No marco de colaboración de actividades formativas acordado entre a Fiscalía Xeral do Estado e a Axencia Tributaria, o día 25 de marzo de 2022 tivo lugar unha xornada conxunta co título "A frustración da execución, artigos 257 e seguintes do Código Penal".

A sesión realizouse de forma virtual e participaron como relatores D.ª María del Mar Sharfhausen Peláez, Fiscal da sección de Delitos Económicos da Fiscalía Provincial de Madrid, e D. Guillermo Barros Gallego, director do Departamento de Recadación da Axencia Tributaria.

Iniciou a xornada D.ª María del Mar Sharfhausen Peláez, centrando a súa intervención na frustración da execución, como aquelas situacións en que o crédito se ve atacado polos debedores insolventes, por seu torpeza ou por seu mal actuar, e deciden non resolver estes problemas conforme aos principios de boa fe. Por iso, destacou a necesidade de partir do principio de intervención mínima do Dereito Penal, isto é, só se debe actuar ante os ataques máis graves ao ben xurídico protexido, o dereito de crédito.

A respecto disto, D.ª María del Mar Sharfhausen explicou que o dereito de crédito non é máis que o intercambio dunha riqueza presente por unha riqueza futura na confianza de devolvera nas condicións pactadas. Neste sentido, a nosa riqueza como individuos, como grupos, empresas ou, incluso, como Estados mídese en función da nosa capacidade endebedamento. O crédito é, polo tanto, unha fonte de creación de diñeiro, liquidez e fluxo monetario. Polo tanto, é fundamental protexer o dereito dos acredores, xa que o particular nestes delitos é que o suxeito activo é quen prexudica o seu propio patrimonio para prexudicar os acredores que queren facer efectivo o seu crédito.

Para analizar estes delitos destacou a reforma introducida pola Lei Orgánica 1/2015, do 30 de marzo, pola que se modificaron as insolvencias punibles para escindir, seguindo o modelo alemán, os delitos de frustración da execución e da insolvencia punible; a liña divisoria é, precisamente, a insolvencia do debedor, ben porque é actual ou inminente – na insolvencia punible –, ben porque se trate dunha insolvencia total ou parcial, real ou ficticia, de todos ou parte dos debedores co ánimo de prexudicar os seus acredores – na frustración da execución –.

Pola súa banda, D. Guillermo Barros Gallego destacou que a actual frustración da execución regulada nos artigos 257 e seguintes do Código Penal contempla unha complexa evolución, desde o alzamento como fenómeno físico en que un debedor se levaba un ben afastandoo dos acredores, ata as recentes figuras da falsidade na manifestación de bens ou as condutas típicas previstas para as insolvencias punibles nas , xa de por si complicadas, situacións de concurso de acredores.

Tamén manifestou que esta complexidade, vista illadamente, pode evolucionar cara a unha maior dificultade cando a dinámica comisiva inclúe outros feitos ou valoracións sobre o concurso de normas ou o concurso de delitos, cuestións de interese para un debate enriquecedor, pero de difícil solución.

A intervención de D. Guillermo Barros tratou estes asuntos desde un punto de vista práctico, enfocando supostos de feito concreto, pero sempre coa guía da xurisprudencia do Tribunal Supremo.

Tras os seus relatorios abriuse unha quenda de preguntas e debate para os asistentes.