Ganancias e perdas patrimoniais que integran a base impoñible xeral

Normativa: Art. 45 Lei IRPF

As ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais integran a base impoñible xeral e deben declararse no epígrafe F1 da declaración. Poden citarse, a título de exemplo, as seguintes:

a) Premios obtidos pola participación en xogos, concursos, rifas ou combinacións aleatorias.

Debe distingue entre:

1. Premios obtidos pola participación en xogos, rifas ou combinacións aleatorias sen fins publicitarios, en que poden compensarse as perdas ata o límite das ganancias obtidas.

2. Premios obtidos pola participación en xogos, rifas ou combinacións aleatorias con fins publicitarios, en que non poden compensarse as perdas.

En ambos os dous casos os premios poden ser en metálico ou en especie; os primeiros están suxeitos a retención e os segundos a ingreso a conta.

A declaración dos premios en metálicos suxeitos a retención efectuarase no epígrafe F1 da declaración polo importe total do premio, sen descontar a retención soportada que se declarará como tal no apartado da declaración correspondente a retencións e demais pagamentos a conta.

O importe total a declarar nos premios en especie estará composto pola suma da valoración do premio recibido, que se efectuará polo valor de mercado do mesmo, máis o ingreso a conta, non sendo que este último fose repercutido ao contribuínte. Este importe non poderá minorarse, se é o caso, nos gastos de escritura pública e rexistro ao constituír os mesmos un maior valor de adquisición para os efectos dunha futura transmisión do premio percibido.

En todo caso, a ganancia patrimonial derivada do premio imputarase ao período impositivo en que este sexa esixible de acordo coas bases do concurso.

b) Subvencións para a adquisición de vivendas de protección oficial ou de prezo taxado.

c) Subvencións ou axudas destinadas á entrada da vivenda habitual ou á reparación de defectos estruturais da vivenda habitual.

d) Axudas públicas a titulares de bens do Patrimonio Histórico Español inscrito no Rexistro xeral de bens de interese cultural.

A imputación temporal das subvencións ou axudas anteriormente comentadas poderá realizarse por cuartas partes no período impositivo en que se obteñan e nos tres seguintes.

e) Axudas públicas para a primeira instalación de mozos agricultores previstas no Marco Nacional de Desenvolvemento Rural destinadas á adquisición dunha participación no capital de empresas agrícolas

Estas poderán imputarse por cuartas partes, no período impositivo en que se obteñan e nos tres seguintes.

f) Ganancias patrimoniais obtidas polos veciños en 2023 como consecuencia de aproveitamentos forestais en montes públicos.

Esta ganancia patrimonial estivo suxeita en 2023 á retención do 19 por 100, polo que o importe desta última deberá declararse no apartado da declaración correspondente a retencións e demais pagamentos a conta.

g) Axudas públicas ao alugamento

Entre elas, encóntrase o Bono Alquiler Joven, regulado polo Real decreto 42/2022, do 18 de xaneiro, polo que se regula o Bono Alquiler Joven e o Plan Estatal para o acceso á vivenda 2022-2025.

A declaración destas cantidades percibidas en concepto de Bono de Alugamento Novo efectuarase no epígrafe F1 (Ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais) da declaración no recadro [0303].

Precisión: o Bono de Alugamento Mozo configúrase como unha axuda que se concede por un prazo de dous anos por un importe de 250 euros mensuais para as persoas mozos de ata trinta e cinco anos incluídos, con obxecto de facilitar a súa emancipación. Esta axuda é expresamente compatible coa axuda ao alugamento do programa de axuda os mozos e para contribuír ao reto demográfico, que consiste nunha axuda directa concedida a mozos de ata trinta e cinco anos incluídos e con escasos medios económicos, na súa condición de arrendatarios ou cesionarios, coa finalidade de facilitar o acceso ao gozo dunha vivenda ou cuarto digno e axeitado en réxime de alugamento ou de cesión en uso.

h) Axuda de 200 euros para persoas físicas de baixo nivel de ingresos e patrimonio

Trátase dunha axuda denominada "Liña directa de axuda persoas físicas de baixo nivel de ingresos e patrimonio",  que estableceu o artigo 31 do Real Decreto-lei 11/2022, do 25 de xuño, polo que se adoptan e prorróganse determinadas medidas para responder ás consecuencias económicas e sociais da guerra en Ucraína, para facer fronte a situacións de vulnerabilidade social e económica, e para a recuperación económica e social da illa da Palma (BOE do 26 de xuño), coa finalidade de paliar o efecto prexudicial nos prezos ocasionados pola crise enerxética derivada da invasión de Ucraína.

Trátase dunha axuda denominada "Liña directa de axuda persoas físicas de baixo nivel de ingresos e patrimonio", que o artigo 74 do Real Decreto-lei 20/2022, do 27 de decembro, de medidas de resposta ás consecuencias económicas e sociais da Guerra de Ucraína e de apoio á reconstrución da illa da Palma e a outras situacións de vulnerabilidade (BOE 28 de decembro) establece como medida extraordinaria, de maneira análoga a como o estableceu o artigo 31 do Real Decreto-lei 11/2022.

A declaración desta axuda débese efectuar  no epígrafe F1 (Ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais) no recadro [0356].

Precisión: trátase dunha axuda en réxime de pagamento único, cuxa contía ascende a 200 euros, e de que son beneficiarias as persoas físicas que realicen unha actividade por conta propia ou allea pola que estivesen dados de alta no réxime correspondente da Seguridade Social ou mutualidade, ou fosen desempregados inscritos na oficina de emprego, ou beneficiarios ou non da prestación ou subsidio por desemprego, sempre que en 2022 percibisen ingresos inferiores a 27.000 euros anuais, e tivesen un patrimonio inferior a 75.000 euros anuais.

O cómputo de ingresos e de patrimonio efectúase de maneira conxunta, considerando o devandito importes de maneira conxunta co seu cónxuxe ou parella de feito inscrito no rexistro de unións de feito da respectiva Comunidade ou Cidade Autónoma, con aquelas persoas que puidesen dar dereito a aplicar o mínimo por descendentes regulados na Lei do IRPF, así como cos ascendentes ata segundo grao por liña directa que convivan no mesmo domicilio. Para a determinación destas circunstancias atenderase á situación existente a 31 de decembro de 2022.

i)  Demais ganancias patrimoniais derivadas de axudas públicas

Entre elas está o "Bono Social Térmico",  axuda creada polo  Real Decreto-lei 15/2018, do 5 de outubro, de medidas urxentes para a transición enerxética e a protección dos consumidores (BOE do 6 de outubro), dirixida a paliar a pobreza enerxética en consumidores vulnerables, no que fai a enerxía destinada a calefacción, auga quente sanitaria ou cociña.

A declaración desta axuda débese efectuar  no epígrafe F1 (Ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais) no recadro  [0301].

Precisión: configúrase como axuda directa de pagamento único con cargo aos Orzamentos Xerais do Estado, concedida polo Estado a través do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, aínda que a súa xestión e pagamento corresponden ás Comunidades Autónomas e as Cidades con Estatuto de Autonomía. 

A súa finalidade é complementar a axuda percibida en concepto de Bono Social Eléctrico, polo que son beneficiarios da devandita axuda os que a 31 de decembro do ano anterior resultasen tamén beneficiarios do Bono Social Eléctrico, previsto na Lei 24/2013, do 26 de decembro, do Sector Eléctrico.

A súa contía  determinarase atendendo ao seu grao de vulnerabilidade segundo defínase na normativa reguladora do Bono Social Eléctrico, así como á zona climática en que se localice a vivenda en que se encontre empadroado.

j) Bono Cultural Joven, axuda creada pola Lei 22/2021, do 28 de decembro, de Orzamentos Xerais do Estado para o ano 2022 (BOE do 29 de decembro), e cuxo ámbito temporal de aplicación estendeuse, con vixencia indefinida, pola disposición adicional centésima cuarta da Lei 31/2022, do 23 de decembro, de Orzamentos Xerais do Estado para o ano 2023 (BOE do 24 de decembro).

O importe do bono que se gozase constitúe para os seus beneficiarios unha ganancia patrimonial non suxeita a retención.

A declaración do importe utilizado do bono na adquisición de produtos e servizos culturais efectuarase no epígrafe F1 (Ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais) da declaración no recadro [0323] denominada "Bono Cultural Joven".

Precisión: trátase dunha axuda de ata 400 euros por beneficiario que debe destinarse á adquisición de produtos e servizos culturais ofrecidos polas entidades que se adhiran ao programa. Os seus beneficiarios son aqueles mozos que cumprisen 18 anos durante o ano 2023 e cumpran os requisitos que establece o artigo 5 do Real decreto 191/2023, do 21 de marzo, polo que se establecen as normas reguladoras do Bono Cultural Joven.

Concédese por unha soa vez a cada beneficiario e este debe utilizaro no prazo máximo dun ano desde a súa concesión. Aboarase o importe total concedido, nun único pagamento, en formato de tarxeta prepagamento virtual ou tarxeta física. Transcorrido ese prazo o Bono Cultural Joven desactivarase automaticamente,  procedendo a entidade colaboradora á devolución dos importes non gozados.

Por iso,  só o importe con cargo ao Bono Cultural Joven que fose  utilizado durante o prazo para o que se concede (1 ano) na adquisición de produtos e servizos culturais considérase ganancia patrimonial.

Lembre: cando se trate de bonos culturais concedidos por Comunidades Autónomas ou entidades locais, o seu importe deberá consignarse no recadro  [0304]. Teñase en conta que  estas  axudas se instrumentan mediante a entrega dos bonos para o seu desconto en produtos e servizos culturais.

k) Outras ganancias patrimoniais imputables a 2023 como, por exemplo, os xuros de mora

A declaración desta ganancia débese efectuar no epígrafe F1 (Ganancias e perdas patrimoniais que non derivan da transmisión de elementos patrimoniais), no recadro [0304] dentro de apartado correspondente a "Outras ganancias e / ou perdas patrimoniais imputables a 2023", e corresponderase co importe que se perciba por este concepto.

Precisión: con respecto aos xuros de mora  abonados  ao contribuínte pola Axencia Tributaria ao efectuar unha devolución de ingresos indebidos, están suxeitos e non exentos ao IRPF, conforme ao criterio fixado pola Sentenza do Tribunal Supremo núm. 24/2023, do 12 de xaneiro, recaída no recurso de casación núm. 2059/2020 (ROJ: STS 121/2023).

O Tribunal Supremo na devandita sentenza cambiou o criterio anterior fixando como doutrina que: "os xuros de mora abonados pola Axencia Tributaria ao efectuar unha devolución de ingresos indebidos encóntranse suxeitos e non exentos do   IRPF, constituíndo unha ganancia patrimonial que constitúe renda xeral, de conformidade co que se dispón no artigo 46.b) da Lei do IRPF, interpretado a sensu contrario".

O mesmo criterio é aplicable aos xuros de mora abonados por outras Administracións, entidades ou suxeitos distintos da Axencia Tributaria que, como os anteriores, débense considerar ganancia patrimonial a integrar na base impoñible xeral.

Polo tanto, tras a Sentenza núm. 24/2023, do 12 de xaneiro de 2023, os intereses indemnizatorios (en xeral) cualifícanse como ganancia patrimonial a integrar na base impoñible xeral, xa que, como afirma o Tribunal Supremo non se puxeron de manifesto con ocasión da transmisión de elementos patrimoniais.