O procedemento especial para microempresas supuxo unha das principais novidades da Lei 16/2022, do 5 de setembro, de reforma do texto refundido da Lei Concursal, co obxectivo de buscar a máxima simplificación procesual e a redución de custos na tramitación dun procedemento concursal.

Trátase do mecanismo aplicable nas situacións de insolvencia de persoas naturais ou xurídicas que realicen unha actividade empresarial ou profesional cunha dimensión reducida (menos de dez traballadores e un volume de negocio anual inferior a 700.000 euros ou un pasivo de menos de 350.000 euros), distinguindo dúas posibilidades:

1. Procedemento de continuación.

2. Procedemento de liquidación con ou sen transmisión da empresa en funcionamento. No caso de que polo menos o 85% dos créditos correspondan a acredores públicos, o procedemento especial só poderá tramitarse como procedemento de liquidación.

Sen prexuízo de que a situación de insolvencia poida ser provocada por outras causas, unha vez transcorridos tres meses de incumprimento no pagamento de obrigas tributarias, fronte á Seguridade Social ou laboral, o debedor debe solicitar a apertura deste procedemento especial no prazo dun mes. De non solicitarse o procedemento no devandito prazo, as quitacións e esperas que resulten da aprobación do plan de continuación non afectarán aos créditos tributarios e de seguridade social.

A solicitude de apertura do procedemento especial de continuación realizarase mediante o correspondente formulario normalizado na sede xudicial electrónica ou nas notarías ou oficinas do rexistro mercantil ou cámaras de comercio e tén quese comunicar polo debedor á Axencia Tributaria e á Tesourería Xeral da Seguridade Social no prazo de 72 horas. Se incumpre esta obriga de comunicación, os créditos da Axencia Tributaria e Seguridade Social estarán excluídos das quitacións e esperas que resulten da aprobación do plan de continuación.

No caso de créditos públicos, a apertura do procedemento especial non suspenderá a execución dos créditos que teñan a cualificación de privilexiados, non sendo que o debedor solicíteo respecto de bens e dereitos necesarios para a continuidade da actividade empresarial ou profesional e así se acorde polo xuíz. No caso de que sexa acordada, a suspensión manterase ata que se comprobe que non se aprobará un plan de continuación, e, en todo caso, por un máximo de 3 meses desde o decreto en que se teña por efectuada a solicitude.

1. No seo do procedemento de continuación, tén quese elaborar un plan de continuación, que se comunicará electronicamente aos acredores, os cales votarán sobre a aprobación do mesmo por medio do formulario normalizado. O plan considerarase aprobado cando voten nese sentido todas as clases de créditos, ou ben o aprobase algunha clase, sempre que neste último caso acredítese o cumprimento de determinados requisitos adicionais. Para que se entenda que unha clase de créditos afectados vota a favor da aprobación do plan cómpre que votase a favor a maioría do pasivo correspondente a esa clase (dous terzos na clase de créditos con garantía real). Entenderase que a Axencia Tributaria votou a favor do plan de continuación se este contén unha quitación de ata o 15% do importe dos créditos ordinarios, non sendo que se emita voto en contra.

   Existen determinados créditos que non poden ser afectados polo plan, como os créditos por alimentos, por responsabilidade civil extracontractual, os laborais que non sexan do persoal de alta dirección e o crédito público privilexiado.

   O plan non pode supor para os créditos de dereito público o cambio da lei aplicable, o cambio de debedor, a modificación ou extinción de garantías ou a conversión do crédito en accións ou participacións sociais, en crédito ou préstamo participativo ou nun instrumento de características ou de rango distinto daqueles que tiver o orixinario, pero pode contemplar quitacións en créditos ordinarios e subordinados.

   Unha vez aprobado o plan, o debedor ou os acredores titulares de créditos afectados poderán solicitar a homologación xudicial do mesmo. O xuíz homologará o plan se no mesmo asegúrase a viabilidade da empresa, cúmprense os requisitos de insolvencia e procesuais, concorren as maiorías esixidas, dáse un tratamento paritario aos créditos da mesma clase, próbase o interese superior dos acredores (en comparación cunha hipotética liquidación da microempresa), e o debedor está ao corrente no pagamento de débedas tributarias e fronte á Seguridade Social reportadas con posterioridade á solicitude de apertura do procedemento especial de continuación.

2. Se o plan non se aproba, rexeítase a súa homologación polo xuíz, estímase a súa impugnación ou incúmprese, prodúcese a apertura do procedemento especial de liquidación. Tamén determinará a apertura do procedemento especial de liquidación, en todo caso, que o debedor non se encontre ao corrente no cumprimento das obrigas tributarias ou fronte á Seguridade Social, sempre que a súa devindicación sexa posterior ao auto de apertura do procedemento especial.

   No procedemento especial de liquidación, o debedor deberá sinalar a súa disposición para liquidar o activo ou, pola contra, solicitará o nomeamento dun administrador concursal, presentandose o correspondente plan de liquidación.

   A liquidación de bens individuais ou de categorías xenéricas de bens producirase a través dun sistema de plataforma electrónica, e complementariamente mediante entidade especializada, a menos que se xustifique debidamente conforme a criterios obxectivos.

   A execución das operacións de liquidación non poderá durar máis de tres meses, prorrogables por un mes adicional, realizandose informes de liquidación mensual.