3.2. Recadación tributaria líquida
A recadación tributaria líquida resulta de minorar da recadación tributaria bruta as devolucións efectivamente pagadas no exercicio e os axustes cos territorios forais. Responde, así mesmo, a un criterio de caixa, distinto doutros conceptos como os dereitos recoñecidos ou os impostos para os efectos de Contabilidade Nacional.
No ano 2024 os ingresos tributarios eleváronse ata os 294.734 millóns de euros, o que supuxo un crecemento do 8,4 %con respecto a 2023. A diferenza entre o crecemento dos ingresos netos e os brutos analizados no apartado anterior ten a súa explicación na evolución das devolucións realizadas que, no ano 2024, aumentaron un 4,4 %, o que supuxo a realización de 2.998 millóns máis que en 2023.
Así mesmo, no Cadro nº 13. Recadación tributaria líquida total (Anexo) e no Cadro nº 14. Evolución da recadación tributaria xestionada pola Axencia Tributaria (Anexo), desenvólvese esta información.
O Cadro nº 15. Axustes por impacto de cambios normativos (Anexo) presenta, de forma detallada, as medidas que tiveron efecto durante o ano e o seu impacto sobre os distintos impostos.
Como se comentou no apartado anterior, a causa principal do aumento dos ingresos foi o crecemento das bases, que se estima provisionalmente no 6,9 %, aínda que é maior (7,7 %) se só teñen en cóntase as rendas e o gasto final suxeito a IVE (o valor dos consumos suxeitos a Impostos Especiais diminúe pola baixada dos prezos dos produtos petrolíferos que non inflúen directamente nos ingresos). En 2024 mantivose o dinamismo que xa tiveron as rendas en 2023 (este ano medran un 8,9 % e en 2023 fixérono un 8 %), en tanto que o gasto suxeito a IVE se desaceleró ata o medio do 6 %. Tamén en 2024 o crecemento da recadación estivo limitado polo impacto dos cambios normativos e de xestión que restaron, no seu conxunto, máis de 2000 millóns de euros (sen eles, os ingresos medrarían un 9,1 %).
No Cadro nº 15 pódese encontrar o detalle das medidas tidas en conta. Hai que lembrar que, para este propósito, o impacto mídese en termos diferenciais con respecto ao ano anterior; isto é, polo efecto que teñen os cambios sobre a taxa de variación dos ingresos. Como se indicou anteriormente, o impacto estimado supón que, sen estas medidas, os ingresos medrasen un 0,7 % máis.
Do cadro despréndese unha clara diferenza entre o que foron as medidas para os impostos directos e para os indirectos. Nos primeiros o impacto foi moi negativo, de máis de 4.800 millóns, sumando o IRPF, o Imposto sobre Sociedades, o Imposto sobre o Valor da Produción Eléctrica, o Imposto temporal de Solidariedade das Grandes Fortunas e os ingresos e devolucións extraordinarias da columna “Outra” que corresponden na súa integridade ao Imposto sobre a Renda dos Non Residentes. Pola contra, nos impostos indirectos as medidas incrementaron a recadación en 2.820 millóns, basicamente pola fin da rebaixa de tipos no IVE da electricidade e do gas natural e no Imposto sobre a Electricidade, o que significou uns ingresos adicionais de 2.120 millóns.
Por figuras, no IRPF as medidas reduciron a recadación en case 3.200 millóns. Destacan tres medidas en particular. En primeiro lugar, o incremento da redución por rendementos do traballo comportou a perda de 1.445 millóns (1.560 millóns nas retencións). En 2023 unha medida similar tivo un custo de 1.726 millóns, aínda que na declaración anual dese ano recuperáronse 115 millóns. En segundo lugar, case co mesmo importe (1.435 millóns), figuran as devolucións a mutualistas consecuencia dunha sentenza xudicial. A parte principal desa cifra (preto de 1.000 millóns) son os menores ingresos e maiores devolucións que se concretaron na declaración anual de 2023; o resto proceden de recursos que no seu momento puxeron os contribuíntes por este motivo. E, en terceiro lugar, aínda que a cifra non é especialmente alta, hai que sinalar os 302 millóns que deixaron de ingresarse como consecuencia das medidas implementadas para paliar os efectos da DANA , case todos eles polo adiamento do segundo prazo da campaña da renda. Este último ingreso producirase en febreiro, polo que se trata tan só dun adiamento do pagamento.
No Imposto sobre Sociedades o impacto negativo das medidas estímase en 2.189 millóns. Tamén está concentrado en tres grupos. O primeiro é o impacto producido pola sentenza relativa ao RDL 3/2016 que se traduciu en devolucións extraordinarias dos exercicios anteriores non prescritos por importe de 1.089 millóns, e nunha perda de recadación na declaración anual de 2023 de 1.696 millóns. O segundo é o efecto negativo sobre os pagamentos fraccionados da medida que estivo vixente en 2023 que reducía ao 50 %as bases impoñibles negativas que se podían consolidar nos grupos de sociedades. O ano pasado esa medida tivo un impacto positivo que agora tórnase negativo, efecto que se acentúa porque os importes non deducidos en 2023 pódense restar, a partes iguais, nos dez exercicios seguintes. O impacto negativo de ambos os dous elementos viuse lixeiramente compensado na liquidación anual. Por último, na declaración anual de 2023 tiveron efecto, por primeira vez, dous cambios normativos aprobados no Orzamento de 2023, como son a redución do tipo ás pemes (-291 millóns) e o novo Réxime especial das Illes Balears (-65). Todas estas medidas con impacto negativo víronse parcialmente compensadas polo menor importe das devolucións extraordinarias con respecto ás do ano 2023 e pola existencia de ingresos extraordinarios este ano.
Os cambios nos impostos directos complétanse coa recuperación do Imposto sobre o Valor da Produción da Enerxía Eléctrica (nos dous primeiros trimestres de forma parcial e xa no terceiro de forma completa), coa diminución de ingresos no Imposto temporal de Solidariedade das Grandes Fortunas a raíz da eliminación das bonificacións do 100 %no Imposto sobre o Patrimonio que existían nalgunhas CCAA , e coas menores devolucións extraordinarias que se realizaron en 2024 con relación a 2023 no Imposto sobre a Renda dos Non Residentes.
No IVE durante 2024 viviuse o retorno progresivo ao 21 %nos tipos aplicados sobre a electricidade e o gas natural tras as baixadas que tiveron lugar a partir de xuño de 2021 en plena crise enerxética. Este feito explica o ingreso de 1.159 millóns. Tamén se produciu a aproximación ao tipo do 4 %desde o 0 % nos produtos básicos de alimentación e ao 10 %desde o 5 % en pastas e aceites (coa excepción do aceite de oliva que se queda no 4 %). Esta recuperación, porén, comezou en outubro, de maneira que tivo un impacto moi reducido en 2024 (a devindicación de outubro contabilízase en decembro e os de novembro e decembro xa en 2025). En cambio, a rebaixa dos tipos no último tramo de 2023 notouse nos primeiros meses de 2024, de aí que, a pesar do regreso á normalidade dos tipos, o impacto neto aínda fóra negativo. Ademais, houbo outros impactos positivos derivados dos ingresos e devolucións extraordinarias, do aumento de adiamentos iniciados en 2023 (parte deles recuperados en 2024) e doutras medidas que estiveron vixentes en períodos anteriores e non en 2024.
No resto de medidas (Impostos Especiais e Outros) o maior impacto é o do retorno ao tipo do 5,11 %no Imposto sobre a Electricidade (desde setembro de 2021 era do 0,5 %). Tamén neste caso a volta foi progresiva, acadandose a normalidade no segundo semestre. Nos Impostos Especiais engádese, ademais, o diferencial entre a recadación de xaneiro de 2024 e a de xaneiro de 2023 no Imposto sobre Envases de Plástico Non Reutilizables (naquel momento, comezo do imposto, só houbo uns pequenos ingresos por Aduanas porque a primeira declaración presentouse o 20 de febreiro). Por último, inclúese un impacto positivo tanto no Imposto sobre Transaccións Financeiras como no Imposto sobre Determinados Servizos Dixitais, relacionado cos axustes forais, pola asunción da xestión de ambos os dous impostos por parte das facendas forais e, en consecuencia, haberse quedado notablemente reducidos estes axustes.