Nos primeiros días de setembro publicouse a Estatística dos declarantes do Imposto sobre o Patrimonio correspondente ao exercicio 2022.

Na web da Axencia Tributaria están dispoñibles todos os exercicios desde 2003, coa interrupción dos anos 2008-2010, período en que o imposto estivo suspendido (mediante unha bonificación estatal do 100 %). Ademais, a información pódese completar coas mostras que tamén se ofrecen na web (Axencia Tributaria: Mostras de datos fiscais ).

Nesta nova edición cómpre destacar dúas novidades e un resultado que chamou a atención nalgúns medios. A primeira das novidades son as táboas relativas á distribución por decilas dos declarantes (a distribución por decilas consiste en ordenar de menor a maior e posteriormente dividir toda a poboación en 10 grupos co mesmo número de membros). A presentación tradicional dos datos por partidas xa incluía unha distribución con tramos fixos de base impoñible. Agora se engade aos cadros habituais a información por decilas. As dúas distribucións son moi distintas e non sempre se pode dicir que unha sexa mellor que a outra. Depende do que se trate de medir. Os tramos fixos poden xerar algúns problemas de interpretación sobre todo nos casos en que a variable que se mide está en termos nominais e suxeitos, polo tanto, a procesos inflacionarios. Neste sentido a distribución por decilas ofrece algunhas vantaxes, sobre todo na comparación intertemporal.

En calquera caso, esta nova forma de presentación permite ver as enormes diferenzas entre os distintos grupos, tanto no nivel do patrimonio como na súa composición. No Gráfico 1 pódese ver a disparidade no patrimonio medio, mentres que nos Gráficos 2.a e 2.b queda de manifesto a moi distinta composición do seu patrimonio.

A segunda novidade ten que ver cos cambios normativos no imposto e en figuras relacionadas con el. En xeral, nos últimos anos o comportamento do imposto viña sendo moi estable. Sen grandes cambios normativos, a base do imposto mostra pouca variabilidade. Isto pódese ver no Gráfico 3 que recolle o patrimonio medio declarado en cada unha das CCAA desde 2019.

En 2022, porén, déronse dous cambios significativos. Por un lado, entraron en vigor algunhas modificacións, como foron a bonificación do 100 %da cota a ingresar en Andalucía (como xa tiña a Comunidade de Madrid) e do 25 %da cota íntegra en Galicia. Doutra banda, foi o ano da implantación do Imposto Temporal de Solidariedade das Grandes Fortunas (ITSGF) que é un imposto sobre o patrimonio complementario dirixido a equilibrar a carga tributaria por territorios. Dado o seu carácter complementario, a información básica sobre este novo imposto pódese encontrar tamén na estatística do Imposto sobre o Patrimonio (non é posible dispor da información completa por problemas de segredo estatístico). O impacto de ambos os dous feitos pódese ver no Gráfico 4 en que se mostran os tipos efectivos desde 2019 e, no caso de 2022, tamén o tipo efectivo incluíndo o ITSGF.

O Gráfico 5 é unha forma distinta de analizar o impacto do ITSGF en 2022 reunindo a información para ese ano dos dous gráficos anteriores:

Tamén vinculado a estas novidades está o resultado que chamou a atención nalgúns medios. Trátase da caída dos declarantes no exercicio 2022. O Gráfico 6 mostra a evolución do número de declarantes desde 2015:

Efectivamente, en 2022 os declarantes diminuíron un 0,4%, descenso que contrasta cos continuos crecementos que se observaran desde 2015 e incluso desde 2011, ano en que se recuperou e reformuló o imposto. Porén, é fácil ver, cando se analiza a evolución por CCAA, que a caída débese exclusivamente á redución do número en Andalucía, comunidade en que, en 2022, coa bonificación do 100 %, só estiveron obrigados a declarar aqueles contribuíntes cun patrimonio superior aos 2 millóns de euros. Os dous gráficos seguintes mostran isto con claridade: no Gráfico 7 vese a achega de cada comunidade á variación total e no Gráfico 8 apréciase como é nos tramos máis baixos onde concéntrase o descenso.