector que poidan afectar o normal funcionamento do sistema tributario ou á competencia no mercado.
- Participar nas actividades formativas permanentes que sexan necesarias para actualizar os seus coñecementos técnicos.
- Cumprir cos estándares de calidade establecidos pola Asociación ou Colexio de Profesionais Tributarios ao que pertenzan, utilizando os manuais de cumprimento voluntario que determinan os criterios para realizar o seu traballo.
Por parte da Axencia Tributaria
- Establecer unha canle de comunicación na web da Axencia Tributaria, a través do que as Asociacións e os Colexios de Profesionais Tributarios poidan formular cuestións nos termos que se establezan entre ambas as dúas partes.
- Singularizar e personalizar a atención aos intermediarios fiscais adheridos ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios, mellorando as funcionalidades da aplicación de cita.
- Impulsar a mellora dos procedementos en orde a evitar a verificación presencial de documentación e evitar desprazamentos ás oficinas da Axencia Tributaria.
- Sen prexuízo da regulación aplicable no referente á interpretación e cualificación das normas tributarias e aduaneiras, e do labor de información e asistencia aos obrigados tributarios, a Axencia Tributaria publicará os criterios que aplica nos seus procedementos de control, en especial cando se produzan cambios lexislativos significativos, en tanto sexan susceptibles de ser aplicados con carácter xeral.
- Mellorar a aplicación do sistema tributario, reducindo cargas fiscais indirectas, fomentando o uso da administración electrónica nas relacións dos profesionais do ámbito tributario e os contribuíntes coa Axencia Tributaria, así como favorecer o uso dos instrumentos que establece o ordenamento xurídico tributario tendentes á minoración de conflitos.
- Garantir, na actividade de aplicación do sistema tributario, o pleno exercicio dos dereitos dos contribuíntes, así como o dos profesionais e demais colaboradores sociais no exercicio da súa profesión e das súas normas reguladoras legalmente aprobadas.
- Participar en cursos ou xornadas de tratamento de temas de interese para os intermediarios fiscais, coordinados a través das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios e Representantes Aduaneiros.
- Organizar campañas de divulgación e comunicación especificamente dirixidas ás Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios adheridas ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios, e recoller o seu contido nunha sección da web da Axencia Tributaria.
- Recoñecemento dos intermediarios fiscais que voluntariamente se adhiran ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios.
- Analizar as solicitudes de unificación de criterio que propoñan os intermediarios fiscais a través das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios, cando comuniquen actuacións dispares por parte da Axencia Tributaria en procedementos similares.
- Estudar no grupo de traballo do Foro as actuacións da Axencia Tributaria que comuniquen as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios que se afasten dos compromisos do Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios e trasladaras, se é o caso, ao Pleno do Foro.
- Identificar as declaracións tributarias presentadas por intermediarios fiscais adheridos ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios.
- No marco dos procedementos en que o intermediario fiscal poña de manifesto a súa condición de persoa adherida ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios e a súa vontade de axilizar a tramitación do procedemento e reducir a litixiosidade, a Axencia Tributaria facilitará ao intermediario fiscal, canto antes, o coñecemento dos feitos susceptibles de regularización, co obxecto de garantir que dispoña coa maior antelación de toda a información que lle permita despregar a actividade probatoria que requira en cada caso a defensa dos seus intereses. Así mesmo, e sempre que as circunstancias xustifíqueno, facilitarase a celebración de reunións tendentes a pór de manifesto e aclarar cuestións de relevancia que se puidesen suscitar no seo do procedemento.

III. ADHESIÓN AO CÓDIGO DE BOAS PRÁCTICAS DE PROFESIONAIS TRIBUTARIOS

Ámbito subxectivo de aplicación.

O Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios baséase na libre adhesión dos intermediarios fiscais, que voluntariamente asuman os principios, compromisos e recomendacións contidas no mesmo.

Este Código foi elaborado e aprobado polo Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios para promover unha relación reciprocamente cooperativa entre a Axencia Tributaria e os intermediarios fiscais que o subscriban.
Procedemento de adhesión.

A decisión de adhesión dos intermediarios fiscais comunicarase á Axencia Tributaria, sendo posible comunicar en calquera momento seu baixa.

A adhesión e baixa deberán ser á totalidade do Código, non sendo admisible a adhesión ou baixa parcial a apartados específicos do mesmo.

A Axencia Tributaria poderá informar na súa web de cales son os intermediarios fiscais adheridos ao Código, sempre que obteña o seu consentimento expreso a través da Secretaría Técnica do Foro.

Estudarase a creación dun logo que identifique os intermediarios fiscais, que se adherisen ao Código.
Comisión de seguimento.

O Pleno do Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios determinará a creación dunha Comisión de Seguimento da aplicación do Código de Boas Prácticas dos Profesionais Tributarios, composta por seis membros, nomeados a partes iguais pola Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios participantes no Foro que subscribisen a Addenda ao Código. Os membros da Comisión de Seguimento serán nomeados anualmente, tendo carácter rotatorio os representantes das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios. A condición de presidente recaerá nun dos membros nomeados pola Axencia Tributaria e a de secretario nun membro de entre os nomeados polas Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios.

O Foro de Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios é a sede en que a Axencia Tributaria e as Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios teñen que estudar e convir a inclusión no Código de novas materias e a interpretación das recomendacións do mesmo. Constitúe unha finalidade primordial da Comisión de Seguimento presentar á consideración daquel , tanto as cuestións de interpretación que considere oportunas, como a oportunidade de abordar novas materias, sen prexuízo de calquera outras iniciativas que poidan axudar á materialización e posta en práctica do Código. En particular, a Comisión de Seguimento establecerá as prácticas de tratamento nos supostos de inobservancia dos compromisos do Código.

A Comisión de Seguimento reunirase con carácter xeral unha vez ao semestre, sen prexuízo de que o poida facer tantas veces como se considere necesario pola representación da Axencia Tributaria ou das Asociacións e Colexios de Profesionais Tributarios.

A actuación da Comisión de Seguimento estará guiada polos principios de transparencia, confianza mutua, boa fe e lealdade que presiden o Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios.

Todos os datos, informes ou antecedentes de calquera natureza presentada á Comisión de Seguimento ou obtidos pola mesma no desempeño das súas funcións terán carácter reservado, estando os seus membros obrigados ao máis estrito e completo sixilo respecto dos mesmos.

A Comisión de Seguimento non poderá coñecer sobre situacións particulares dos profesionais tributarios adheridos ao Código, non podendo polo tanto intervir en ningún procedemento tributario en curso.

Seguinte Addenda ao Código de Boas Prácticas de Profesionais Tributarios