4.2.1. Control sobre tributos internos

As actuacións de control sobre tributos internos engloban as seguintes actuacións, excluíndo os referentes a impostos especiais, ambientais e os que recaen sobre o comercio exterior:

Actuacións inspectoras sobre tributos internos.
Control xestor sobre a xeneralidade dos contribuíntes e control sobre contribuíntes incluídos no sistema de tributación por módulos.
Control xestor sobre grandes empresas.

As actuacións de control inspector teñen por finalidade detectar e regularizar os incumprimentos máis complexos e perseguir as formas máis sofisticadas de fraude. O seu carácter selectivo faias recaer sobre os contribuíntes que presentan un risco fiscal máis elevado.

Estas actuacións son realizadas polos órganos das Delegacións Especiais e polos órganos da Delegación Central de Grandes Contribuíntes que teñen encomendado o desenvolvemento da inspección tributaria.

A súa realización ten un gran compoñente investigador e require, en xeral, unha revisión exhaustiva da situación tributaria do contribuínte obxecto de actuación inspectora, para o cal os órganos que as levan a cabo están dotados das máis amplas facultades que a normativa atribúe á Administración Tributaria.

O control xestor ten por finalidade a detección e corrección de erros e incumprimentos menos complexos e caracterízase porque se dirixe á xeneralidade de contribuíntes con ocasión de campañas anuais, con forte apoio na información dispoñible e no sistema informático que a analiza. Refírese a obrigas individualmente consideradas, está baseado en controis formais e de tipo documental, sen revisión da contabilidade mercantil do contribuínte, e é realizado normalmente desde as propias oficinas.

O control xestor realízase polos correspondentes órganos das Delegacións Especiais, da Delegación Central de Grandes Contribuíntes e, se é o caso, da Oficina Nacional de Xestión Tributaria.

Canda estes controis, compútanse as actuacións xestoras sobre as grandes empresas, que son aquelas cuxo volume de operacións supera a cifra de 6,01 millóns de euros durante o ano natural inmediato anterior, calculado conforme ao artigo 121 da Lei 37/1992, do 28 de decembro, do Imposto sobre o Valor Engadido, o que determina que teñan unhas obrigas fiscais específicas e distintas do resto dos obrigados tributarios.

Estas actuacións realízanse polos órganos da área de Inspección Financeira e Tributaria, a través das Unidades de Xestión de Grandes Empresas (UGGES) no ámbito das Delegacións Especiais, así como polas Unidades de Xestión e a Unidade de Control Tributario e Aduaneiro, integradas respectivamente na Dependencia de Asistencia e Servizos Tributarios e na Dependencia de Control Tributario e Aduaneiro da Delegación Central de Grandes Contribuíntes.

As actuacións de control xestor sobre as grandes empresas son, entre outras, a comprobación das devolucións previstas na normativa tributaria e a realización de actuacións de verificación de datos e de comprobación limitada que poden dar lugar ás subseguintes liquidacións.

Canda as anteriores actuacións de comprobación tamén se inclúen neste indicador as actuacións de investigación e as de carácter auxiliar.

En 2019 desenvolvéronse máis de 1,66 millóns de actuacións de control de tributos internos, de que a gran maioría foron actuacións de comprobación, 1,61 millóns. Desa cifra global de comprobacións, 29.631 actuacións nominais dirixíronse a grandes empresas, multinacionais e grupos fiscais, patrimonios de persoas físicas, abusos societarios e economía mergullada, consumindo este tipo de actuacións un elevado número de recursos, caracterizados, ademais, pola súa alta cualificación.

Actuacións inspectoras sobre tributos internos

Estas actuacións comprenden todas as realizadas polos órganos da área de Inspección Financeira e Tributaria das Delegacións Especiais e da Delegación Central de Grandes Contribuíntes, en exercicio das funcións administrativas atribuídas á inspección tributaria polo artigo 141 da Lei Xeral Tributaria.

As devanditas actuacións poden ser de comprobación, de investigación ou de carácter auxiliar.

O importe total de débeda liquidada en 2019 ascendeu a 4.719,05 millóns de euros. Neste importe recóllese tanta débeda instruída e liquidada no propio exercicio 2019, como débeda instruída en exercicios anteriores e liquidados en 2019, non computandose, porén, a débeda instruída no exercicio, pero contida en actas que non se confirmasen á finalización do exercicio 2019.

Dentro das actuacións desenvolvidas pola Inspección no ámbito de control de tributos internos, destacan:

Control de grandes patrimonios: desde a súa creación en 2018, a Unidade Central de Coordinación do Control de Patrimonios Relevantes (UCCCPR) da Oficina Nacional de Investigación da Fraude, centrou os seus esforzos na elaboración dun “censo” completo de obrigados tributarios de alta capacidade económica, a delimitación dos seus riscos ou fraudes fiscais específicos, o estudo e desenvolvemento dos mecanismos de investigación e selección axeitada para detectar os devanditos riscos en contribuíntes concretos e o impulso de iniciativas en materia de obtención e / ou xestión eficaz de información relevante. Durante 2019, efectuouse un importante esforzo en materia de actuacións de comprobación de continxencias tributarias asociadas a obrigados tributarios que figuran como titulares dun patrimonio relevante. O impulso dado a este tipo de comprobacións inspectoras xerou como resultado débedas liquidadas por importe de 607,6 millóns de euros en 880 expedientes. Estas cifras compleméntanse coa análise das bases impoñibles e cotas declaradas no IRPF polos contribuíntes con patrimonios relevantes.
Actuacións sobre a economía mergullada, centradas en:
- descubrimento de vendas ocultas;
- entradas e rexistros con Unidades de Auditoría Informática, que, ademais de facilitar o descubrimento de rendas ocultas mediante a análise do software de dobre uso utilizado na xestión e contabilidade de actividades económicas, resultan sumamente eficientes desde o punto de vista da obtención de probas e do tempo de duración das comprobacións;
- actuacións coordinadas, consistentes no inicio de forma simultánea de actuacións de comprobación e investigación, mediante comparecencia e con participación das Unidades de Auditoría Interna, e que perseguen non só o descubrimento de vendas ocultas nos obrigados tributarios inspeccionados, senón tamén favorecer o cumprimento voluntario mediante a transmisión dunha mensaxe ao colectivo de empresarios do sector para que reconduzan a súa conduta tributaria.
Minoración de bases impoñibles negativas, deducións pendentes e cotas a compensar: durante 2019 ascenderon a 7.200 millóns de euros.
Actuacións de explotación de información internacional procedente de DAC1, CRS, DAC2 e FATCA.
Comprobacións derivadas de depuración censual, que permiten ingresos inducidos, recuperación de importes e embargos de contas.

Fiscalidade internacional

Ao longo de 2019, a Oficina Nacional de Fiscalidade Internacional (ONFI) contribuíu coa súa importante función na loita contra a fraude e a evasión fiscal internacional. A actividade da Oficina concentrouse tanto en actuacións propiamente inspectoras, como na relevante asistencia dos seus funcionarios a grupos de traballo en organizacións internacionais, fundamentais en materia de fiscalidade internacional, así como participación en funcións de planificación de acción inspectora.

As citadas actuacións inspectoras inclúen a instrución de acordos previos de valoración de operacións vinculadas (ALA), a negociación en procedementos amigables en materia de imposición directa e actuacións de apoio e colaboración en procedementos inspectores, entre outras.

En relación cos ALA, a actuación da ONFI persegue, a través destes acordos previos en materia de prezos de transferencia, reducir a litixiosidade e mellorar a seguridade xurídica do contribuínte, garantindo unha recadación acorde co esixido por lei de forma eficiente, co menor custo posible tanto para a Administración coma para o contribuínte. Durante 2019, a ONFI participou na xestión de 220 expedientes de ALA (o que supón un 20% máis que o ano anterior), habendose finalizado 66, dos que 25 foron estimados. Estes ALA finalizados con acordo estimatorio implican garantir a futuro, en termos de base impoñible, máis de 2.100 millóns de euros.

Pola súa parte, o pasado ano 2019, a ONFI participou en 380 procedementos amigables en materia de imposición directa, fronte aos 307 do ano 2018. A actuación da ONFI persegue, nestes procedementos, unha axeitada defensa das bases impoñibles españolas – principalmente en situacións de dobre imposición – tanto en regularizacións con alcance transfronteirizo realizadas pola Administración española, como nas efectuadas polas administracións doutros países. Dese total de procedementos, finalizáronse 104, fronte aos 50 finalizados en 2018.

A ONFI tamén realiza actuacións de apoio e colaboración en procedementos inspectores, centradas en cuestións complexas en materia de fiscalidade internacional. Esta actividade ten especial transcendencia no ámbito das actuacións inspectoras da Delegación Central de Grandes Contribuíntes. En 2019, a ONFI colaborou en 142 comprobacións inspectoras, das que se finalizaron 76, supondo axustes en base impoñible, estimados arredor de 1.840 millóns de euros. No exercicio precedente, participouse en 161 actuacións inspectoras, das que se finalizaron 100, cun importe total de axustes en base impoñible de máis de 3.300 millóns de euros.

Os datos de colaboracións de cada exercicio están sometidos a alta variabilidade, tal como demostra a serie histórica, xa que as bases impoñibles regularizadas en colaboracións dependen de moitos factores, ademais de ser normalmente o resultado de actuacións de duración superior ao ano. Por iso, a mera comparación co exercicio anterior non resulta significativa. De feito, do mesmo xeito que en 2019 as bases regularizadas difiren en 1.400 millóns das regularizadas en 2018, as deste último ano difiren en 1.000 millóns das de 2017. A elevada cifra de 2018, que marca un pico na serie histórica, inclúe dous expedientes concretos con cifras moi altas de regularización de difícil repetición.

Control xestor sobre tributos internos

O control xestor ten por finalidade a detección e corrección de erros e incumprimentos menos complexos. Diríxese, partindo da información de que dispón a Axencia Tributaria, a verificar, con carácter xeral, todas as obrigas tributarias consideradas individualmente. Baséase, fundamentalmente, en procesos informáticos e en controis de tipo documental (sen revisión da contabilidade mercantil do contribuínte), realizados normalmente nas propias oficinas.

O control xestor realízase polos órganos de Xestión Tributaria; pola Dependencia de Asistencia e Servizos Tributarios respecto dos contribuíntes adscritos á Delegación Central de Grandes Contribuíntes (DCGC) e polas Unidades de Xestión de Grandes Empresas, dependentes da área de Inspección Financeira e Tributaria, respecto dos contribuíntes sobre os que se exerzan as súas competencias (entre outros, aqueles sobre os que a DCGC non exerza a súa competencia pero cuxo volume de operacións supere a cifra de 6,01 millóns de euros durante o ano natural inmediatamente anterior.

Imposto sobre a renda das persoas físicas

As actuacións de control xestor sobre este imposto, en 2019, centráronse fundamentalmente nas declaracións de IRPF do exercicio 2017. Ata agora de confección desta Memoria, os resultados globais da campaña de comprobación IRPF 2017 supuxeron unha recadación total de 523,6 millóns de euros e a realización de 534.112 liquidacións.

Os resultados obtidos reflíctense no Cadro nº 31. Resultados no Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas Nova xanela (Anexo).

Ademais, iniciouse a campaña de control do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas 2018, que se estenderá durante 2020 e cuxos datos se ofrecerán na Memoria da Axencia Tributaria do devandito ano.

A partir de 2020, considerouse que pode dar unha imaxe máis axustada das actuacións realizadas a medición non só das actuacións desenvolvidas con respecto a un exercicio concreto e iniciadas no ano anterior, senón todas as finalizadas no ano considerado, independentemente do ano de inicio e da campaña de referencia. De acordo con este novo indicador de actividade, as actuacións desenvolvidas en relación co Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas durante 2019 suman 725.068 actuacións, ás que habería que engadir 96.836 liquidacións por control de retencións (como referencia, as cifras de 2018 de acordo con este indicador serían de 716.478 actuacións, e 88.563 por control de retencións).

Imposto sobre Sociedades e Imposto sobre o Valor Engadido

Con respecto ao Imposto sobre Sociedades do exercicio 2017, as comprobacións iniciadas no ano 2018 e finalizadas en 2019 supuxeron a práctica de 30.595 liquidacións, por un importe global de 694,569 millóns de euros. No que fai ao Imposto sobre o Valor Engadido correspondente ao exercicio 2017, efectuáronse 117.759 liquidacións provisionais por un importe global de 1.620,625 millóns de euros. Estas cifras inclúen os resultados das actuacións de control que teñen como consecuencia as liquidacións de contraído previo, as minoracións de devolucións e compensacións, así como as de bases impoñibles negativas.

Nestes impostos tamén se considerou que, a partir de 2020, pode dar unha imaxe máis axustada das actuacións realizadas a medición non só das actuacións desenvolvidas con respecto a un exercicio concreto e iniciadas no ano anterior, senón todas as finalizadas ao longo de todo o ano considerado, independentemente do ano de inicio e da campaña de referencia. De acordo con este novo indicador de actividade, durante 2019 as actuacións desenvolvidas en relación co Imposto de Sociedades acadaron as 55.079 actuacións, e as do Imposto Sobre o Valor Engadido as 317.079. Ás cifras do Imposto de Sociedades habería que engadir 24.957 liquidacións por pagamentos fraccionados. Como referencia, as cifras de 2018 de acordo con este indicador serían de 55.395 actuacións no Imposto de Sociedades e 313.747 en IVE, máis 22.226 por pagamentos fraccionados.

Finalmente, no que fai aos contribuíntes adscritos ao rexistro de devolucións mensuais de IVE, as liquidacións provisionais relativas ao exercicio 2018, iniciadas nese mesmo exercicio e finalizadas no ano 2019, ascenderon a 6.459, por un importe total de 92,4 millóns de euros.

Igualmente considerouse que, a partir de 2020, pode dar unha imaxe máis axustada das actuacións realizadas a medición de todas as finalizadas ao longo de todo o ano considerado, independentemente do ano de inicio e da campaña de referencia. De acordo con este novo indicador de actividade, durante 2019 as actuacións desenvolvidas en relación cos contribuíntes adscritos ao réxime de devolucións mensuais de IVE acadaron as 18.067 actuacións (como referencia, a cifra de 2018 de acordo con este indicador sería de 16.016 actuacións).

Actuacións sobre contribuíntes en Módulos

No caso de contribuíntes sometidos ao réxime de estimación obxectiva, os resultados das actuacións de control tradúcense na incoación de actas de inspección e na emisión de liquidacións provisionais. Os principais datos sinálanse no Cadro nº 32. Resultados no réxime de Módulos Nova xanela (Anexo).

As cifras de liquidacións provisionais realizadas no réxime de Módulos encóntranse incluídas dentro do total de actuacións desenvolvidas en relación co IRPF.

Comprobación de declaracións periódicas

Partindo do censo de empresarios, profesionais e retenedores realízase un control automatizado do cumprimento das obrigas de presentación de autoliquidacións periódicas (do Imposto sobre o Valor Engadido e das retencións e dos pagamentos fraccionados).

Durante 2019 emitíronse un total de 552.062 cartas e requirimentos, atendendo, ademais, 42.947 trámites de audiencia e xerandose en total 36.605 autoliquidacións inducidas presentadas por un importe de 65,5 millóns de euros.

Tamén se realizaron 37.499 liquidacións por pagamentos fraccionados de IRPF, Imposto sobre Sociedades e réxime simplificado de IVE, por un importe de 40,4 millóns de euros.

Estas cifras forman parte das cifras totais anuais de liquidacións de cada un dos impostos referidos.