Balance 2021 de resultados de control tributario

• Liquidáronse 540 millóns de euros, un 23,6% máis, a contribuíntes con grandes patrimonios nun total de 1.165 expedientes (+57%)
• A ferramenta baseada na análise ‘big data’ para a detección de falsos non residentes con patrimonios relevantes levou xa a liquidar 24,5 millóns a 69 contribuíntes que estaban artificialmente localizados en case unha trintena de países
• Realizáronse 36.600 actuacións de control sobre grandes empresas, patrimonios, abusos societarios e economía mergullada, un 23,8% máis
• En 2021, a Axencia Tributaria obtivo 14.956 millóns en termos homoxéneos (16.896 millóns en total) como resultado do seu labor de control, un 17% máis, e minorou bases negativas, deducións pendentes de aplicar e cotas a compensar cun impacto de 5.000 millóns que nun 56 %corresponde a actuacións da Delegación Central de Grandes Contribuíntes

21 de xullo de 2022.- A Axencia Tributaria regularizou o pasado ano bases impoñibles por un importe de 5.578 millóns de euros nun total de 112 comprobacións inspectoras sobre a fiscalidade internacional de grandes empresas multinacionais que realizaron a Delegación Central de Grandes Contribuíntes e as demais delegacións da Axencia co apoio da Oficina Nacional de Fiscalidade Internacional (ONFI).

O montante destas bases impoñibles regularizadas, un 81,3% superior ao do ano 2020, inclúe un expediente de gran volume que condiciona a comparación interanual, aínda que, aínda excluíndoo, o importe das regularizacións seguiría sendo máis dun 35 %superior ao do exercicio 2020. Pola súa parte, a ONFI participou en 2021 na xestión de 28 Acordos Previos de Valoración (ALA) con resultado estimatorio, o que supón garantir a futuro bases impoñibles por un importe de máis de 3.000 millóns de euros.

Actuacións de control por riba dos niveis prepandemia

Estes resultados forman parte de toda a actividade de control que levou a cabo a Axencia Tributaria en 2021, que concluíu con 1.795.000 actuacións, un 10,4% máis que o ano previo e un 7,9% máis que en 2019, superando tamén os niveis previos á pandemia en practicamente todas as grandes tipoloxías de actuacións.

Deste total, destacan as 36.599 actuacións de control efectuado en relación con grandes empresas e patrimonios, abusos societarios e economía mergullada, un 23,8% máis que o ano pasado. Trátase de actuacións que consumen unha elevada cantidade de recursos, caracterizados, ademais, pola súa alta cualificación.

En concreto, leváronse a cabo 26.989 actuacións sobre grandes empresas, multinacionais e grupos societarios, un 24,2% máis; 2.899 de análise patrimonial e societaria (+38,2%); 5.317 en relación coa ocultación de actividade e o abuso das formas societarias (+22,3%). A cifra de 26.989 comprobacións se completa con 1.394 actuacións que permitiron aflorar vendas ocultas no marco do control de actividades económicas (o resto de actuacións de descubrimento de vendas xa están incluídas nos dous epígrafes anteriores).

Recadación e minoración de bases

En termos recadadores globais, e como consecuencia do seu labor na prevención e loita contra a fraude, en 2021 a Axencia obtivo uns resultados homoxéneos de 14.956 millóns de euros (16.896 millóns en total), un 17% máis que o ano anterior. Estes resultados non inclúen os expedientes de minoración de pagamentos fraccionados (1.940 millóns de euros en 2021 e 4.487 millóns en 2020) que serán de difícil repetición no futuro e, polo tanto, impiden unha comparación homoxénea da serie.

Os resultados de control descómpónse en 9.037 millóns de euros por ingresos directos, un 11,7% máis que o ano anterior; 5.164 millóns por minoración de devolucións (sen contar os expedientes de pagamentos fraccionados), un 28,4% máis; e ingresos inducidos (declaracións extemporáneas sen requirimento previo) por importe de 755 millóns de euros, un 11,5% máis.

A Axencia Tributaria tamén realizou minoracións de bases impoñibles negativas, deducións en cota pendente de aplicar e cotas a compensar, cun efecto en termos de incremento de cotas tributarias de case 5.000 millóns de euros, dos que un 56% correspóndense con actuacións da Delegación Central de Grandes Contribuíntes.

Trátase de actuacións moi relevantes que, aínda que non computan nos resultados de control, ao non supor ingreso nin minoración de devolucións, resultan dunha gran transcendencia para ensanchar bases impoñibles futuras e elevar a recadación.

Grandes patrimonios e falsos non residentes

O pasado ano, a Axencia Tributaria volveu incrementar o número de actuacións de control sobre os grandes patrimonios de persoas físicas despregadas polas distintas delegacións, cun total de 1.165 actuacións en relación con grandes fortunas, un 57% máis que no ano anterior, que levaron a liquidar débeda por un importe de 540 millóns, un 23,6% máis. Desde o ano 2018 – ano de creación da Unidade Central de Coordinación do Control de Patrimonios Relevantes – ata o pasado 2021, liquidáronse neste ámbito máis de 1.900 millóns en máis de 3.200 expedientes de comprobación.

Pero, ademais de dar o seu apoio ás liquidacións sobre grandes fortunas que se levan a cabo en cada ámbito territorial da Axencia, a Unidade impulsou diversos proxectos para seguir reforzando e actualizando os sistemas de control neste terreo. O máis novo deles , posto en funcionamento fai dous anos, é a incorporación dunha ferramenta baseada en análise ‘big data’ para a detección de falsos non residentes con patrimonios relevantes.

En 2021 as comprobacións iniciadas estendéronse xa a 223 contribuíntes (eran 126 en 2020), e delas finalizáronse actuacións por un importe total liquidado de 24,5 millóns de euros sobre 69 contribuíntes que se encontraban artificialmente localizados en case unha trintena de países e para os que se determinou que realmente tiñan residencia efectiva en España.

A relevancia da información do exterior

Nos últimos anos, as distintas delegacións da Axencia viron reforzada a súa capacidade de acción sobre as rendas non declaradas a partir das sucesivas directivas europeas de intercambio automático de información, os mecanismos OCDE estandarizada e outros acordos.

O pasado ano, o control inspector sobre contribuíntes de que se recibiu información de contas financeiras no exterior a través da directiva europea ‘DAC2’, o estándar CRS da OCDE e o acordo ‘Fatca’ con EUA permitiu liquidar 132 millóns de euros a 382 contribuíntes, de xeito que desde 2017, ano en que comeza a recibirse esta información, a área de Inspección da Axencia xa liquidou 762 millóns a 2.280 contribuíntes.

Ao tempo, o ano pasado seguíronse complementando estas actuacións inspectoras cos controis sobre rendas comunicadas a través dunha directiva europea anterior, a denominada ‘DAC1’, información que a Axencia vén utilizando tamén para fomentar o cumprimento voluntario na campaña de declaración de IRPF a través dos ‘avisos’ en datos fiscais.

Nesta fase de comprobación xestora, as actuacións realizadas xeraron liquidacións da Axencia Tributaria e declaracións extemporáneas dos contribuíntes por un importe conxunto de 51 millóns de euros a través de máis de 43.000 expedientes, de maneira que as cifras acumuladas no trienio 2019-2021 en que se explotou esta información no ámbito extensivo suman xa máis de 150 millóns de euros e máis de 84.000 expedientes.

Tamén ao obxecto de aflorar fondos ocultos no estranxeiro, a información solicitada pola Oficina Nacional de Investigación da Fraude, a ONIF, sobre utilización de tarxetas emitidas no exterior (‘tarxetas offshore’) permitiu ás distintas dependencias territoriais da Axencia liquidar débeda por importe de 79 millóns de euros o ano pasado, ao tempo que se deron de alta expedientes que afectan 43 contribuíntes con tarxetas ‘offshore’ e que ofrecerán resultados adicionais no futuro.

Economía mergullada

Paralelamente a todas as actuacións anteriores, o ano pasado a Axencia seguiu mantendo a súa actividade de control para aflorar a actividade económica oculta. Así, en 2021 realizou máis de 2.200 actuacións inspectoras baixos distintos programas de comprobación (as xa mencionadas 1.394 no ámbito do control de actividades económicas e o resto noutros programas) en que descubriu vendas ocultas, regularizando cotas por un importe de 400 millóns de euros.

Tamén se liquidaron cotas e sancións por importe de 173 millóns de euros en case 3.000 actas de inspección a contribuíntes que previamente foran obxecto de actuacións de entrada e rexistro con apoio das Unidades de Auditoría Informática (UAI). Estas unidades participaron o ano pasado en máis de 1.200 actuacións con emborcados informáticos que facilitan o descubrimento de rendas ocultas, permiten mellorar a obtención de probas e reducen a duración das comprobacións.

De especial relevancia, igualmente, no ámbito da loita contra a actividade non declarada é o control de alugamentos mergullados, onde segue destacando o efecto inducido que está supondo o envío de avisos de datos fiscais a presuntos arrendadores durante as últimas campañas do Imposto sobre a Renda.

Tendo en conta tanto o efecto completo no ano inicial de cada aviso, como o impacto marxinal en cada ano das campañas anteriores, nos seis últimos exercicios estes avisos supuxeron a incorporación de máis dun millón de declaracións que inclúen rendementos do capital inmobiliario, cunha maior base impoñible declarada de máis de 7.100 millóns de euros e unha recadación asociada a estas campañas de máis de 860 millóns de euros.

Control recadador

Xa no ámbito do control necesario para afianzar o cobramento das débedas, a Área de Recadación da Axencia seguiu impulsando as actuacións máis cualificadas para lograr o cobramento efectivo das liquidacións e loitar contra a fraude na fase recadadora. Destaca o novo e intenso crecemento (78,9 %) rexistrado no número de accións xudiciais (1.036) exercitadas o ano pasado para o cobramento das débedas. Estas actuacións, que xa medran case un 150% con respecto ás cifras de 2019, e moi especialmente os penais, judicializan a esixencia de cobramento en situacións especialmente graves de insolvencias aparentes, alzamentos e, en xeral, prácticas de ocultación complexa.

Tamén se levaron a cabo 29.078 derivacións de responsabilidade, un 8,7% máis que no ano anterior e un 23,5% máis que en 2019; e tomáronse 5.049 medidas preventivas, entre as cales destacan os 1.208 acordos de prohibición de dispor de inmobles de sociedades cuxas participacións ou accións foron maioritariamente embargadas por pertencer a un debedor. Estas últimas actuacións, fundamentais para evitar baleirados patrimoniais, medran un 84,4% con respecto a 2020 e un 240% en tres anos.

A investigación patrimonial seguiu, pola súa parte, incrementandose en 2021, con máis de 88.500 expedientes de investigación de movementos financeiros, un 22,2% máis que en 2021 e xa catro veces máis que os niveis de mediados da década pasada. Con estas actuacións perséguese a utilización de diversas figuras defraudatorias, como a interposición de sociedades ou a utilización de homes de palla. Pola súa banda, os requirimentos de información ou embargo solicitado a autoridades estranxeiras para o cobramento de débedas medraron un 15,4% con respecto a 2021, cun total de 1.964 requirimentos, e un 152% en catro anos.

Loita contra o contrabando

Durante o pasado ano tamén se desenvolveron os habituais labores de control de impostos especiais e ambientais, control aduaneiro e no ámbito do contrabando, narcotráfico, branqueo e outros delitos económicos. En materia de contrabando hanse incautado 31,3 toneladas de cocaína e 167 de haxix, e hanse aprehendido 2,8 millóns de paquetes e 80 toneladas de picadura e outros labores do tabaco, ao tempo que se interviñeron case 2,2 millóns de produtos falsificados.

Pola súa parte, a Axencia Tributaria mantivo a actividade habitual de colaboración coa xustiza e con outras administracións no ámbito nacional e internacional, e impulsouse a prevención da fraude mediante as ferramentas de información e asistencia e os foros cooperativos en que participa a Axencia.