Saltar ao contido principal
Manual práctico de Renda 2022.

Ganancias patrimoniais exentas

Están exentas do IRPF as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión de:

A. Doazóns de bens con dereito a dedución na cota

Normativa: Art. 33.4.a) Lei IRPF

As ganancias patrimoniais que poidan derivarse das doazóns de bens que cumpran os requisitos esixidos para dar dereito a practicar a dedución correspondente na cota, decláranse exentas para o doador, polo que non deben integrarse na declaración.

Véxase, dentro do Capítulo 16, no apartado "Dedución por donativos", os requisitos e condicións relativas ás doazóns de bens.

B. Transmisión de vivenda habitual por maiores de 65 anos ou por persoas en situación de dependencia severa ou de gran dependencia

Normativa: Art. 33.4.b) e disposición adicional décimo quinta Lei  IRPF

Non debe integrarse na base impoñible, a ganancia derivada da transmisión, onerosa ou lucrativa, da vivenda habitual de contribuíntes maiores de 65 anos, tanto se a vivenda habitual se transmite a cambio dunha capital coma se o é a cambio dunha renda, temporal ou vitalicia,  sempre que se concorran as seguintes circunstancias:

  • Que a vivenda transmitida constituíse  a súa residencia habitual durante o prazo continuado de, polo menos, tres anos, e

  • Que haxa ostentando durante o devandito período o pleno dominio da mesma.

    Por iso, cando o pleno dominio dunha vivenda encóntrase desmembrado entre nó propietario e usufrutuario, a ningún deles resultaralle de aplicación as exencións previstas con ocasión da transmisión da mesma, aínda no caso de que se trate da súa vivenda habitual.

Nota: este criterio interpretativo foi fixado polo Tribunal Supremo na Sentenza núm. 1858/2018, do 20 de decembro, recaída no recurso contencioso-administrativo núm. 3392/2017 (ROJ: STS 4390/2018).

Sen prexuízo do anterior, se procede a aplicación da exención por cumprirse os requisitos anteriores, no suposto de que o titular,  maior de 65 anos, que ha ostentando durante o prazo continuado de, polo menos, tres anos o pleno dominio da súa vivenda habitual, transmite a núa propiedade da mesma, reservandose o usufruto vitalicio sobre a devandita vivenda.

En idénticos termos, tamén se declara exenta a ganancia patrimonial derivada da transmisión da vivenda habitual realizada por persoas en situación de dependencia severa ou gran dependencia de conformidade coa Lei de promoción da autonomía persoal e atención ás persoas en situación de dependencia.

Importante: aos exclusivos efectos da aplicación desta exención, entenderase que o contribuínte está transmitindo a súa vivenda habitual cando a mesma constitúa a súa vivenda habitual nese momento ou tivese tal consideración ata calquera día dos dous anos anteriores á data da transmisión.

Véxase o concepto de vivenda habitual para os efectos desta exención que contén a disposición adicional vixésimo terceira da Lei de IRPF.

C. Entrega de bens do Patrimonio Histórico en pagamento do IRPF

Normativa: Art. 33.4.c) Lei IRPF

Nos supostos en que o pagamento da débeda tributaria correspondente ao IRPF realícese, de acordo co que se dispón no artigo 73 da Lei 16/1985, do 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español, mediante entrega de bens integrantes do citado Patrimonio Histórico, está exenta do IRPF a ganancia patrimonial que poida pórse de manifesto por diferenza entre o valor de adquisición do ben entregado e o importe da débeda tributaria.

D. Dación en pagamento da vivenda habitual

Normativa: Art. 33.4.d) Lei  IRPF

Declárase exenta do IRPF a ganancia patrimonial en que concorran as seguintes circunstancias:

  1. Que se poña de manifesto con ocasión da transmisión da vivenda habitual do debedor ou do garante do debedor.

  2. Que a transmisión da vivenda realícese por dación en pagamento ou en execucións hipotecarias xudiciais ou notariais.

  3. Que a súa finalidade sexa a cancelación de débedas garantidas con hipoteca que recaia sobre a devandita vivenda habitual, contraídas con entidades de crédito ou calquera outra entidade que, de maneira profesional, realice a actividade de concesión de préstamos ou créditos hipotecarios.

  4. En todo caso cumprirá que o propietario da vivenda habitual non dispoña doutros bens ou dereitos en contía suficiente para satisfacer a totalidade da débeda e evitar o alleamento da vivenda.

E. Ganancias patrimoniais procedentes da transmisión de determinados inmobles

Normativa: disposición adicional trixésimo sétima Lei  IRPF

Estarán exentas nun 50 por 100 as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión da transmisión de inmobles urbanos adquiridos a título oneroso entre o 12 de maio de 2012 e o 31 de decembro de 2012.

A exención acada a inmobles urbanos tanto afectos como non afectos a actividades económicas.

Esta exención parcial non resulta aplicable cando o contribuínte adquirise ou transmitido o inmoble ao seu cónxuxe, a calquera persoa unida a el por parentesco, en liña recta ou colateral, por consanguinidade ou afinidade, ata o segundo grao incluído, a unha entidade respecto da que se produza, co contribuínte ou con calquera das persoas anteriormente citadas, algunha das circunstancias establecidas no artigo 42 do Código de Comercio, con independencia da residencia e da obriga de formular contas anuais consolidadas.

Nos supostos de reinvestimento cando o inmoble transmitido sexa a vivenda habitual do contribuínte e o importe reinvestido sexa inferior ao total do percibido na transmisión, excluirase de tributación a parte proporcional da ganancia patrimonial obtida, unha vez aplicada a exención prevista nesta disposición adicional, que corresponda á cantidade reinvestida nos termos e condicións previstas para a exención por reinvestimento de vivenda habitual no artigo 38 da Lei do IRPF. É dicir, aplicarase en primeiro lugar a exención do 50 por 100 da ganancia obtida na transmisión. Do outro 50 por 100 da ganancia estará exenta a parte proporcional que corresponda á cantidade reinvestida.

As condicións e requisitos para a aplicación desta exención, coméntanse no apartado Ganancias excluídas de gravan en supostos de reinvestimento, deste mesmo Capítulo.

F. Exención para accións ou participacións de entidades de nova ou recente creación adquirida antes do 29 de setembro de 2013

Normativa: disposición transitoria vixésimo sétima Lei IRPF

Os contribuíntes que obteñan ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión da transmisión, de accións ou participacións de entidades de nova ou recente creación adquirida desde o 7 de xullo de 2011 ata o 29 de setembro de 2013, e que permanecesen no patrimonio do contribuínte por un período superior a tres anos (contados de data a data) poderán aplicar a exención prevista na disposición adicional trixésimo cuarta da Lei do IRPF na súa redacción en vigor a 31 de decembro de 2012, sempre que se cumpran os requisitos e condicións establecidas na devandita disposición adicional.

G. Rendas obtidas polo debedor en procedementos concursais

Normativa: disposición adicional cuadraxésimo terceira Lei IRPF

Están exentas as rendas obtidas polos debedores que se poñan de manifesto en procedementos concursais da Lei 22/2003, do 9 de xullo, e desde o 1 de setembro de 2020, do Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal, como consecuencia de:

  1. Quitacións e dacións en pagamento de débedas establecidas en :

    • Convenio aprobado xudicialmente.

    • Acordo de refinanciamento xudicialmente homologado a que se refería o artigo 71 bis e a disposición adicional cuarta da  Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e que, desde o 1 de setembro de 2020, regúlase no Título II do libro segundo, artigos 596 a 630, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal,

    • Acordo extraxudicial de pagamentos  a que se refería o Título X da Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e que, desde o 1 de setembro de 2020, regúlase no Título III do libro segundo, artigos 631 a 694, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal.

  2. Exoneracións do pasivo insatisfeito a que se refire o artigo 178 bis da  Lei 22/2003 e que, desde o 1 de setembro de 2020, regúlase no Capítulo II  do Título XI do libro primeiro, artigos 486 a 502, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal.

    En todos os casos é requisito necesario para que as rendas se declaren exentas que as débedas non deriven do exercicio de actividades económicas.

    No caso de débedas que deriven do exercicio de actividades económicas o seu réxime está previsto na LIS. Véxase a Lei 27/2014, do 27 de novembro, do Imposto sobre Sociedades.

    Con respecto ao criterio de imputación no caso de perdas derivadas de créditos vencidos e non cobrados, cando adquira eficacia unha quitación establecida nun acordo de refinanciamento xudicialmente homologable, ou nun acordo extraxudicial de pagamentos, véxase o artigo 14.2.k) da Lei do IRPF.

H. Axudas para compensar os custos nas edificacións afectadas pola liberación do dividendo dixital

Normativa: disposición adicional quinta Lei  IRPF

Non se integrarán na base impoñible deste Imposto, as axudas concedidas en virtude do disposto no Real decreto 920/2014, do 31 de outubro, polo que se regula a concesión directa de subvencións destinadas a compensar os custos derivados da recepción ou acceso aos servizos de comunicación audiovisual televisiva nas edificacións afectadas pola liberación do dividendo dixital.

I. Subvencións e axudas para actuacións de rehabilitación enerxética en edificios

Normativa: Disposición adicional quinta.4 Lei  IRPF

Non se integrarán na base impoñible do IRPF, no exercicio 2022 e seguintes, as axudas concedidas para actuacións de rehabilitación enerxética en edificios, en virtude dos programas establecidos nos seguintes Reais Decretos:

  • Real decreto 691/2021, do 3 de agosto, polo que se regulan as subvencións que hai que outorgar a actuacións de rehabilitación enerxética en edificios existentes, en execución do Programa de rehabilitación enerxética para edificios existentes en municipios de reto demográfico (Programa PREE 5000), incluído no Programa de rexeneración e reto demográfico do Plan de rehabilitación e rexeneración urbana do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia, así como a súa concesión directa ás comunidades autónomas;

  • Real decreto 737/2020, do 4 de agosto, polo que se regula o programa de axudas para actuacións de rehabilitación enerxética en edificios existentes e regúlase a concesión directa das axudas deste programa ás comunidades autónomas e cidades de Ceuta e Melilla;

  • Real decreto 853/2021, do 5 de outubro, polo que se regulan os programas de axuda en materia de rehabilitación residencial e vivenda social do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.

  • Real decreto 477/2021, do 29 de xuño, polo que se aproba a concesión directa ás comunidades autónomas e ás cidades de Ceuta e Melilla de axudas para a execución de diversos programas de incentivos ligados ao autoconsumo e á almacenaxe, con fontes de enerxía renovable, así como á implantación de sistemas termos de enerxías renovables no sector residencial, no marco do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.

J. Ganancias exentas por reinvestimento

Normativa: Art. 38 Lei  IRPF

Véxase o seu  apartado específico  neste Capítulo.