Notas explicativas e fontes

O esquema de análise: bases impoñibles, tipos efectivos, impostos reportados e ingresos tributarios

A estrutura básica da análise dos ingresos tributarios (IT) realizado neste informe baséase na seguinte identidade:

IT = BI * RD/BI * IT/RD,

onde BI é a base impoñible do imposto, RD é a recadación reportada polo mesmo, RD/BI é o tipo efectivo medio e IT/RD unha ratio que recolle os desfasamentos entre o momento de devindicación e o de ingreso. Esta expresión condensa o proceso de xeración dos ingresos tributarios. Primeiro prodúcese unha corrente de bens, servizos, rendas, etc., suxeitos a tributación (BI), á que se aplica un tipo (RD/BI), dando lugar á recadación reportada (RD). A continuación, iníciase o proceso de cobramento do imposto (IT/RD), que determina o ingreso do imposto nun momento en xeral posterior ao da devindicación.

Esta identidade sintetiza o método de análise utilizado tanto na súa información numérica e gráfica como nos comentarios que o acompañan. Infórmase sobre os ingresos tributarios, pero inténtanse identificar as causas últimas das súas variacións a través da análise dos tres compoñentes da identidade, a base impoñible, o tipo efectivo e o axuste entre a devindicación e a caixa.

Bases impoñibles

A fonte básica de información das bases impoñibles son as estatísticas anuais dispoñibles na web da AEAT (Estatísticas), incluíndo os estudos anuais de Impostos Especiais. Os datos dos anos para os que aínda non se publicaron as estatísticas correspondentes estimáronse utilizando a información dispoñible das mesmas fontes que serven para a elaboración destas publicacións; trátase, polo tanto, de datos provisionais.

As cifras de demografía que figuran en cadros do informe proceden tamén na súa maior parte das estatísticas anuais, o que garante unha evolución coherente da poboación de contribuíntes e das bases impoñibles en cada un dos impostos. As devanditas cifras poden diferir nalgún caso das contidas na Memoria da Axencia Tributaria que obedecen a distintos criterios de elaboración no referente ao ámbito e ao momento do rexistro.

Impostos reportados

O procedemento de xestión dos impostos da AEAT ten como núcleo básico un sistema de declaracións-autoliquidacións. O sistema supón que os contribuíntes obrigados a declarar segundo a normativa de cada un dos impostos deben determinar a débeda tributaria (autoliquidación) ao mesmo tempo que presentan unha declaración-autoliquidación en que consta o código do modelo de declaración, o período de devindicación, a identificación do contribuínte e o resultado da liquidación que o propio contribuínte calcula a partir de datos económicos e persoais declarados.

Os impostos reportados calcúlanse basicamente por agregamento deses modelos de declaración-autoliquidación que presentan os contribuíntes. Os impostos reportados brutos obtéñense sumando, para cada modelo de declaración, os importes das declaracións cuxo resultado é a favor da Facenda Pública, con independencia do momento en que se ingresase. Os impostos reportados netos son o resultado de restar aos impostos brutos os importes das declaracións en que o saldo é a favor do contribuínte e dá dereito ao mesmo a solicitar a súa devolución.

Os datos das declaracións – autoliquidacións complétanse coa información procedente dos modelos informativos que son aqueles modelos que, sen carácter liquidatorio, resumo e complementan o contido das declaracións periódicas e cuxo fin é o control do correcto cumprimento das obrigas fiscais. Estes modelos serven, por exemplo, para asignar entre as distintas figuras impositivas (IRPF, Imposto de Sociedades e Imposto sobre a Renda de Non Residentes) as retencións de capital mobiliario, arrendamentos e fondos de investimento.

Por definición os impostos reportados son consistentes coas bases impoñibles (rendas, beneficios, vendas e consumos) declarados nos modelos. En consecuencia, o tipo impositivo efectivo para cada figura impositiva é o cociente entre o imposto reportado neto e a base impoñible.

Os impostos reportados están suxeitos a cambios inclusos anos despois de haberse cerrado o exercicio de referencia xa que os contribuíntes poden presentar seus declaracións-autoliquidacións fóra de prazo, xa sexa voluntariamente ou por esixencia da Administración. Por iso as cifras dos impostos reportados que figuran no informe nos dous últimos anos teñen un carácter provisional.

Ingresos tributarios

Os ingresos tributarios son ingresos en termos de caixa e exprésanse, agás indicación en contrario, en termos líquidos, é dicir, como diferenza entre os ingresos brutos e as devolucións realizadas. Esta medida dos ingresos áténse á Instrución de Contabilidade da Intervención Xeral da Administración do Estado (IGAE) de 1991. As cifras son comparables ás que se recollen na Memoria da Administración Tributaria cuxa fonte é a IGAE.

Existe unha equivalencia entre as autoliquidacións que están detrás dos impostos reportados e os conceptos do Sistema de Información Contable da AEAT de que se extraen as cifras de ingresos en termos de caixa. Cada autoliquidación ten asignado un modelo diferente de acordo ao tipo de imposto e ao tipo de contribuínte de que se trate. Pola súa banda, o Sistema de Información Contable asocia cada modelo ou grupo de modelos a unha ou varias claves orzamentarias. Esta equivalencia entre modelos de declaración e conceptos orzamentarios permite asociar as correntes recadadoras con categorías relevantes de contribuíntes (AA.PP., Grandes Empresas, pemes, grupos consolidados e outros) e, en última instancia, cos fluxos económicos que deron lugar á obriga tributaria. Aínda así, poden existir diferenzas nos criterios de clasificación dos fluxos recadadores entre os modelos de declaración e os conceptos orzamentarios. Un exemplo destas diferenzas é a asignación das retencións de capital mobiliaria, arrendamentos e fondos de investimento entre as distintas figuras (IRPF, Imposto sobre Sociedades e Imposto sobre a Renda dos Non Residentes): nos impostos reportados a asignación faise de acordo á personalidade xurídica do contribuínte (física, xurídica, non residente), mentres que contablemente se realiza con porcentaxes fixas entre as distintas figuras.

En 2017 e 2018 os ingresos tributarios preséntanse, nalgúns casos, corrixidos do impacto que tivo neses anos a implantación do sistema de Subministración Inmediata de Información (SII) no IVE. A introdución deste sistema de xestión supuxo un desprazamento de ingresos de 2017 a 2018. Co fin de obter series homoxéneas no tempo que permitan medir axeitadamente o crecemento, as series máis relevantes corríxense dese desprazamento. A corrección realízase en termos anuais, o que pode ocasionar que se produzan pequenas discrepancias coas cifras que se publicaron nos informes mensuais de recadación nos que a corrección se fai mes a mes para proporcionar unha boa medida da variación mensual.

A análise dos ingresos neste informe realízase en termos totais, é dicir, antes de deducir as participacións ás que teñen dereito as Administracións Territoriais (Comunidades Autónomas e Corporacións Locais) de acordo ao sistema de financiamento territorial. Esta participación faise efectiva en cada un dos anos a través, basicamente, de entregas a conta e liquidacións definitivas do exercicio t-2. A información detallada destas participacións pódese encontrar nos Cadros 7.3 a 7.5 do informe, así como os ingresos do Estado unha vez minoradas estas participacións (Cadro 7.7). Ademais, tamén se ofrece a información das relacións coas Facendas Forais no Cadro 7.6.

O ámbito orzamentario dos ingresos tributarios analizados no informe abarca o Capítulo I (agás as cotas por dereitos pasivos), o Capítulo II e as taxas e outros ingresos tributarios (que conteñen as recargas, sancións e intereses) do Capítulo III. Unha visión completa dos ingresos non financeiros do Estado, incluíndo os ingresos non tributarios, pódese consultar no Cadro 7.8.

Xunto ao informe tamén se presentan cadros dos ingresos tributarios en termos de dereitos recoñecidos (Cadro 7.10 e Anexo: Dereitos recoñecidos ). Con respecto aos ingresos tributarios en termos de caixa, os dereitos recoñecidos exclúen os ingresos de exercicios cerrados e inclúen os dereitos do exercicio pendentes de cobramento. Tamén se ateñen á Instrución de Contabilidade do ano 1991 citada anteriormente.

Ingresos tributarios por Delegacións

No Anexo: Ingresos por Delegacións preséntase a información dos ingresos tributarios distribuídos entre as 56 Delegacións (agrupadas cando procede en Delegacións Especiais) e os Servizos Centrais.

Xa que a asignación dos contribuíntes por Delegacións faise de acordo ao seu domicilio fiscal, os ingresos tributarios dunha Delegación non son necesariamente un bo indicador da importancia fiscal do territorio nin da actividade económica no mesmo. Tampouco a variación anual dos ingresos tributarios xestionados por unha Delegación é un sinal axeitado do dinamismo fiscal ou recadador do territorio. Ás perturbacións que poden afectar aos ingresos no conxunto do territorio únense nas Delegacións os problemas causados polo cambio no domicilio fiscal dos contribuíntes (en especial cando se trata dunha gran empresa) ou polos procesos de fusión e absorción de empresas. Ademais, nalgunhas figuras tributarias, como os Impostos Especiais, os ingresos poden asignarse ben á Delegación en que está o depósito fiscal polo que sae o produto, ben de forma centralizada na Delegación onde ten o seu domicilio a sociedade propietaria do depósito.