A Idade Media

Nos azarosos tempos que seguiron á desaparición da autoridade e unidade de Roma, moitos homes libres confiaban as súas pequenas propiedades e eles mesmos entregábanse a un gran señor latifundista a cambio de protección.

Xunto a este costume difundiuse a dos soberanos, que concedían aos seus súbditos e funcionarios grandes porcións de terreo para compensarlles polos servizos civís ou militares prestados.

Cara ao século VIII ambos os dous fenómenos fundíronse nunha forma única de contrato ou relación persoal: a vasalaxe.

O poder político estaba ligado á propiedade territorial e ao número e fidelidade dos vasalos que posuía cada señor, co que podía ocorrer, e de feito ocorreu, que moitos señores feudais eran máis poderosos que o mesmo rei.

Os vasalos, a cambio da protección do señor, debían prestar a estes numerosos servizos, sobre todo o de combater ao seu lado nas frecuentes guerras contra belicosos veciños, e tiñan que pagarlle cuantiosas rendas. E se na época imperial romana aumentaran os tributos en diñeiro, estas rendas medievais pagábanse xeralmente en especie.

Importa advertir que estas chamadas “rendas” tiñan moito de “tributos”, porque se impuñan polos señores feudais.

Os dereitos e prerrogativas dos señores feudais, incluído o rei, acadaban ás exaccións ou gravames que se percibían polas explotacións de minas, muíños, fornos, fraguas, bosques, pastos, ríos navegables, pola caza e a pesca. Constituían verdadeiros monopolios señoriais, cuxos ingresos teñen que considerarse patrimoniais.

Pero chegouse a máis. Dentro do dominio eminente do señor ou soberano estaban incluídas as persoas. Dedicarse ao comercio ou á industria e exercer un oficio eran tarefas que pertencían ao señor feudal, polo que cumpría o seu permiso ou a súa licenza para poder realizar tales actividades. Este permiso ou licenza levaba consigo o pagamento dunha cantidade. Trátase das regalías, que se amparan nas prerrogativas da Coroa respecto dos seus súbditos.

No último chanzo da xerarquía humana estaban os servos da gleba , adscritos á terra. Estaban obrigados a prestacións gratuítas de traballo para o mantemento dos camiños, a reparación do castelo feudal, o cultivo das terras do señor, tributos de peaxe, rendas de todo tipo.

Estes colonos levaban ao castelo do señor sacos de gran, toneis de viño, tallas de aceite, galiñas, porcos, ovellas. E se non o facían cando lle chegue o momento e voluntariamente, as hostes do señor encargábanse de requisarlles os seus produtos á forza.

Cando esta clase de ingresos, e os obtidos mediante a venda de bens patrimoniais non abondaron para atender aos gastos públicos e privados do rei, cumpriu acudir aos subsidios ou auxilios dos súbditos. Así se reemprendería a historia do imposto.