O crédito tributario goza no noso ordenamento xurídico dunha especial protección que se fundamenta, en esencia, na finalidade última á que se destinan os ingresos que obtén o Estado: atender aos intereses xerais e o mantemento do estado de benestar. Unha das manifestacións da devandita protección é a necesidade de garantir o ingreso íntegro do importe debido, outorgando garantías admisibles en dereito que teñen que ser suficientes tanto xurídica coma economicamente, cando as persoas físicas e xurídicas, no exercicio lexítimo dos seus dereitos, optan por diferir o pagamento das cantidades debidas, ou optan por interpor cantos recursos e reclamacións o ordenamento pon ao seu alcance, en defensa dos seus intereses.

O adiamento ou fraccionamento no pagamento das débedas dos contribuíntes que se encontrasen en dificultades económicas e financeiras de carácter transitorio mostrouse como unha ferramenta efectiva para facilitar o cumprimento das súas obrigas tributarias.

Recentemente aprobouse a Orde HFP/311/2023, do 28 de marzo, cun dobre obxectivo: ampliar o importe da exención da obriga de achegar as garantías necesarias para a concesión de adiamentos e fraccionamentos de pagamento, e para obter a suspensión dos actos administrativos obxecto de recurso e reclamación, que pasou dos 30.000 euros establecidos na normativa anterior aos 50.000 euros actuais, e axilizar o procedemento de xestión destas solicitudes mediante o impulso da súa xestión automatizada, o que reducirá os tempos de espera e mellorará a eficiencia do sistema.

A nova Orde aplícase ás solicitudes de adiamento e fraccionamento de pagamento, presentadas desde o 15 de abril, referidas a débedas derivadas de dereitos de natureza pública xestionados pola Axencia Tributaria, pero ten algunhas excepcións. Non se aplica ás débedas aduaneiras reguladas polo Regulamento (UE) n.º 952/2013 do Parlamento Europeo e do Consello, do 9 de outubro de 2013, polo que se establece o código aduaneiro da Unión, nin ás débedas e sancións tributarias estatais ás que se refire a disposición adicional undécima da Lei 16/2022, do 5 de setembro, de reforma do texto refundido da Lei Concursal.

Como complemento da nova Orde, a directora do Departamento de Recadación da Axencia Tributaria ditou dúas Instrucións que establecen un esquema de tramitación de adiamentos e fraccionamentos máis flexible. Amplíanse os prazos máximos de pagamento, que serán de 24 meses para as persoas físicas e 12 meses para as persoas xurídicas, para as solicitudes exentas de achegar garantías cando o importe total de débeda pendente sexa superior a 3.000 euros. Ademais, estas solicitudes tramitaranse de forma automatizada, o que propiciará a concesión case instantánea do seu adiamento a un maior número de contribuíntes.

As solicitudes de adiamento ou fraccionamento por un importe total de débeda pendente igual ou inferior a 3.000 euros resolveranse de forma automatizada atendendo a proposta de prazos que o obrigado ao pagamento indicase na súa solicitude e sempre que o importe de cada un dos prazos resultantes, excluídos intereses, non sexa inferior a 50 euros.

As solicitudes poden presentarse a través da APP da Axencia Tributaria ou da Sede electrónica, e o interesado pode obter a resolución nun breve espazo de tempo.

Para a resolución dos adiamentos ou fraccionamentos que precisen achega de garantías, establécense os requisitos que deben cumprir en función do tipo de garantía achegada. Cando a garantía consiste en fianza, aval bancario ou seguro de caución, para servir como tales tanto para a suspensión na execución dos actos recorridos como para a concesión de adiamentos e fraccionamentos de pagamento, deberán constituírse respectando o que se dispón na normativa tributaria aplicable. Ademais, débense seguir as disposicións que regulan a ordenación, supervisión e solvencia das entidades de crédito e as entidades aseguradoras e reaseguradoras, así como o réxime xurídico das sociedades de garantía recíproca na medida en que resulten aplicables neste ámbito.

Detállanse certos bens que, polas súas características intrínsecas ou as limitadas posibilidades que ten a súa execución, non cumpren as condicións mínimas de suficiencia económica ou xurídica para ser admitidos como idóneos á hora de consideraros como garantía de adiamentos ou fraccionamentos de pagamento. Tamén se fai referencia a aqueles bens que, aínda podendo resultar idóneos, presuntamente carecen de mercado nunha eventual execución e xeran unha serie de problemas que deben ser valorados á hora de cualificar o seu grao de suficiencia xurídica e económica.

Os prazos máximos de pagamento que recollerá a correspondente resolución dependerán do tipo de garantía achegada. Desta forma, cando se achegue un aval bancario ou certificado de seguro de caución, o prazo máximo será de 60 meses. Cando a garantía consista en bens inmobles de natureza urbana libres de cargas, o prazo máximo de concesión será de 36 meses, mentres que cando se acheguen outras garantías, o prazo máximo de concesión será de 24 meses. Nos casos de dispensa total ou parcial de garantía, o prazo máximo de concesión será de 12 meses.

Na mesma liña de flexibilización de prazos, amplíase ata os 60 meses o prazo máximo de concesión para aqueles supostos en que concorran motivos excepcionais para superar os prazos máximos establecidos e que precisan da autorización expresa da persoa titular do enderezo do Departamento de Recadación.

No suposto de que se conceda a suspensión ou o adiamento ou fraccionamento ao debedor principal e constituísese a correspondente garantía, trasladaranse os efectos aos responsables e ao resto de coobligados ao pagamento da débeda, de xeito que se acordará a suspensión da ejecutividad das débedas incluídas na solicitude de adiamento ou fraccionamento presentado polo debedor principal sen necesidade de que os responsables ou coobligados presten garantía en vía administrativa.

En definitiva, trátase dun conxunto de medidas que busca facilitar o cumprimento das obrigas tributarias, ao mesmo tempo que se garante a protección do crédito tributario e axilízase a xestión das solicitudes de adiamento ou fraccionamento de pagamento.