Concepto

Normativa: Art. 42.1 Lei IRPF

Constitúen rendementos do traballo en especie a utilización, consumo ou obtención, para fins particulares, de bens, dereitos ou servizos de forma gratuíta ou por prezo inferior ao nor­mal de mercado, aínda cando non supoñan un gasto real para quen concédaos, sempre que deriven, directa ou indirectamente, do traballo persoal ou dunha relación laboral ou estatutaria.

Simple mediación no pagamento

Os rendementos do traballo en especie deben distinguirse daqueloutros outros supostos en que se produce unha simple mediación de pagamento por parte da empresa respecto de gastos efectuados polo empregado. É dicir, supostos en que a empresa se limita a aboar unha cantidade por conta e orde do empregado. Nestes casos, a contraprestación esixible polo traballador á empresa non consiste na utilización, consumo ou obtención de bens, dereitos ou servizos, senón que se trata dunha contraprestación que a empresa ten a obriga de satisfacer de forma monetaria, aínda que en virtude do mandato realizado polo empregado, o pagamento realízase a un terceiro sinalado por este. É dicir, que o traballador destina parte das súas retribucións monetarias á adquisición de determinados bens, dereitos ou servizos, pero o pagamento dos mesmos realízase directamente polo empregador. Nestes casos, tratarase dunha aplicación dos rendementos do traballo monetario.

Non obstante, debe sinalarse que non sempre que o empregador satisfaga ou aboe cantidades a terceiros para que estes proporcionen ao seu traballador o ben, dereito ou servizo de que se trate, esteamos en presenza de retribucións monetarias, por considerar que existe mediación de pagamento, xa que por veces a retribución en especie instruméntase mediante un pagamento directo do empregador ao terceiro en cumprimento dos compromisos asumidos cos seus traballadores,  xa sexa no convenio colectivo ou no propio contrato de traballo e, en tal suposto, as cantidades pagas pola empresa aos subministradores non se considerarían como un suposto de mediación de pagamento, nos termos anteriormente sinalados, senón como retribucións en especie acordada no contrato de traballo, polo que resultaría de aplicación todas as previsións que con respecto ás retribucións en especie recóllense no artigo 42 da  Lei  do IRPF.

Plans de Retribución Flexible

A implantación por unha empresa dun «plan de compensación flexible» ou “plan de retribución flexible”, en virtude do que a entidade e os seus empregados acordan xa sexa en virtude de convenio colectivo ou mediante modificación ou novación do contrato de traballo existente, un cambio na composición do sistema retributivo, de tal forma que se substitúen retribucións monetarias por retribucións en especie ou substitúense retribucións en especie por outras diferentes. Nestes casos, non estariamos ante un suposto de mediación no pagamento, senón ante retribucións en especie acordada no contrato de traballo ou por convenio colectivo.

Os traballadores suxeitos a este tipo de plans poden, segundo as súas necesidades e preferencias, elixir unha serie de produtos de entre unha listaxe previamente establecido que pode chegar a incluír bens dereitos ou produtos tan diferentes como: seguros médicos, gardaría, vales comida, transporte, accesos a clubs deportivos, descontos especiais para o gozo de produtos e servizos – billetes de avión, hoteis, servizos de saúde, …-, prestacións formativas, vehículos, cesión de uso de vivenda, móbiles, tablets PC ou outros soportes informáticos, opcións sobre accións, etc…

Neste caso a tributación dos produtos ou servizos que ofrece a empresa aos seus empregados en aplicación dun Plan de retribución flexible, rexerase polo que se dispón nos artigos 42 e 43 da Lei do IRPF. O límite máximo das retribucións en especie non poderá superar o 30 por 100 da retribución íntegra anual do traballador (artigo 26.1 do texto refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores, aprobado polo Real decreto Lexislativo 2/2015, do 23 de outubro).

Agora ben, para que teñan a condición de retribucións en especie e non supoña unha simple mediación de pagamentos realizados pola empresa respecto de gastos efectuados polo empregado, cómpre que a retribución en especie estea así pactada cos traballadores xa sexa no convenio colectivo ou no contrato de traballo, é dicir, que a empresa veña obrigada (en función do convenio ou contrato) a subministrarlles o ben, dereito ou servizo.

Importante: cando o pagador do rendemento do traballo entregue ao contribuínte importes en metálico para que este adquira os bens, dereitos ou servizos, o rendi­miento terá a consideración de monetario, polo que non lle resultan aplicables as regras especiais das retribucións en especie que se comentan neste epígrafe.