4.6. Relacións internacionais

A Unidade de Coordinación de Relacións Internacionais (UCRI) foi creada por Resolución do 26 de decembro de 2004 do presidente da Axencia Tributaria coa finalidade de dotar a esta dunha unidade orgánica específica que asegurase a coordinación das diferentes actividades de carácter internacional en que participa. A nivel orgánico, a devandita Unidade integrouse en 2011 no Gabinete do director Xeral e ten asignadas como funcións o desenvolvemento e coordinación das relacións da Axencia con órganos e institucións estranxeiras e organismos internacionais que non estean especificamente atribuídas a outros órganos.

Por outra banda, hai que ter en conta que o ámbito aduaneiro é, por definición, intrinsecamente internacional. O concepto de “aduana” non se entende agás nun contexto internacional, xa que a súa función é a facilitación e control do comercio internacional de mercadorías. O Departamento de Aduanas e Impostos Especiais da Axencia desenvolve unha intensa actividade internacional, que se canaliza a través da Subdirección Xeral de Relacións Internacionais en estreita colaboración coa UCRI .

No ano 2022 a presenza internacional da Axencia foi fiel reflexo da nova forma de traballar tras a pandemia. Neste ano prodúcese un aumento significativo de reunións presenciais que se completaron con videoconferencias e actividades en formato híbrido coas distintas institucións e organismos internacionais, a prestación de asistencias técnicas de forma virtual e a realización de cursos e seminarios en liña.

A Axencia Tributaria participa, entre outros, nos seguintes Organismos internacionais a través de distintos instrumentos, xa sexa grupos de traballos, foros, seminarios ou outros proxectos:

• Presidencia española do Consello da Unión Europea.

  En 2022 continuáronse os traballos iniciados en 2021 para preparar a próxima presidencia do Consello da Unión Europea no segundo semestre de 2023. Para centralizar a colaboración entre os distintos organismos, creouse un grupo de traballo, formado por representantes da Axencia Tributaria, da Dirección Xeral de Tributos, da Secretaría de Estado de Facenda e da Representación Permanente en Bruxelas, que seguiu traballando durante 2022.

  En 2022 empezáronse a formar os equipos de traballo para os expedientes de fiscalidade, que serán liderados pola Dirección Xeral de Tributos, pero teñen unha composición mixta DGT - Axencia Tributaria. Para facilitar o labor de coordinación, creouse un espazo de traballo común que mantén e actualiza a Axencia Tributaria.

• La Unión Europea (Fiscalis, Customs)

  Os proxectos máis importantes que se desenvolveron como parte do Programa Fiscalis, leváronse a cabo por indicación expresa de TADEUS, formado polos 27 directores das Administracións Tributarias dos países membros da UE. No plenario celebrado en 2022 actualizouse e redeseñou o programa de traballo plurianual de TADEUS (MAP), establecendo como proxectos prioritarios para 2022-2023 o uso da intelixencia artificial para fins fiscais, a seguridade dixital e a utilización de datos da DAC , especialmente as DAC 7 e DAC 8.

  Na reunión tamén se presentaron os avances dos proxectos en marcha sobre Medición da Brecha Tributaria (Tax Gap en IRPF; Sociedades, Comercio Electrónico e fraude no IVE) e o programa piloto de cumprimento cooperativo de Multinacionais (ETACA). Outros traballos importantes foron os dedicados á implantación do paquete de IVE de comercio electrónico e a preparación dun novo paquete de IVE na era dixital, a guía de asistentes virtuais, a posta en marcha do CESOP , a implantación do artigo 10 da Directiva 2017/1852 sobre mecanismos de resolución de disputas, o proxecto de protección de datos nos Sistemas informáticos europeos e as visitas aos países para mellorar a aplicación das sucesivas DAC.

  Como resultado do impulso do TADEUS , a Comisión aloxou na páxina web de DGTAXUD o resultado dun dos primeiros proxectos impulsados por TADEUS: a guía (voluntaria) para todas as Administracións Tributarias que desexen incrementar a confianza entre todas as partes implicadas nos procedementos e actividades relacionadas: https://trustandcompliance.com/

  A participación dos funcionarios da Axencia Tributaria en todos os proxectos Fiscalis plásmase en máis de 70 informes que foron subidos á Base de Datos de Relacións Internacionais da Axencia Tributaria. Ademais, en 2022 a Axencia Tributaria colaborou na tradución ao español de varios cursos en liña que DG TAXUD ofrece no seu portal de formación (https://customs-taxation.learning.europa.eu).

  Canto a Aduanas e Impostos Especiais, España participou, en 43 reunións de Grupos de Traballo (fundamentalmente, Grupo Unión Aduaneira e Grupo de Aplicación da lei - Aduanas) dos Órganos Preparatorios do Consello da UE, en 34 reunións de Comités para control polos Estados Membros da adopción de actos de execución pola Comisión, en 79 reunións de Grupos de Expertos do Código Aduaneiros e similares para apoio á Comisión, e en 165 reunións de grupos de proxecto (o devandito programa tiña prevista a súa finalización en novembro de 2021, pero, foi prorrogado ata o 31 de decembro de 2023, debido a que moitas reunións continúan sendo virtuais, co aforro de orzamento que iso comporta).

  Ademais, polo seu papel de apoio á Comisión na definición da estratexia e da política aduaneira cómpre destacar a participación de España, canda as autoridades aduaneiras do resto de países membros da UE, nas reunións do Grupo de Política Aduaneira presidido pola Comisión Europea. O grupo, ademais, asiste a Comisión no establecemento do marco xeral de cooperación entre a Comisión, os estados membros e outros actores interesados nos aspectos operativos da unión aduaneira e na implantación da lexislación, os programas e as políticas en materia aduaneira. O grupo celebra dúas reunións anuais.

• A OCDE (Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico)

  O traballo da OCDE en materia tributaria desenvólvese, principalmente, a través do Comité de Asuntos Tributarios (CFA). No 2022, o traballo do CFA relacionouse coa axenda do G20 e, sobre todo, cos retos da Economía Dixital e o seu programa de traballo co fin de elaborar unha solución consensuada para facer fronte aos desafíos en materia de fiscalidade consecuencia da dixitalización da economía (desenvolvemento dos piares 1 e 2), dentro do programa de BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) e os traballos sobre Certeza Tributaria en todos os seus Grupos de Traballo.

  En xaneiro de 2022, entrou en vigor o Instrumento de Ratificación do Convenio Multilateral para aplicar as medidas relacionadas cos convenios fiscais destinados a previr a erosión das bases impoñibles e o traslado de beneficios (BEPS), que fora asinado por España o 7 de xuño de 2017. O devandito instrumento podería significar a modificación de 88 dos 94 Convenios de Dobre Imposición asinada por España cando todos os países que se comprometeron ratifiquen finalmente dito Convenio Multilateral, pasando así a estar actualizados cos últimos desenvolvementos internacionais na loita contra a evasión fiscal.

  Con relación ao traballo da OCDE no Foro sobre Administración Tributaria (FTA) destaca a participación activa da Axencia Tributaria a través da Delegación Central de Grandes Contribuíntes no ICAP-Tax Certainty programa de cumprimento das grandes empresas abertas a todos os países que queiran participar e na Cora (Comparative Risk Assesment) proxecto relacionado con BEPS/CbC e os indicadores de risco no uso dos datos obtidos no intercambio.

  Destacan, tamén, os traballos do grupo de Transformación Dixital “Tax Administration 3.0”, para desenvolver as recomendacións que se incluían o documento do mesmo nome publicado en 2020. En 2022 publicáronse os traballos e as conclusións dos seis grupos principais, coa activa participación da Axencia Tributaria en todos eles, especialmente no proxecto sobre factura dixital, que España presidía, e no proxecto sobre identidade dixital.

  Por último, resaltar que, como parte do plan de formación continua da Axencia Tributaria, ofrecéronse varios cursos de fiscalidade e estándares internacionais preparados polo Programa de Relacións Globais da OCDE, que contaron coa participación de 684 funcionarios da Axencia, o que dá idea do máximo interese que suscita a actividade internacional.

  En setembro de 2022, publicouse a décima edición das series sobre Administración Tributaria do FTA . Nesta ocasión aparecen, como boas prácticas, varios proxectos postos en marcha pola Axencia Tributaria como o uso de estudos de comportamento nas mensaxes de campaña de renda, as novidades do uso do NRC (Número de Referencia Completa) na recadación dos tributos ou a análise e uso posterior dos resultados de procedementos de verificación.

  A Axencia Tributaria segue participando en diversos proxectos do JITSIC Network, que ten como obxectivos o intercambio de información e a cooperación en materias de interese común. Actualmente está integrada por 42 países. En 2022, a Axencia Tributaria participa nos seguintes proxectos: Certificados de Residencia (CoR), Wealthy Population Expert group (WPEG), así como no grupo de expertos sobre intercambio de información (EOI), e no grupo de Data Leaks, en que se está analizando o impacto de chamádosos Pandora Papers.

  A Axencia Tributaria participa ademais no programa TIWB (Tax Inspectors Without Borders), que é unha iniciativa conxunta da OCDE e UNPD lanzada oficialmente en xullo 2015 tras unha fase piloto de 18 meses. Ten como obxectivo facilitar a implantación de programas específicos de asistencia en materia de auditoría fiscal nos países en desenvolvemento de todo o mundo. No marco deste proxecto, os expertos en auditoría fiscal traballarán directamente con funcionarios das administracións tributarios locais dos países en desenvolvemento. En 2021 tivo lugar o lanzamento oficial e posta en marcha dun proxecto de cooperación co Salvador en que participan expertos da ONFI . O proxecto finalizou en maio de 2022 desenvolveuse integramente de forma virtual.

  Por último, resaltar que, como parte do plan de formación continua da Axencia Tributaria, ofrecéronse varios cursos de fiscalidade e estándares internacionais preparados polo Programa de Relacións Globais da OCDE, que contaron coa participación de case 700 funcionarios da Axencia, o que dá idea do máximo interese que suscita a actividade internacional.

• A IOTA (Organización Intra-Europea de Administracións Tributarias)

  En 2022 comezou a reactivarse a actividade presencial, combinada con actividades dixitais e en formato híbrido. En total, celebráronse 18 eventos, algúns conxuntamente con outras organizacións, 8 deles integramente en liña, 2 exclusivamente presenciais, e os 8 restantes en formato híbrido. Como resultado 77 funcionarios participaron das actividades da IOTA .

  Ademais, a Axencia Tributaria colaborou na elaboración dun manual de procedemento para as asistencias técnicas da IOTA .

• O CIAT (Centro Interamericano de Administracións Tributarias)

  Entre as actividades de cooperación internacional do CIAT cómpre destacar a participación de expertos da Axencia Tributaria en seminarios virtuais da Rede de facturación electrónica, a Rede de Tributación Internacional, en cursos de formación sobre Prezos de Transferencia, así como a contribución con información para a ferramenta de Dispoñibilidade de Información Pública (DIP).

  A Conferencia Técnica de 2022 celebrouse en Granada a principios de outubro, de maneira presencial, e contando coa participación dun elevado número de representantes dos países membros do CIAT , así como doutros Organismos Internacionais.

  Durante 2022 a Axencia Tributaria prestou asistencias técnicas puntuais, coa mediación do CIAT , a países de América Latina, como Arxentina, Ecuador e Panamá.

• A OMA (Organización Mundial de Aduanas)

  A OMA é a única organización internacional con competencia en cuestións aduaneiras, á que pertencen máis de 180 nacións que globalmente xestionan o 98% do comercio mundial. España participou en 15 reunións dos seus órganos de goberno, comités preparatorios e grupos de traballo. Así mesmo, España participou en diversas actividades relacionadas con asistencia técnica internacional.

• O Convenio multilateral sobre cooperación e asistencia mutua entre os enderezos nacionais de aduanas de América latina, España e Portugal (COMALEP).

  O Convenio, subscrito en México o 11 de setembro de 1981 e posteriormente modificado polo Protocolo aprobado en Cancún (Quintana Roo), México, o 29 de outubro de 1999, constitúe un instrumento para fortalecer a asistencia mutua na loita contra a fraude e a cooperación, así como o incremento e desenvolvemento do comercio entre as Partes.

  O Consello de directores Nacionais de Aduanas, órgano colexiado encargado do enderezo e administración do mesmo reúnese unha vez ao ano.

• O CCLEC (Caribbean Customs Law Enforecement Council), en español CCALA (Consello do Caribe para a Aplicación das Leis Aduaneiras), foi creado a principios dos anos 70 como unha asociación informal das administracións aduaneiras do Caribe, cuxa sede se encontra en Santa Lucía e en que participan 37 países, ademais de España.

  O CCLEC foi creado inicialmente como un marco informal para o intercambio de información centrada na loita contra o tráfico ilícito de drogas, pero foi evolucionando para cubrir tamén a asistencia mutua e a cooperación en sentido máis amplo, aínda que, sobre a base dun Memorandum de Entendemento.

• Asistencias técnicas.

  Na actividade internacional da Axencia Tributaria teñen unha gran importancia as asistencias técnicas a outros países prestados polos nosos expertos. Grazas á posibilidade de realización destas actividades de forma remota, o número de asistencias durante 2022 foi considerable.

  Entre as asistencias realizadas en 2022 cómpre destacar as realizadas en colaboración co Banco Iberoamericano de Desenvolvemento en apoio da Administración Tributaria de Perú e en colaboración co Instituto de Estudos Fiscais en apoio da do Brasil.

  Ademais das indicadas no punto anterior, cómpre destacar as asistencias de curta duración realizadas en colaboración co Fondo Monetario Internacional (FMI), co Banco Mundial (BM), co TAIEX , ou co Banco Iberoamericano de Desenvolvemento (BID) en apoio ás Administracións Tributarias do Ecuador, Turquía, Brasil, Honduras, Colombia, Costa Rica, República Dominicana, e a Arxentina. Os temas tratados nestas asistencias foron, entre outros, os seguintes:

  • Gobernación corporativa e acordos de cumprimento voluntario

  • Metodoloxías sobre perfil de riscos

  • Medidas de represión e apresamento

  • Planificación e colaboración con territorios

  • Acompañamento técnico en Escola de Impostos e Aduanas

  • Proxecto de Regulamento en Servizos Dixitais de provedores estranxeiros

  • Xestión de planificación

  • Implantación efectiva do Common Reporting Standard (CRS)

  • Instrumentos técnicos e metodolóxicos para a loita contra a fraude fiscal