4.6. Relacións internacionais

A Unidade de Coordinación de Relacións Internacionais (UCRI) foi creada por Resolución do 26 de decembro de 2004 do presidente da Axencia Tributaria coa finalidade de dotar a esta dunha unidade orgánica específica que asegurase a coordinación das diferentes actividades de carácter internacional en que participa. A nivel orgánico, a devandita Unidade integrouse en 2011 no Gabinete do director Xeral e ten asignadas como funcións o desenvolvemento e coordinación das relacións da Axencia con órganos e institucións estranxeiras e organismos internacionais que non estean especificamente atribuídas a outros órganos.

Por outra banda, hai que ter en conta que o ámbito aduaneiro é, por definición, intrinsecamente internacional. O concepto de “aduana” non se entende agás nun contexto internacional, xa que a súa función é a facilitación e control do comercio internacional de mercadorías. O Departamento de Aduanas e Impostos Especiais da Axencia, baixo a coordinación da UCRI e en estreita colaboración coa mesma, desenvolve unha intensa actividade internacional, que se canaliza a través da Subdirección Xeral de Relacións Internacionais.

No ano 2021, a presenza internacional da Axencia, viuse afectada como consecuencia da grave crise sanitaria. Non obstante, grazas ao traballo dos expertos, designados polos distintos Departamentos, Servizos e Delegacións, a Axencia Tributaria adaptouse rapidamente á nova forma de traballar e puidose manter a presenza institucional a través de videoconferencias coas distintas institucións e organismos internacionais, a prestación de asistencias técnicas de forma virtual e a realización de cursos e seminarios en liña. Moitas das actividades dos Organismos internacionais orientáronse ao proceso de recuperación futura das Administracións Tributarias despois da crise da COVID-19 .

• A Axencia Tributaria participa, entre outros, nos seguintes Organismos internacionais a través de distintos instrumentos, xa sexa grupos de traballos, foros, seminarios ou outros proxectos:

  La Unión Europea (Fiscalis, Customs, Eurosocial, Twinnings, …)

  Os proxectos máis importantes que se desenvolveron como parte do Programa Fiscalis, leváronse a cabo por indicación expresa de TADEUS, formado polos 27 directores das Administracións Tributarias dos países membros da UE, que celebrou a súa terceira conferencia, en liña, en novembro 2021. Destacan as iniciativas “Trust and Compliance”, “Performance Measurement of Administrative Cooperation”, a posta en marcha do Advisory Board de Eurofisc, con participación directa dos deputies do TADEUS e que estaba previsto no proxecto “Eurofisc Governance”, o proxecto de Cumprimento Cooperativo para pequenas e medianas empresas e para multinacionais (ETACA) e o inicio do novo proxecto sobre medición do Tax Gap en materia de Impostos sobre a Renda e Sociedades, fraude de IVE e comercio electrónico. Outros traballos importantes foron os dedicados á implantación do paquete de IVE de comercio electrónico e a preparación dun novo paquete de IVE na era dixital, a posta en marcha do CESOP , o proxecto de protección de datos nos Sistemas informáticos europeos, os traballos para a implantación da Directiva do Mecanismo de Resolución de Disputas, a guía para o desenvolvemento de Chatbots e Intelixencia Artificial nas Administracións Tributarias, a posta en marcha da fase de implantación nacional  do Marco Común de competencias para funcionarios das AATT , o do proxecto de Xestión de Riscos Empresariais (ERM) e o establecemento da futura AIAC Community (Advanced International Administrative Cooperation Community) que coordinará todas as ferramentas de cooperación administrativa baixo a protección de Fiscalis (Controis Multilaterais, PAOEs, …)

  O 1 de decembro de 2021 entrou en funcionamento, con certo atraso, o novo Programa Fiscalis 2021-2027 que comporta moitas novidades desde o punto de vista organizativo e de xestión. Por primeira vez, o programa de Traballo vai ser plurianual (2021-2023) e pretende ser máis flexible para adaptarse ás posibles modificacións lexislativas e de procedemento da UE.

  A participación dos funcionarios da Axencia Tributaria en todos os proxectos Fiscalis plásmase en máis de 100 informes que foron subidos á Base de Datos de Relacións Internacionais da Axencia Tributaria.

  Canto a Aduanas e Impostos Especiais, España participou, de forma virtual, en 41 reunións de Grupos de Traballo (fundamentalmente, Grupo Unión Aduaneira e Grupo de Aplicación da lei - Aduanas) dos Órganos Preparatorios do Consello da UE, en 28 reunións de Comités para control polos Estados Membros da adopción de actos de execución pola Comisión, en 41 reunións de Grupos de Expertos do Código Aduaneiros e similares para apoio á Comisión, e en 148 reunións de grupos de proxecto Customs 2020 (o devandito programa tiña prevista a súa finalización en marzo de 2021, pero debido á pandemia, foi prorrogado ata o 30 de novembro de 2021). Durante o ano 2021, moitas das reunións habidas estiveron relacionadas co desenvolvemento e implantación dos sistemas informáticos previstos no Código Aduaneiro da Unión.

  O 1 de decembro de 2021, entrou en vigor o novo Programa Customs 2021-2027. O programa comporta moitas novidades desde o punto de vista organizativo e de xestión. Por primeira vez, o programa de Traballo vai ser plurianual (2021-2022) e pretende ser máis flexible para adaptarse ás posibles modificacións lexislativas e de procedemento da UE.

  Ademais, polo seu papel de apoio á Comisión na definición da estratexia e da política aduaneira cómpre destacar a participación de España, canda as autoridades aduaneiras do resto de países membros da UE, nas reunións do Grupo de Política Aduaneira presidido pola Comisión Europea. O grupo, ademais, asiste a Comisión no establecemento do marco xeral de cooperación entre a Comisión, os estados membros e outros actores interesados nos aspectos operativos da unión aduaneira e na implantación da lexislación, os programas e as políticas en materia aduaneira. O grupo celebra dúas reunións anuais.

• A OCDE (Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico)

  No que fai á OCDE, ademais de todos os proxectos relacionados co tema COVID-19 xa mencionados, destacan os traballos sobre os Piares 1 e 2 de BEPS, tras o acordo acadado en outubro polos países participantes no Marco Inclusivo e a iniciación do proxecto ICAP, unha vez finalizados os dous pilotos (ICAP e ICAP 2.0), que vai dar lugar á extensión deste programa sobre cumprimento das grandes empresas a todos os países do FTA . Destacan, tamén, os traballos do grupo de Transformación Dixital “Tax Administration 3.0”, para desenvolver as recomendacións que se incluían o documento do mesmo nome publicado en 2020. A Axencia Tributaria forma parte do Advisory Group do proxecto e preside o grupo encargado dos traballos do proxecto sobre factura dixital, ademais de participar activamente no proxecto sobre Identidade Dixital.

  En setembro de 2021, publicouse a novena edición das series sobre Administración Tributaria do FTA . Nesta ocasión aparecen, como boas prácticas, varios proxectos postos en marcha pola Axencia Tributaria, como a Administración Dixital Integral (ADI), as Visitas Virtuais (VIVIs), os asistentes virtuais, o novo borrador de IVE ou a liña de axuda de recadación Rec@t.

  A Axencia Tributaria segue participando en diversos proxectos do JITSIC Network, que ten como obxectivos o intercambio de información e a cooperación en materias de interese común. Actualmente está integrada por 42 países. En 2021 a participación da Axencia Tributaria continuou co proxecto sobre residencia de grandes patrimonios - HNWI (High Net Worth Individuals-Residency), no proxecto HNWI- Structures, no proxecto de Certificados de Residencia, no grupo de expertos sobre EOI, e no grupo de Data Leaks.

  A Axencia Tributaria participa ademais no programa TIWB (Tax Inspectors Without Borders), que é unha iniciativa conxunta da OCDE e UNPD lanzada oficialmente en xullo 2015 tras unha fase piloto de 18 meses. Ten como obxectivo facilitar a implantación de programas específicos de asistencia en materia de auditoría fiscal nos países en desenvolvemento de todo o mundo. No marco deste proxecto, os expertos en auditoría fiscal traballarán directamente con funcionarios das administracións tributarios locais dos países en desenvolvemento. Durante 2021 tivo lugar o lanzamento oficial e posta en marcha dun proxecto de cooperación co Salvador sobre prezos de transferencia e fiscalidade internacional en que participan expertos da ONFI e da ONIF . O proxecto está en curso e desenvólvese integramente de forma virtual.

  Por último, resaltar que, como parte do plan de formación continua da Axencia Tributaria, ofrecéronse varios cursos de fiscalidade e estándares internacionais preparados polo Programa de Relacións Globais da OCDE, que contaron coa participación de 684 funcionarios da Axencia, o que dá idea do máximo interese que suscita a actividade internacional.

• A IOTA (Organización Entra-europea de Administracións Tributarias)

  En 2021 finalizou a primeira fase da asistencia técnica a Bulgaria en materia de Gobernación de datos.

  Tamén tiveron lugar actividades de celebración do 25 aniversario da organización.

  Por último, é de destacar o lanzamento dos tres primeiros cursos de formación en liña en temas de administración tributaria “VITARA” (iniciativa conxunta FMI/OCDE/CIAT/IOTA).

• O CIAT (Centro Interamericano de Administracións Tributarias),

  Entre as actividades de cooperación internacional do CIAT cómpre destacar a participación de expertos da Axencia Tributaria en seminarios virtuais da Rede de facturación electrónica, o liderado na elaboración do manual de Ética, así como en cursos de formación sobre Prezos de Transferencia.

  Durante a Asemblea Xeral do CIAT de 2021 a Axencia Tributaria manifestou o seu compromiso para organizar a Conferencia Técnica do CIAT de 2022 que se celebrará en outubro en Granada.

• A OMA (Organización Mundial de Aduanas)

  A OMA é a única organización internacional con competencia en cuestións aduaneiras, á que pertencen máis de 180 nacións que globalmente xestionan o 98% do comercio mundial. España participou en 15 reunións dos seus órganos de goberno, comités preparatorios e grupos de traballo. Así mesmo, España participou en diversas actividades relacionadas con asistencia técnica internacional.

• O Convenio multilateral sobre cooperación e asistencia mutua entre os enderezos nacionais de aduanas de América latina, España e Portugal (COMALEP). Pendente de actualización por Aduanas.

  O Convenio, subscrito en México o 11 de setembro de 1981 e posteriormente modificado polo Protocolo aprobado en Cancún (Quintana Roo), México, o 29 de outubro de 1999, constitúe un instrumento para fortalecer a asistencia mutua na loita contra a fraude e a cooperación, así como o incremento e desenvolvemento do comercio entre as Partes.

  O Consello de directores Nacionais de Aduanas, órgano colexiado encargado do enderezo e administración do mesmo reúnese unha vez ao ano.

Na actividade internacional da Axencia Tributaria teñen unha gran importancia as asistencias técnicas a outros países prestados polos nosos expertos. Grazas á posibilidade de realización destas actividades de forma remota, o número de asistencias durante 2021 medrou exponencialmente. Entre as asistencias realizadas en 2021 cómpre destacar, ademais das indicadas anteriormente, as realizadas en colaboración co programa de Expertos UE-CUBA, co Fondo Monetario Internacional, co Banco Mundial ou co Banco Iberoamericano de Desenvolvemento en apoio ás Administracións Tributarias de Cuba, Brasil, Honduras, Perú e a Arxentina.