Nos últimos anos, asistimos a importantes avances no panorama do intercambio internacional de información fiscal que se converteu desta maneira nunha potente ferramenta para que as Administracións tributarias poidan dispor da información transfronteiriza e poidan deste xeito garantir a aplicación efectiva do sistema tributario.

Tras o fito do establecemento do estándar do intercambio automático de contas financeiras nun gran número de xurisdicións (neste momento, 108), a axenda internacional continuou impulsando novos intercambios automáticos de información que perseguen unha maior transparencia nas operacións transfronteirizas.

Neste sentido, cabe citar o Proxecto OCDE/G20 sobre a erosión da base impoñible e o traslado de beneficios (coñecido como "BEPS"), que estableceu, na súa Acción 5, o intercambio dos "tax rulings" al amparo del Convenio de Asistencia Administrativa Mutua en Materia Fiscal y de los Convenios bilaterales para evitar la doble imposición. En el ámbito de la Unión Europea, este nuevo intercambio quedó establecido a través de la Directiva 2015/2376 de 8 de diciembre de 2015 (conocida como DAC3). De esta forma, la Agencia Tributaria viene recibiendo información sobre "tax rulings" e acordos previos sobre prezos de transferencia emitida polas Administracións tributarias estranxeiras con efectos en España.

Así mesmo, co obxecto de mellorar e incrementar o nivel de transparencia fiscal internacional e que as Administracións tributarias dispoñan de información relativa á distribución mundial de rendas, impostos pagos e demais indicadores da situación da actividade económica entre as xurisdicións fiscais en que operan os grandes grupos multinacionais, a Acción 13 BEPS estableceu a obriga de que os devanditos grupos presenten anualmente un informe "País por País" (coñecido como "Informe CbC"). Estes grandes grupos multinacionais son aqueles en que o importe neto da cifra de negocios consolidados supere os 750 millóns de euros.

No ámbito da OCDE, este intercambio ten lugar ao abeiro do Acordo multilateral entre Autoridades competentes para o intercambio de informes País por País, que foi subscrito inicialmente por un total de 31 asinantes o 27 de xaneiro de 2016, entre os que se encontraba España. No ámbito da Unión Europea, o intercambio do informe "País por País" quedou establecido nunha nova reforma da Directiva de Cooperación da UE, a Directiva (UE) 2016/881 do Consello, do 25 de maio de 2016 (coñecida como DAC4). Con Estados Unidos, o intercambio dos informes CbC realízase ao abeiro dun Acordo bilateral asinado en 2017.

A partir do primeiro intercambio CbC de xuño de 2018, a Axencia Tributaria vén intercambiando anualmente estes informes "País por País" cun número cada vez maior de países e xurisdicións. Na actualidade, os asinantes do devandito Acordo Multilateral ascenden a un total de 92 xurisdicións. Unha nova iniciativa impulsada polo Foro de prácticas fiscais prexudiciais da OCDE, no marco da mencionada Acción 5 do proxecto BEPS, supuxo que España estea recibindo desde o ano 2021 de determinados territorios información relativa ao cumprimento do requisito de actividade substancial.

Canda todo o anterior, no ámbito da Unión Europea, en 2020 comezouse a recibir información sobre determinados mecanismos transfronteirizos de planificación fiscal que impliquen varios Estados Membros, de conformidade co que se establece na Directiva (UE) 2018/822 do Consello do 25 de maio de 2018 (DAC6). Non obstante, non foi ata 2021 cando este intercambio se xeneralizou entre todos os Estados Membros.

Este novo intercambio permitiu que a Axencia Tributaria dispoña de información sobre os mecanismos de planificación fiscal que afecten a residentes en España, declarados en calquera Estado membro da Unión Europea polo intermediario que facilite os devanditos mecanismos ou, en determinados supostos, polo propio contribuínte interesado. Esta maior transparencia facilitará tanto a prevención coma a corrección de comportamentos evasores ou elusivos sustentados neste tipo de mecanismos.

Adicionalmente, cabrúa citar que, o 4 de marzo de 2021 entrou en vigor o Acordo Internacional en materia de fiscalidade e protección dos intereses financeiros entre o Reino de España e o Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda do Norte en relación con Xibraltar, do 4 de marzo de 2019, en que, unha vez producido o BREXIT, queda establecido un nivel equivalente de intercambio de información, incorporandose ademais unha cooperación reforzada en relación co devandito territorio.

Finalmente, debe mencionarse a sétima ampliación da Directiva de Cooperación Administrativa operada pola Directiva 2021/514 do Consello do 22 de marzo de 2021 (DAC7) que estableceu a obriga de obtención e intercambio automático de información dos operadores de plataformas dixitais. Esta Directiva encóntrase pendente de transposición neste momento. O primeiro intercambio de información terá lugar en 2024 e permitirá que as Administracións tributarias poidan contar con información sobre os ingresos obtidos a través destas plataformas polos seus residentes, así como en relación cos inmobles situados no seu territorio. Non cabe dúbida de que iso suporá un gran avance na transparencia das operacións realizadas a través destes novos actores da economía globalizada. De forma paralela, no ámbito da OCDE, xa se aprobaron as regras modelo e comentarios deste novo intercambio e éstáse traballando moi intensamente para que pronto poídase asinar o futuro Acordo Multilateral de Autoridades Competentes.

No referente a proxectos futuros pero que se encontran bastantes avanzados, cabe citar os traballos que se están levando a cabo en relación co futuro intercambio relativo aos criptoactivos que, no ámbito da OCDE, suporá un novo Acordo multilateral de Autoridades competentes. Estes traballos van discorrendo de forma paralela e coordinada coa Unión Europea que, deste xeito, dará luz á oitava reforma da Directiva de Cooperación da UE. Ao mesmo tempo, éstáse aproveitando para impulsar conxuntamente a primeira modificación do estándar CRS, aos efectos de que inclúa os novos activos financeiros, así como a experiencia adquirida nestes sete anos transcorridos desde a súa adopción.

Todos estes novos intercambios automáticos internacionais de información canda os existentes, con intercambios internacionais de previa petición e os intercambios espontáneos complementados cos proxectos xa en marcha, conforman un escenario moi diferente aos existentes anos atrás, posibilitando que a información con transcendencia tributaria situada no estranxeiro sexa compartida entre as diversas Administracións tributarias.

Concluiremos sinalando que é o consenso e o enfoque multilateral o que permitiu o notable desenvolvemento experimentado nos últimos anos polo intercambio de información que, aínda que é un instrumento tradicional, demostrou unha gran capacidade de adaptación aos novos retos derivados da globalización, erixindose nun elemento fundamental presente nas novas iniciativas do panorama fiscal internacional.