Operación conxunta da Axencia Tributaria e a Garda Civil

• Hanse incautado 4,5 millóns de paquetes e 31 toneladas de folla de tabaco e picadura, así como maquinaria e precursores para a elaboración dos paquetes
• Detidas 16 persoas tras os cinco rexistros practicados en diferentes naves de Navarra e o País Vasco onde se fabricaban de maneira ilegal os cigarros para o mercado europeo
• Con toda a actividade delituosa, o grupo criminal desarticulado obtería uns beneficios económicos estimados en preto de 80 millóns de euros
• Con xornadas diarias de 12 horas e malas condicións de salubridade, a organización era capaz de producir un millón de cigarros ao día, chegando a contabilizarse máis de 14 millóns de paquetes fabricados nos últimos meses de actividade e ata o seu desmantelamento grazas á actuación policial

14 de decembro de 2022.- O Servizo de Vixilancia Aduaneira da Axencia Tributaria e a Garda Civil de Navarra, co apoio da Unidade Central Operativa (UCO), completaron a operación ‘Baserría/Trampantojo’ que levou a desarticular a que se considera a maior rede de fabricación e distribución de tabaco de contrabando desmantelado ata agora en Europa.

O inicio da operación tivo lugar despois de que os investigadores obtivesen informacións sobre actividades de índole sospeitosa que estaban tendo lugar en varias explotacións agrícolas e gandeiras situadas en diferentes áreas do Cuenca de Pamplona e a Bisbarra Norte de Aralar, en Navarra.

Do conxunto de indagacións realizadas extraéronse indicios de actividades delituosas, polo que se estableceron dispositivos de vixilancia sobre estas zonas.

Durante o transcurso da investigación, os axentes realizaban seguimentos discretos aos propietarios, así como a parte dos traballadores das explotacións agrícolas e gandeiras.

Comprobouse que estas persoas tomaban fortes medidas de seguridade para non ser descubertos. Da vixilancia exercida sobre estas persoas soubose que mantiñan reunións en restaurantes con diferentes camioneiros; posteriormente se lles guiaba ata naves situadas en polígonos industriais de Navarra e o País Vasco, onde realizaban cargas e descargas de produtos paletizados e almacenados. Os investigadores presumían que puidese tratarse de folla de tabaco para a súa posterior manipulación e transformación no produto final, simulando tabaco de distintas marcas comerciais de uso habitual tanto en España como doutros países europeos, coa correspondente etiqueta en cada idioma.

Cooperación internacional

Durante a investigación contouse co apoio de EUROPOL para o intercambio de información cos países de procedencia e tránsito da materia prima necesaria para a fabricación do tabaco en España, máis concretamente na Comunidade Foral de Navarra, onde se realizaban os labores de fabricación de cigarros nunha fábrica clandestina, camuflada nunha nave correspondente a unha granxa agrícola. 

Explotación da operación

Tras localizar unha gran infraestrutura instalada e segmentada en Navarra e o País Vasco dedicada á elaboración de cigarros de tabaco, solicitouse á Autoridade Xudicial a entrada e rexistro nas fábricas clandestinas.

En España realizáronse cinco entradas e rexistros en edificios clandestinos situados nas dúas comunidades autónomas, onde se interviñeron máis de tres millóns de paquetes de tabaco, máis de 27 toneladas de folla de tabaco e máis de 3 toneladas de picadura, así como maquinaria e precursores para a elaboración dos paquetes.

Unha vez intervido o material, procedeuse á detención dos presuntos autores da actividade ilícita. En total resultaron detidas 16 persoas (seis de nacionalidade española, sete ucraínos e tres búlgaros). Se lles considera presuntos autores de sete delitos (contrabando, pertenza a grupo criminal, delito contra os dereitos dos traballadores, delito contra a propiedade industrial, delito contra a facenda pública, tráfico de seres humanos e delito contra a saúde pública).

Cómpre destacar tamén, no trascurso da operación, a detención dun camioneiro que transportaba 7,2 toneladas de tabaco xa elaborado e almacenado en cartóns de dez paquetes dispostos para a súa venda, equivalentes a 300.000 paquetes, que, canda as intervidas na fábrica de Navarra e outros puntos, suman un total de 4,5 millóns de paquetes.

Capacidade de produción e patrimonio derivado da actividade ilícita

No interior da nave de Larraun-Aldatz (Navarra) interviñéronse os libros-rexistros da actividade da fábrica clandestina en que se observa, pola produción de paquetes, que tiña unha alta actividade. Nos meses previos á actuación policial e ata a súa culminación, produciríanse un total de 14.421.000 paquetes de tabaco, segundo a contabilidade intervida. Estímase que a capacidade de produción da fábrica sería de 3.175.000 paquetes ao mes, arredor dun millón de cigarros ao día.

Da actividade ilícita da elaboración e distribución do tabaco, o grupo criminal obtería uns beneficios económicos de case 80 millóns de euros.

Longas xornadas de traballo e malas condicións de salubridade

No taller de fabricación de tabaco situado en Navarra foron localizados sete traballadores de nacionalidade ucraína. No interior da nave, os cabecillas da trama construíran unha nave secundaria, o que conformaría unha especie de cofre, que contiña todo a estrutura correspondente á fábrica clandestina e que ocultaran con palla para que desde o exterior simulase estar totalmente ocupado por este produto. A zona de acceso ao interior estaba oculta por unha zona dedicada para carpintaría e material agrícola, todo o cal debía ser movido con maquinaria elevadora para deixar paso a unha porta corredoira. Desta forma tratábase de evitar a detección do taller de fabricación nunha posible inspección.

Os traballadores se hospedaban e realizaban a súa actividade na nave interior secundario que se utilizaba como aloxamento precario. A nave fora construída a modo de gran caixa hermética, tiña todas as saídas secundarias bloqueadas e soas unha saída habilitada, pero pechada mediante un cadeado exterior.

As condicións de traballo incluían xornadas laborais diarias de entre dez e doce horas de media, e os traballadores non saían da nave en ningún momento do día. Un dos cabecillas era o encargado de facer a compra que os propios traballadores ucraínos solicitaban.

Ademais, vulnerábanse as normas de prevención en materia de riscos laborais; isto é, obstrución do acceso ao exterior, falta de ventilación, emanacións de gases por combustión, cables á vista con evidente risco de provocar un curtocircuíto, e fundamentalmente a ausencia de vías de escape ante calquera tipo de incendio ou accidente, o que tiña moi alto risco de producirse polo tipo de actividade que se realizaba. Estes sete traballadores aos que se incluíu nas dilixencias como participantes da trama encóntranse en liberdade á espera de resolución xudicial.