Zerga Agentziaren egitekoa da zerga-sistema ekitatez bete dadin sustatzea eta bermatzea, Espainiako gizartearen garapena bultzatuz, eta, hori lortzeko, Zerga Agentziak funtsezkotzat jotzen du zerga-betebeharrak borondatez betetzea, eta horretara bideratzen ditu ahalegin eta berrikuntza asko.

Ahalegin eta berrikuntza horien ondorioz, Zerga Agentziak ikuspegia aplikatzeari ekin zion behavioural insights. Ikuspegi hori ebidentzian oinarritzen da eta zenbait faktorek –banakakoa, soziala eta ingurunekoa– pertsonen erabakietan eta portaeretan eragina dutela ulertu nahi du.

Azken hamarkadan, ikuspegiaren erabilera behavioural insights se ha extendido por todo el mundo, desde el sector público al privado. En el ámbito de las Administraciones tributarias del Comité de Asuntos Fiscales de la OCDE, el 73 % de las mismas manifiesta que los behavioural insights bere plan estrategikoaren parte dira, eta heren bat inguru erabiltzen ari dira.

Zerga Agentziak behavioural insights zergadunek Administrazioarekin harremanetan jarri behar dutenean haien portaera aztertu eta ulertzeko erabiltzen du ikuspegia; adibidez, gutun bat irakurri behar dutenean edo errenta-aitorpena bezalako zerga-eredu bat bete behar dutenean.

Ikuspegia behavioural insights zergadunari bere betebeharrak betetzea erraztera bideratuta dago. Hobeto ulertzeko, pentsatu zigorretan; orain arte, zehapen-sistema erabili izan da, ez bakarrik «dolozko edo erruzko ekintzak edo ez-egiteak, edozein zabarkeria-mailatakoak» zigortzeko, arau-hauste gisa tipifikatuta baitaude, baizik eta zergadunak jokabide horietan aritzeko asmoa kentzeko ere bai. Berritasuna zergadunaren portaera aberatsagoa dela pentsatzean datza, nola jokatzen dugun zehazten duten faktore ugari baitaude.

Ikuspegiaren aplikazioak behavioural insights portaera bat erraztera bideratuta daude, hala nola zerga-eredu bat aurkezteko behar diren urratsak sinplifikatzera, edo nahi ez diren akatsak saihestera, desadostasunen aurrean gogoeta egitera animatuz. Beraz, laguntza eta kontrola bateratzen dituzten lan-teknikak dira, eraginkorragoak eta ez hain garestiak zergapekoarentzat. Horrela, zergadunek behar bezalako informazioaz baliatuz hartuko dituzte erabakiak borondatez, eta ez administrazio-prozedurek nahitaez, zerga-betetzeko prozesua hobeto bete ditzaten.

Ikuspegiaren aplikazioan sartutako berrikuntzetako batzuk behavioural insights honako hauek dira:

• Zerga Kudeaketaren arloan, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren (PFEZ) esparruan, zerga-aitorpenean emandako lan-etekinei buruzko datu fiskal batzuk aldatzen dituztenean aurkezpenean akatsak egin ditzaketen zergadunei ohar egiten zaie, geroago Zerga Agentziaren esku-hartzea eragin dezaketen nahi ez diren akatsak saihestuz.

• Arlo funtzional guztietan (Kudeaketa, Ikuskaritza, Diru-bilketa eta Aduanak), gehien igortzen diren dokumentuen literala hobetzeko eta sinplifikatzeko aukerak aztertzen ari dira, hartzaileentzat ulergarriagoak eta errazagoak izan daitezen.

Ikuspegia behavioural insights ikuspegi aberatsagoa eskaintzen du, tresna eta aplikazio gehiagorekin, Zerga Agentziaren misioan eta zerga-betebeharrak borondatez betetzen lagunduz.