Zerga Agentziaren helburu estrategikoa zerga-betebeharrak borondatez betetzea hobetzea da; hori lortzeko, mota askotako neurrien konbinazioa erabiltzen du, hala nola, heziketa zibiko-tributarioa, informazioa eta laguntza, tributu- eta aduana-iruzurraren prebentzioa, a posteriori kontrol-jarduerak, iruzurraren aurkako arau-aldaketak bultzatzea, beste erakunde batzuekiko akordioak, kooperatiba-harremanak, etab.

Epe ertainean egindako jardueren emaitzen bilakaera neurtu ahal izateko, Zerga Agentziaren 2020-2023 Plan Estrategikoak zazpi adierazle estrategiko ezarri zituen, eta horien bilakaera 2018ra arte hasierako idazketan jaso zen. Urtero eguneratzen dira hasieran adierazitako datuak, eta azken eguneraketa 2021eko abenduaren 31koa da.

Borondatezko betetzearen bilakaera neurtzeko, badirudi lehentasunezkoa dela zerga-sarreren bilakaera aztertzea; hala ere, aldagai horiek kanpoko aldagai batzuek baldintzatzen dituzte (hazkunde ekonomikoa, barne-eskariaren bilakaera, okupazio-tasa, inflazioa, arau-aldaketak, itzulketen erritmoa, etab.), eta, ondorioz, nahi den neurketarako (borondatezko betetzearen bilakaera) ez dira behar bezain sendoak.

Horregatik, zerga-sarreren aldean (zergadunek aitortutako kuotak besterik ez dira), bada beste tributu-magnitude bat, kanpoko aldagai gutxiagori lotua, eta, horregatik, alderaketa gutxiago distortsionatzen duena: zerga-oinarria.

Zerga-oinarria da zerga-kuota kalkulatzeko erreferentzia gisa balio duen diru-magnitudea (edo beste mota batekoa), hau da, karga-tasa aplikatzen zaion kopurua (ehunekoa). Tributuen zerga-oinarriak batuz gero eta, gainera, urte baten eta bestearen arteko arau-aldaketak zuzenduz gero, konparagarriak izan daitezen, zerga-oinarri agregatua lortuko dugu, termino homogeneotan.

Zerga-betetzeak hobera egiten duen ebaluatu ahal izateko, zerga-oinarri agregatuaren aldaketa-tasak alderatu behar ditugu zerga-sarrerekin ahalik eta erlazio handiena duten magnitude makroekonomiko egokiekin, hala nola BPG nominalarekin edo barne-eskari nominalarekin.

Hala, Plan Estrategikoaren arabera, gure herrialdeko zerga-portaerak nola eboluzionatzen duen modu fidagarrienean islatzen duen adierazlea da zerga-oinarri agregatuen bilakaera diferentziala erreferentziazko magnitude makroekonomikoekin alderatzen duena. Adierazle estrategiko honek aztertzen du gehitutako zerga-oinarrien gehikuntzaren ehunekoa goranzko ziklo ekonomikoan barne-eskari nominalarena baino handiagoa den.

Kontuan izan behar da barne-eskariaren eta zerga-oinarrien zifrak gutxienez bi urtez berrikusi behar direla, eta horrek esan nahi du zabaltze-efektuaren zenbatespen horiek nolabaiteko behin-behinekotasunarekin onartu behar direla.

Bestalde, kontuan izan behar da beti adierazle estrategiko horren bilakaera ziklo ekonomikoak baldintzatzen duela: adibidez, ziklo ekonomikoaren beheranzko faseetan (2020. urtea), oinarrien osagai batzuek (enpresa-irabaziak, ondare-irabaziak, kapital-errentak, erregaien kontsumo nominalak) Kontabilitate Nazionalean duten baliokideena baino intentsitate handiagoarekin erreakzionatzen dute, eta horri gehitzen zaio pandemiak 2020-2021eko zenbatespenen doitasunean eta kalitatean duen eragin desitxuratzailea.

Aurreko zehaztapen guztiak kontuan hartuta, esan daiteke, eta egiaztatu, sei urteko azken aldian (2016-2021) zerga-oinarri agregatuak barne-eskari nominalak baino igoera handiagoak izan dituela, eta aldi horretan 11,8 puntuko diferentziala metatu dela (azpimarratzekoa da ia bost puntuko bultzada izan zuela 2021ean). Horrek eragin positiboa du zerga-bilketan, eta aztertutako aldian borondatezko betetzean hobekuntza bat ondorioztatzeko aukera ematen du, eta hori da, hasieran adierazi bezala, Zerga Agentziaren helburu estrategikoa.