As bases impoñibles

As bases impoñibles dos principais impostos medraron un 4% no conxunto do ano 2019, case dous puntos menos que en 2018 (5,8 %). É o primeiro ano desde 2014 en que o crecemento anual é inferior ao do ano anterior. O incremento é similar ao que rexistrou a suma da demanda interna e a remuneración de asalariados que son os dous indicadores macroeconómicos de referencia.

A desaceleración do crecemento observouse tanto nas bases ligadas ás rendas como nas vinculadas ao gasto, aínda que con máis intensidade nestas últimas. No primeiro caso o crecemento en 2019 foi do 4,6 %, punto e medio por debaixo da taxa estimada para 2018; nas bases relacionadas co gasto, o aumento cífrase no 3 %, por debaixo do 5,3 %precedente.

Tanto a ralentización do crecemento como a  evolución dentro do ano estiveron marcadas, principalmente, por catro feitos: o distinto comportamento das rendas dos fogares no primeiro e segundo semestre do ano polo chanzo que se produciu nos crecementos na segunda metade de 2018 tras as subidas de salarios públicos e pensións propiciadas pola aprobación dos Orzamentos en xullo; a caída da base impoñible do Imposto sobre Sociedades no terceiro trimestre ao compararse cun dato do ano anterior excepcionalmente elevado; a progresiva moderación da demanda interna que afectou ao gasto suxeito ao IVE; e o descenso dos prezos dos produtos enerxéticos no segundo semestre do ano co seu conseguinte efecto sobre o valor dos consumos dos Impostos Especiais. Estes catro elementos provocaron que o crecemento na primeira metade do ano fóra superior ao da segunda, aínda que as diferenzas realmente concentráronse no terceiro trimestre.

As rendas brutas dos fogares medraron en 2019 un 5,3%, (6% en 2018). O comportamento foi moi distinto na primeira e a segunda parte do ano a causa, como se indicou, do impacto que tiveron as subidas de salarios públicos e pensións incluídas nos Orzamentos do ano 2018 desde xullo dese ano, ao que se sumaron novas subidas en 2019. O Gráfico 1.11 decata dese efecto nos salarios e pensións que son o principal compoñente da renda dos fogares. No gráfico apréciase claramente o chanzo á alza no terceiro trimestre de 2018, a súa continuación durante catro trimestres e a súa moderación na segunda parte de 2019. O crecemento que se rexistrou nese último tramo non acadou o que se observaba antes do chanzo porque este ocultaba a desaceleración que se estaba producindo no sector privado como consecuencia do menor ritmo de creación de emprego. O resultado final foi un crecemento do conxunto de salarios e pensións durante 2019 lixeiramente inferior ao 2018 (5,1% fronte ao 5,3 %).

Pola súa banda, as rendas de capital (mobiliario, arrendamentos e ganancias patrimoniais) aumentaron en 2019 un 7,1% (Cadro 2.1). O crecemento foi a metade do experimentado en 2018 (14,5 %), pero este último tivo un comportamento peculiar polo adiantamento de rendas para evitar a subida de tipos que se anunciaba para 2019 e que se manifestou en fortes subidas nas rendas de capital mobiliario e nas ganancias patrimoniais. Isto mesmo produciuse tamén en 2019, pero non coa suficiente intensidade como para modificar os resultados do conxunto do ano. En calquera caso, a taxa de 2019 engádese aos altos crecementos rexistrados nos tres últimos anos.

Canto ás sociedades, estímase que a base impoñible consolidada do Imposto sobre Sociedades medrou un 0,5% en 2019. Os beneficios medrarían no mesmo período un 2,3%. En ambos os dous casos os resultados foron inferiores aos de 2018 (6,1% e 9%, respectivamente). No mesmo sentido, a información sobre a evolución dos beneficios que se deduce das declaracións presentadas en 2019 por Grandes Empresas e grupos supuxo unha caída dos mesmos, concentrada nos grupos (cinco deles que tiveron un comportamento excepcionalmente bo en 2018 explican todo o descenso), en tanto que nas Grandes Empresas o crecemento sería da orde do 1 %.

Na parte referida ao gasto, o gasto final suxeito a IVE medrou en 2019 un 3,4%, máis de punto e medio por debaixo do aumento rexistrado en 2018. A evolución a baíxaa foi consecuencia sobre todo da desaceleración xeral da economía, pero tamén do moderado incremento dos prezos. Todos os compoñentes do gasto (fogares, AA.PP., vivenda) mostraron a mesma tendencia, aínda que foi máis acusada, en termos de taxas, na venda de vivenda nova.

Finalmente, o valor dos consumos suxeitos a Impostos Especiais medrou tan só un 0,6% en 2019 (7,2% en 2018). Os cambios drásticos que se observan nesta serie adoitan obedecer á evolución dos prezos enerxéticos e, en particular, os relacionados con gasolinas e gasóleos. En 2019 estes prezos medraron un 1,2%, porén o crecemento acumulado no primeiro semestre (no segundo diminuíron un 1 %); en 2018, en cambio, subiron máis dun 9 %. Non obstante, se se atende aos consumos físicos os resultados non son moito mellores. Nas principais figuras o consumo medrou moi pouco ou diminuíu: o consumo de gasolinas e gasóleos aumentou un 0,5% (case dous puntos menos que en 2018), o consumo de electricidade diminuíu un 1,8% e as saídas de paquetes de tabaco desde os depósitos fiscais descenderon un 1,9%. Só o consumo de alcohol suxeito a Impostos Especiais incrementouse con respecto a 2018 (1,7% en alcohol e bebidas derivadas e un 2,3% en cervexa), ademais a maior ritmo que entón.