3.2. Recadación tributaria líquida
A recadación tributaria líquida resulta de minorar da recadación tributaria bruta as devolucións efectivamente pagadas no exercicio e os axustes cos territorios forais. Responde, así mesmo, a un criterio de caixa, distinto doutros conceptos como os dereitos recoñecidos ou os impostos para os efectos de Contabilidade Nacional.
Os ingresos tributarios en 2022 foron un 14,4% superiores aos de 2021, acadando un importe de 255.463 millóns de euros. A diferenza entre o crecemento dos ingresos netos e os brutos analizados no apartado anterior ten a súa explicación na evolución das devolucións realizadas que, no ano 2022, aumentaron un 24,5%, o que supuxo a realización de 12.764 millóns máis.
Así mesmo, no Cadro nº 13. Recadación tributaria líquida total e no Gráfico nº 14. Evolución da recadación tributaria xestionada pola Axencia Tributaria (Anexo), desenvólvese esta información.
O Cadro nº 15. Axustes por impacto de cambios normativos (Anexo) presenta, de forma detallada, as medidas que tiveron efecto durante o ano e o seu impacto sobre os distintos impostos.
O crecemento é próximo ao que se rexistrou en 2021 (15,1 %), pero mentres que nese ano a comparación realizábase fronte a un ano afectado plenamente pola pandemia, en 2022 a comparación realízase fronte a un exercicio que, sen ser completamente normal, xa sobrepasara nun 5 %o nivel de 2019, ano previo á irrupción do COVID . En termos homoxéneos, os ingresos en 2022 medraron algo máis, un 15%.
Como se comentou no apartado anterior, as causas principais do ascenso dos ingresos en 2022 son tanto o crecemento do gasto en consumo, dos salarios e as pensións e dos beneficios empresariais como os bos resultados das cotas positivas das declaracións anuais que corresponden a bases impoñibles de 2021. O incremento dos ingresos podería ser maior de non ser polo impacto das medidas normativas e de xestión (principalmente as dirixidas a moderar o prezo da electricidade), que restaron 7.200 millóns á recadación, e pola axilización do ritmo de realización das devolucións no último tramo do ano (de aí o maior aumento dos ingresos homoxéneos). Sen estes dous elementos, os ingresos medrarían 3,6 puntos máis.
No cadro 15 pódese encontrar o detalle das medidas tidas en conta. Hai que lembrar que, para este propósito, o impacto mídese en termos diferenciais con respecto ao ano anterior; isto é, polo efecto que teñen os cambios sobre a taxa de variación dos ingresos. Nese sentido, o impacto estimado supón que, sen estas medidas, os ingresos medrasen un 3,2% máis.
Como xa aconteceu en 2021, as medidas con maior impacto sobre a recadación en 2022 foron as dirixidas a atenuar a subida dos prezos da electricidade e o gas. En conxunto esas medidas supuxeron a perda de 6.636 millóns. De novo hai que lembrar que este é o efecto diferencial con respecto a 2021. Se se suman os impactos de 2021 e 2022 para ter a redución de ingresos nun ano natural, o resultado sería de 8.241 millóns (esta cifra non é o impacto completo de todas as medidas aprobadas en 2021 e 2022 porque nalgún caso non transcorreron doce meses desde que se puxeron en marcha). A maior perda produciuse pola supresión do Imposto sobre o Valor da Produción da Enerxía Eléctrica (3.399 millóns). En 2021 xa estaba en suspenso o imposto, primeiro no terceiro trimestre e máis tarde no cuarto, aínda que na recadación de caixa só notouse no ingreso do terceiro en novembro (o cuarto teríase que ingresar xa en 2022). En 2022 a eliminación do imposto estivo vixente todo o ano.
En segundo lugar, está o impacto de 1.705 millóns pola baixada do tipo (do 5,11 %ao 0,5 %) no Imposto Especial sobre a Electricidade. A medida entrou en vigor a mediados de setembro do 2021, de maneira que o maior efecto sobre os ingresos produciuse en 2022. Pola súa banda, a rebaixa do tipo do IVE aplicable (principalmente) ao consumo doméstico de electricidade tivo un impacto negativo sobre os ingresos en 2022 de 1.313 millóns. A rebaixa foi inicialmente do 21 ao 10 %, pero desde mediados de 2022 o tipo pasou a ser do 5 %. O impacto inclúe, polo tanto, o período adicional que estivo a medida en 2022 con respecto a 2021 e a nova baixada do tipo. Por último, no mes de decembro os ingresos tamén se viron afectados pola redución do tipo do IVE do 21 ao 5 %aplicable ao gas natural (tamén a madeira e os pellets beneficiáronse do cambio, pero o seu peso é marxinal). A peculiaridade con respecto á medida da electricidade é que o novo tipo aplícase a todas as vendas, non só ás do consumo doméstico. Isto supón que o impacto inicial sobre os ingresos é maior e compénsase en períodos posteriores. Só observarase o impacto neto da medida cando todos os contribuíntes con dereito a deducirse o IVE soportado presentasen as súas declaracións (hai que ter en conta que no IVE só se benefician das rebaixas de tipo aqueles que realmente soportan en última instancia o imposto, é dicir, os consumidores finais e os sectores exentos que non teñen dereito a deducirse o IVE soportado nas súas compras).
Os ingresos e devolucións extraordinarias restaron 1.702 millóns ao crecemento dos ingresos. A maioría concentrouse no Imposto sobre Sociedades (-2.202 millóns). Trátase de devolucións derivadas de sentenzas (arredor de 1.300 millóns) e dos activos fiscais diferidos (DTA). A cifra viuse compensada polo impacto positivo rexistrado no IVE, aínda que na súa maior parte eses ingresos son a resposta con signo oposto ás devolucións extraordinarias que se fixeron en 2021.
En 2022 aínda tiveron impacto positivo sobre os ingresos as medidas aprobadas nos OXE-2021 (1.133 millóns). Isto produciuse por dous motivos distintos: un, polo desprazamento aos primeiros meses de 2022 do ingreso das devindicacións de finais de ano (subida de tipos en retencións do traballo, bebidas azucradas e Primas de Seguro, e novos impostos) e, dous, porque había medidas cuxo efecto se debía ver ou completar na declaración anual de 2021 (o aumento de tipos a rendas altas e a modificación dos límites ás achegas a plans de pensións no IRPF, e a modificación da exención ás rendas exteriores e o incremento do tipo nas SOCIMI no Imposto sobre Sociedades). Polo primeiro motivo o impacto neto rondó os 100 millóns, mentres que a achega das medidas implementadas nas declaracións anuais superou os 1.000 millóns. No caso dos novos impostos, o efecto neto é negativo porque en decembro de 2022 produciuse o axuste cos territorios forais dos importes ingresados desde a entrada en vigor de ambos os dous impostos.
O resto de medidas son moi diversas, aínda que o seu impacto non é, en conxunto, grande. Están, por un lado, todas as relacionadas dunha ou outra forma co COVID (en total 168 millóns). As máis cuantiosas obedecen a medidas de carácter transitorio con signo contrario ao que tiveron no momento en que foron implementadas (é o caso, por exemplo, da ampliación da redución xeral nos módulos ou da recuperación nos primeiros meses de 2021 de parte dos importes que foran adiados ou suspendidos ao longo de 2020). E, por outro, as tres medidas restantes: as relacionadas co alugamento de locais e a rehabilitación da vivenda da declaración anual do IRPF con efectos sos desde outubro de 2021 e, polo tanto, de moi escasa contía (-7 millóns); a eliminación do Canon polo aproveitamento de augas continentais (-177 millóns) produto, como se dixo, dunha sentenza; e o aumento excepcional dos ingresos no Imposto sobre Gases Fluorados de Efecto Invernadoiro (+21 millóns) como consecuencia do cambio normativo que entrou en vigor en setembro de 2022.