A finais de 2022, a OCDE celebrou o "Día da Seguridade Xurídica", en que se presentaron as estatísticas de Procedementos Amigables de 2021 correspondentes a 127 xurisdicións de todo o mundo e outorgáronse os premios a distintos Estados pola súa xestión de controversias fiscais internacionais.

Entre estes galardóns destaca o concedido a España, na categoría 1.1, relativa ao tempo medio de resolución de procedementos amigables sobre prezos de transferencia.

Con este premio recoñécese que España é o país do mundo que empregou menos tempo termo medio en resolver as súas disputas de prezos de transferencia. Iso, en relación con todos os casos que o noso país concluíu en 2021, que acadaron a cifra marca de 142. E tendo en conta, ademais, que o resultado da maioría deses casos foi positivo; é dicir, que concluíron coa eliminación da dobre imposición.

O devandito prazo termo medio foi de 19,6 meses, significativamente por debaixo dos 24 meses que establece como obxectivo o estándar mínimo internacional na materia, así como dos 32 meses que, por termo medio, empregáronse no total de casos que, a nivel global, resolvéronse o ano pasado.

Por detrás de España situáronse nesta categoría Reino Unido (20,9 meses), Alemaña (23,1), Canadá (25,4) e Dinamarca (26,8 meses).

A axilidade na resolución dos procedementos amigables é un elemento de gran importancia para outorgar seguridade xurídica aos grupos afectados pola dobre imposición económica internacional que habitualmente xeran os axustes de prezos de transferencia.

A xestión da Axencia Tributaria neste terreo foi recoñecida en edicións anteriores destes galardóns, tal como pode comprobarse na abundante información que sobre este particular ofrece a páxina web da OCDE.

Tales recoñecementos, que se basean en datos estatísticos, explícanse, en gran medida, por un conxunto variado de factores susceptibles de agruparse en dúas categorías: factores estratéxicos e operativos.

Os primeiros refírense ás decisións que cada Administración tributaria adopta arredor dos elementos xerais que definen a actividade de xestión dos procedementos amigables. Entre eles cabrúa destacar a organización, a especialización e o tratamento integrado dos prezos de transferencia.

A Administración española optou, no ano 2016, por residenciar a competencia dos procedementos amigables sobre prezos de transferencia na Axencia Tributaria. Tendo en conta a natureza destes casos, que se refiren á situación particular de contribuíntes concretos, en que a información e a interacción coas funcións de comprobación e de acordo previo son factores fundamentais, esta forma de organización presenta indubidables vantaxes competitivas.

Aínda no ámbito organizativo, pero enlazando xa coa especialización, a Axencia Tributaria apostou en 2013 pola creación dunha Oficina central e especializada en fiscalidade internacional e prezos de transferencia: a Oficina Nacional de Fiscalidade Internacional. A experiencia e madurez adquirida desde entón pola ONFI, no tratamento dos prezos de transferencia, constitúe tamén unha vantaxe no intenso debate que habitualmente se establece con outras Administracións tributarias para resolver este tipo de disputas.

Finalmente, e aínda que o procedemento amigable ten as súas propias normas e obxectivos, non debe contemplarse illadamente do resto de procedementos que inciden na política de prezos de transferencia dun grupo, xa sexan inspeccións,  APAS ou a propia vía interna de revisión; de xeito que resulta necesario articular unha estratexia que garanta a axeitada interrelación entre todo iso, e que en España encarna a denominada estratexia 360º sobre prezos de transferencia.

Entre os factores operativos cabrúns sinalar a planificación das roldas negociadoras, as ferramentas para o seguimento de casos, a orientación ao obxectivo dos procedementos e o equipo humano.

As roldas negociadoras planifícanse con máis dun ano de antelación, celebrandose unha, ou incluso dúas reunións anuais cos nosos principais socios: os países europeos e os Estados Unidos. Desde finais de 2021 volven ser presenciais. A raíz da pandemia, xeneralizáronse as reunións por videoconferencia que permiten, nalgúns casos, substituír as propias presenciais e, outras veces, prepararas ou pechar "flocos".

A celebración destas roldas é clave para pechar casos; xa que uns meses antes os equipos de ambas as dúas autoridades competentes deben intercambiar informes de posición e a información necesaria. A colaboración de contribuíntes e asesores é moi importante nesta fase para axilizar as discusións.

Tras cada rolda negociadora, cómpre facer un control e seguimento estreito dos casos sobre os que se acadou un acordo e sobre os que non se pecharon. Para iso, así como para conseguir os datos estatísticos requiridos anualmente pola  UE e a OCDE, foi clave a implicación do Departamento de Informática da Axencia Tributaria; que elaborou a aplicación informática de tramitación de procedementos amigables incorporada ao novo Plan de Inspección.

Xunto ao anterior, cómpre ter sempre moi presente o obxectivo dos procedementos amigables: eliminar a dobre imposición, o que supón que as autoridades competentes teñen que compatibilizar a defensa de argumentos técnicos co necesario pragmatismo e flexibilidade, a fin de manter posicións que permitan acadar acordos. Máxime tendo en conta que os convenios de España cos seus principais socios prevén cláusula de arbitraxe, garantindo un acordo en todo caso, sexa entre autoridades competentes ou por unha comisión arbitral.

Os procedementos amigables tramítanse e negócianse por persoas, polo que o elemento humano é esencial. A formación e especialización do equipo de procedementos amigables de España e o bo entendemento cos equipos doutras Administracións permite acadar acordos en prazos moi razoables que é, precisamente, o que recoñece o galardón recibido en 2022 da OCDE.