Os intercambios de información fiscal con terceiros países constitúen un instrumento necesario para loitar contra a fraude fiscal e están regulados por unha variedade de acordos internacionais, incluídos acordos multilaterais e bilaterais.

I. Introdución

O intercambio internacional de datos con fins fiscais constitúe un instrumento necesario para loitar contra a fraude fiscal nun mundo globalizado. Dentro da Unión Europea, este intercambio regúlase na Directiva 2011/16/UE, do Consello, do 15 de febreiro de 2011, relativa á cooperación administrativa no ámbito da fiscalidade (DAC), que no noso Ordenamento está trasposta nos diversos preceptos que a Lei 58/2003, do 17 de decembro, Xeral Tributaria dedica á asistencia mutua. Esta Directiva foi obxecto de sucesivas modificacións para ir acomodando novas categorías de información obxecto de intercambio.

Os intercambios con terceiros países, pola súa banda, están regulados por acordos internacionais, tanto bilaterais coma multilaterais. Aquí a complexidade escala varia ordes de magnitude como consecuencia precisamente desta dispersión normativa. Por un lado, as normas que hai que aplicar nos intercambios cunha determinada xurisdición poden diferir significativamente das aplicables aos intercambios con outras. Por outro, o propio sistema destes acordos, que con frecuencia inclúe varios textos que son desenvolvemento uns doutros , contrasta coa unidade da regulación europea, contida na DAC e as súas normas de transposición. O propósito deste artigo é guindar algo de luz acerca do sistema de acordos internacionais en materia de intercambios de información fiscal, para servir como un mapa que permita orientarse no que por veces pode parecer un mesto bosque de normas.

II. O sistema de normas sobre intercambios internacionais de información fiscal

Os intercambios internacionais de información fiscal están regulados por unha variedade de acordos internacionais, incluídos acordos bilaterais e multilaterais. Porén, o máis importante con diferenza é o sistema multilateral baseado no Convenio sobre Asistencia Administrativa Mutua en Materia Fiscal da OCDE e o Consello de Europa (MAC). A versión orixinal data de 1988, pero a actual é resultado dunha modificación operada en 2011⁽¹⁾. O MAC prevé varias formas de asistencia administrativa, como en notificacións ou na recadación. Entre elas encóntrase o intercambio de información fiscal, regulado nos seus artigos 4 a 10, canda o artigo 22, relativo á confidencialidade.

O MAC prevé tres tipos de intercambio de información: a petición (por parte do receptor á xurisdición remitente), espontáneo (por iniciativa da xurisdición remitente) e automático. Os dous primeiros refírense a información relativa a un determinado contribuínte ou operación, polo que se tratan caso por caso. O intercambio automático de información, pola súa banda, implica o intercambio xornal de determinada información relativa a categorías de contribuíntes, de forma automática.

O MAC prevé que, para levar a cabo intercambios automáticos de información, celebraranse novos acordos entre dous ou máis partes (artigo 6). Isto deu lugar a varios Acordos Multilaterais de Autoridades Competentes (MCAA, polas súas siglas en inglés) sobre o intercambio automático de varios tipos de información, por exemplo, sobre os informes país por país (CbC MCAA), sobre os ingresos das plataformas dixitais (DPI MCAA) ou sobre a información de contas financeiras (CRS MCAA, que leva o nome do Common Reporting Standard da OCDE segundo o que se estrutura esta información). Estes MCAA seguen aproximadamente o mesmo modelo.

Este modelo implica, entre outras características, o uso de varios Anexos, que cada xurisdición notifica á Secretaría do Organismo Coordinador (é dicir, a Secretaría da OCDE ) e onde se desenvolven varios aspectos do MCAA . Destes , podemos destacar os anexos dedicados ás garantías de protección de datos e á confidencialidade. No primeiro, cada unha das partes do acordo establece as garantías de protección de datos que esixe que apliquen outras xurisdicións para intercambiar información con elas; mentres que no segundo cada unha das partes informa sobre os seus propios mecanismos de garantía da confidencialidade da información intercambiada. Destaca tamén outro Anexo en que cada xurisdición establece con que outras xurisdicións intercambiará información – decisión que se toma, en parte, á vista dos Anexos anteriores. Deste xeito, o intercambio baséase na garantía recíproca do cumprimento dunha serie de estándares, en particular polo que se refire á seguridade e confidencialidade da información intercambiada. Non obstante, existen tamén algunhas xurisdicións que non teñen interese en recibir información, polo que soamente envíana (“xurisdicións non recíprocas ”).

III. O CRS MCAA

O CRS MCAA merece un estudo á parte, pois foi o primeiro MCAA en aparecer, no ano 2014, e serviu de modelo aos subseguintes, polo que pode cualificarse como o primeiro e posiblemente principal dos MCAA .

En virtude do mesmo, cada xurisdición participante recompila información sobre as contas financeiras (principalmente, pero non exclusivamente, contas bancarias) que manteñen nela os residentes doutras xurisdicións participantes, xa sexan persoas físicas ou xurídicas. Esta información inclúe datos sobre a conta, o seu saldo, os intereses que recibe e o seu titular. A continuación, envía a cada unha das demais xurisdicións a información sobre as contas que teñen na xurisdición remitente os residentes fiscais nas xurisdicións receptoras. Todo isto ten lugar anualmente de forma automática.

Esta información estrutúrase segundo o Common Reporting Standard, ou estándar común de información (CRS), que dá nome ao MCAA . Trátase dun documento emitido pola OCDE onde se concreta como recompilarase e intercambiará a información, en particular polo que se refire ás normas sobre dilixencia debida que teñen que aplicar as entidades financeiras obrigadas a transmitira ás administracións tributarias. O CRS MCAA remítese varias veces ao mesmo, de maneira que as xurisdicións participantes están obrigadas a cumprir con el.

A OCDE tamén publicou comentarios ao MCAA e ao CRS , os cales, aínda que non pode dicirse propiamente que sexan vinculantes, si teñen un gran valor a efectos interpretativos.

Finalmente, todas as xurisdicións participantes están suxeitas a un proceso de revisión inter pares por parte do Foro Global sobre Transparencia e Intercambio de Información con Fines Fiscal (Foro Global), un organismo multilateral auspiciado pola OCDE e composto por 168 xurisdicións que se comprometeron voluntariamente a aplicar normas globais de transparencia e intercambio de información e a someterse a un proceso de revisión inter pares. Este proceso de revisión ten lugar antes de que unha xurisdición comece a intercambiar información no marco do sistema CRS , e a partir de entón, periodicamente; e baséase nuns Termos de Referencia (ToR) e unha Metodoloxía establecida polo Foro Global. Abarca, entre outros aspectos, requisitos de confidencialidade e seguridade da información.

IV. Conclusión

Para orientarse no territorio dos intercambios automáticos de información con países non pertencentes á Unión Europea, dentro do sistema multilateral da OCDE, é preciso ter en conta que a normativa que os rexe estrutúrase en varios niveis. En primeiro lugar, encontramos ao MAC, de que depende cada un dos MCAAs, de cada un dos que dependen pola súa parte os seus Anexos. Por outra banda, especificamente polo que se refire ao intercambio automático de información de contas financeiras, encontramos o CRS, ao que se remite o MCAA correspondente, así como os comentarios ao MCAA e ao CRS . Por último, non hai que esquecer que a efectiva aplicación deste sistema é supervisada polo Foro Global segundo seus ToR e a súa Metodoloxía.

Por outra banda, en cada caso cumprirá determinar que normas concretas rexen os intercambios con cada xurisdición, pois incluso dentro deste sistema poden non ser as mesmas para todas. E finalmente, debe lembrarse que, aínda que este é probablemente o principal sistema de intercambios de información, non é o único, senón que existen outros como o norteamericano FATCA ou inclusos sistemas bilaterais – pero iso é tema para outro artigo.

---

⁽¹⁾ Outra fonte de complexidade é que algúns dos Estados parte da versión orixinal do MAC non ratificaron a modificación, polo que respecto dos intercambios cos mesmos segue rexendo a versión orixinal. É o caso, por exemplo, dos Estados Unidos de América. ^(Volver)