Os tipos efectivos

O tipo medio efectivo sobre a renda e o gasto en 2019 foi do 15,2 %, porcentaxe lixeiramente superior ao de 2018. Tras 2014, ano en que se acadou o máximo, o tipo medio diminuíu en 2015 e 2016 pola reforma dos impostos directos e logo foi aumentando todos os anos, pero de forma relativamente moderada.

A leve tendencia á alza é consecuencia do crecemento continuado no tipo medio efectivo que soportan as rendas brutas dos fogares. En 2019 situouse no 12,8 %, aínda sen acadar o seu máximo (13 %), tamén en 2014. O crecemento do tipo (0,7 %) produciuse polo incremento das rendas que non están suxeitas a retención ou pagamento a conta; de feito, se non se inclúe a declaración anual, o tipo diminuíu un 0,2%. Esta caída é consistente co maior crecemento das pensións (cun tipo medio de retención baixa) e coa escasa subida do tipo efectivo dos salarios (0,1% en 2019 fronte ao 1,1% en 2018), a pesar das subidas salariais. Neste último caso o case nulo crecemento tivo que ver con dous factores: por un lado, na primeira metade do ano aínda houbo impacto da rebaixa das retencións nos salarios máis baixos (a través da ampliación da redución por rendementos do traballo aprobada nos Orzamentos de 2018, medida que afectou particularmente ás pemes), e, por outro, o maior crecemento deses salarios (ligado á subida do salario mínimo) que teñen ademais retencións nulas ou moi pequenas. Estes dous mesmos elementos (rebaixa e maior aumento das pensións máis baixas) serven para explicar que o tipo efectivo das pensións medrase tan só un 1,6% (1,5% en 2018) fronte ás subidas no medio do 3 %que se producían en anos con revalorización das pensións próximas a cero e estabilidade normativa.

O tipo efectivo do Imposto sobre Sociedades en 2019 estímase nun 20,6 %se se calcula sobre a base impoñible agregada e no 9,2 %se se fai sobre o resultado contable positivo. En ausencia de cambios normativos, como aconteceu en 2019, as variacións do tipo débense exclusivamente á composición (o efecto do distinto ritmo de beneficios e bases en empresas con tipo efectivo diferente). Este efecto é o que explica a tendencia suavemente decrecente que mostra o tipo efectivo sobre os beneficios desde 2012.

No IVE a única modificación nos tipos que operou en 2019 foi a rebaixa do tipo do xeral ao reducido nos cines, en vigor desde xullo de 2018, sen un efecto significativo no conxunto do imposto. Así, o tipo medio efectivo situouse no medio do 15,3 %, que é a media desde 2016.

O tipo medio efectivo nos Impostos Especiais (II.EE.) subiu case na mesma porcentaxe en que diminuíu en 2018. Convén advertir que, para completar a análise agregada de bases, tipo e ingresos, é preciso calcular un valor para os consumos suxeitos a estes impostos, aínda que en varias das figuras a base son os consumos físicos e non o valor. De aí as grandes oscilacións no tipo dun ano a outro, provocadas, como se sinalou ao falar das bases, polas variacións, ás veces drásticas, dos prezos enerxéticos. Neste contexto, cos tipos calculados con toda a recadación reportada sobre o valor dos consumos (non coa tarifa xeral sobre os consumos físicos como se fai, para hidrocarburos, no apartado de impostos especiais), o máis salientable en 2019 é o considerable incremento que se produce no tipo do Imposto sobre Hidrocarburos debido á integración da tarifa autonómica na tarifa especial do imposto. A medida foi aprobada nos Orzamentos de 2018, pero a súa entrada en vigor atrasouse ata o 1 de xaneiro de 2019. O principal efecto desta medida foi un cambio na forma de ingresar o imposto (antes figuraba directamente nas contas das CCAA e desde 2019 primeira forma parte das contas do Estado e logo transfírese canda o resto da participación nos tributos; máis detalles deste cambio pódense encontrar na Nota Informativa 5 do Informe Anual de 2018), pero, no proceso de harmonización da tarifa en todas as CCAA, a medida tamén supuxo un aumento do tipo. Outros cambios, como as exencións do gas natural, o gasóleo e o fuel óleo utilizado na xeración de enerxía eléctrica incorporadas polo RDL 15/2018 apenas tiveron efectos no tipo medio.