O día 25 de maio publicouse no BOE  a Lei 13/2023 (Disposición 12204 do BOE núm. 124 de 2023), pola que se modifica a Lei Xeral Tributaria para traspor a Directiva UE 2021/514 de modificación da Directiva 2011/16/UE relativa á cooperación administrativa, establecendo a versión sétima da mesma (máis coñecida como DAC7).

A citada Directiva introduce unha nova figura de cooperación administrativa avanzada, entendida como aquela cooperación que vai máis alá que un intercambio documental: a denominada inspección conxunta, que se incorpora ao noso ordenamento a través da citada Lei 13/2023.

Con anterioridade a esta norma xa estaban reguladas, como figuras de cooperación administrativa avanzada, a presenza en oficinas administrativas ou participación en investigacións administrativas (coñecida como PAOE) e o control simultáneo. Na Lei Xeral Tributaria estaban reguladas nos artigos 177 quater (controis simultáneos) e 177 quinquies (presenzas). A citada Lei 13/2023 dá novo contido aos artigos e pasa a regular as presenzas e controis no artigo 177 quater e a nova inspección conxunta no 177 quinquies.

É unha boa oportunidade para lembrar todas as figuras de cooperación administrativa existentes e as vantaxes que poden supor no exercicio da actividade inspectora ou de control en xeral.

Na primeira das figuras, o PAOE, unha Administración necesita unha información xa dispoñible ou actuación a realizar por outra Administración noutra xurisdición para obter información que non pode, ou sería dilatado no tempo, obter axeitadamente cun requirimento documental. Trátase dun interese unilateral e pode resolverse decontado nunha visita ás oficinas doutra Administración para conseguir a información ou actuación de obtención precisa. É unha figura que pode utilizarse con todos os tributos e incluso por Recadación.

A segunda das figuras é o control simultáneo, xa veterana e coñecida, profusamente utilizada en Europa; trátase de situacións en que existe en dous ou máis Administracións un interese común ou complementario en persoas ou entidades. Desenvólvese a través de actuacións de control realizado por cada Administración, que facilitan un intercambio de información dos achados das mesmas e incluso a discusión sobre a información obtida e sobre as consecuencias derivadas, sempre instruída finalmente nos procedementos nacionais e sen obriga legal de sometemento ás conclusións comúns.

Como consecuencia desta realidade práctica, xorde un novo avance na cooperación, a inspección conxunta (Joint Audit). Esta ferramenta entra en vigor como moito tardar o un de xaneiro de 2024 de conformidade coa Directiva (1 de xaneiro de 2024 en España) e non supón, nin moito menos, a substitución de procedementos nacionais. Basicamente continúan as inspeccións nacionais e son as únicas que poden establecer unha débeda tributaria, aínda que existen avances no referente á actuación común que constitúe esta inspección conxunta, que non hai que confundir coa actuación real inspectora nacional. Trátase da realización de actuacións conxuntas, segundo un plan ou acordo entre Administracións fiscais, sen que se constitúa un procedemento administrativo común con interesados. Algunha facultade recollida na nova normativa xa existía noutras normas e aplicábase en presenzas ou controis simultáneos, pero recóllense con maior precisión na nova normativa:

• Aplícase para todo tipo de tributos agás para IVE, Impostos Especiais e Aduanas. Fundamentalmente para Imposición directa.

• As actuacións de inspección conxunta realizaranse de forma previamente acordada e coordinada, sempre de conformidade coa lexislación e os requisitos procedimentales do Estado membro en que se realicen en cada momento.

• Os dereitos e obrigas dos funcionarios que participen en actividades realizadas noutro Estado membro determinaranse de conformidade coa lexislación dese Estado. A un tempo, non exercerán ningunha competencia que exceda as que lles confire a lexislación do seu Estado propio, así que existe un dobre límite para estas.

• Non se obriga a un resultado común unha vez que se acepta a participación. As autoridades só se esforzarán por acordar os feitos e circunstancias pertinentes a ela, así como por chegar a un acordo sobre a situación fiscal da (s) persoa (s) inspeccionadas

• Informe final. As conclusións da inspección conxunta integraranse nun informe final. Os asuntos en que as autoridades competentes cheguen a acordos reflectiranse no mesmo e serán tidos en conta nos instrumentos pertinentes emitidos polas autoridades competentes dos Estados membros participantes tras a inspección conxunta. É dicir, que o acordado no documento debe ter o seu reflexo nas actas ou outros documentos do procedemento. Adicionalmente, poderán incluír cuestións sobre as que non se acadase acordo que poderán non ser tidas en conta nos procedementos internos.

• Notificación. Notificarase á (s) persoa (s) inspeccionada (s) unha copia do informe final, nun prazo de 60 días. Lembremos, con independencia do estado da inspección interna.

A Oficina Nacional de Fiscalidade Internacional é o órgano inspector encargado da coordinación deste tipo de actuacións. Un funcionario da oficina actúa como coordinador e ligazón con outras Administracións, formando parte da AIAC , que é a Comunidade de cooperación administrativa avanzada, composta por representantes de todos os Estados Membros. Adicionalmente, por elección, forma parte do denominado “grupo de coordinación” dentro da mesma. Este grupo está patrocinado pola Comisión Europea e, como todas as actividades cooperativas, financiado con orzamento FISCALIS. A cooperación administrativa avanzada refírese a todos os instrumentos e a todos os tributos.

As directrices xerais do Plan Anual de Control Tributario e Aduaneiro de 2023 prevén un impulso deste tipo de actuacións, considerada peza necesaria dentro da estratexia 360 de prezos de transferencia, estimulando as mesmas por tres vías: inclusión sistemática dunha valoración do seu uso nos estadios iniciais das comprobacións inspectoras, reforzamento da organización que se dedica á súa xestión e coordinación e a formación dos actuarios participantes

Podes consultar o texto íntegro da Lei na seguinte ligazón: Lei 13/2023, do 24 de maio.