Ordaindu gabeko pasiboaren bigarren aukera edo horretatik libratzea konkurtso-araudian jasotako aukera da, pertsona naturalek (enpresaburuak izan edo ez) beren zorren zenbatekoa murriztu ahal izateko, betiere ezarritako betekizunak betetzen badituzte ezartzen diren baldintzetan.

Konkurtso Legearen testu bategina erreformatzen duen irailaren 5eko 16/2022 Legeak salbuesteko mekanismo hori sakon aldatu du: bai hura eskuratzeko baldintzak eta moduak, bai alda daitezkeen kredituetan, beste aldaketa garrantzitsu batzuen artean.

Ordaintzeke dauden kreditu publikoak salbuesteari buruzko atalari dagokionez ere aldaketa nabarmena gertatu da erregulazioan. Aipatutako lege horretan jasotako aldaketak indarrean sartu zirenetik, Zerga Agentziari eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiari dagozkien diru-bilketako kredituen zati bat salbuestea bideragarria da.

Hori gertatzeko, zordunak salbuesteko mekanismorako sarbidea izan beharko du, eta hori debekatuta dago, besteak beste, honako pertsona hauen kasuan:

• Salbuesteko eskaera egin aurreko hamar urteetan, delitu jakin batzuengatik zigor askatasun-gabetzaileak betetzera epai irmoz kondenatutako pertsonak, salbu eta erantzukizun kriminala azkendu bada eta dagozkien diruzko erantzukizunak ordaindu badituzte.

• Salbuesteko eskaera egin aurreko hamar urteko epe horretan, administrazio-ebazpen irmo bidez zehatuak izan diren pertsonak zerga-arloko arau-hauste oso larriengatik, Gizarte Segurantzako arau-hausteengatik edo lan-arloko arau-hausteengatik (edo arau-hauste larriengatik, 5.000 eurotik gorako zehapenarekin), edo epe berean erantzukizuna eskualdatzeko erabaki irmoa hartu denean, salbu eta erantzukizun osoa ordaindu badute.

• Bere konkurtsoa modu irmoan errudun deklaratua izatea edo, libratzeko eskaera egin aurreko hamar urteetan, erruduntzat kalifikatutako hirugarren baten konkurtsoa kalifikatzeko epai irmoak ukitutako pertsona deklaratua izatea, salbu eta salbuesteko eskaera aurkezteko egunean bere erantzukizun osoa ordaindu badu.

• Konkurtsoko epaileari eta konkurtso-administrazioari dagozkien lankidetza- eta informazio-betebeharrak bete ez dituztenak.

• Informazio faltsua edo engainagarria eman dutenak, edo ausarkeriaz edo zabarkeriaz jokatu badute zorpetzean edo betebeharrak betetzean.

Salbuesteko eremu subjektiboa zedarritu ondoren, mekanismo horrek zer zor-motari eragin diezaiokeen zehaztu behar da, eta arauan hainbat salbuespen ezarri dira; horien artean, salbuespenak barne hartzen ez dituen zor hauek aipa daitezke:

1. Erantzukizun zibila dela-eta (kontratuz kanpokoa), heriotzagatik edo kalte pertsonalengatik sortutako zorrak, baita lan-istriputik eta lanbide-gaixotasunetik eratorritako kalte-ordainengatik sortutakoak ere.

2. Delituaren ondoriozko erantzukizun zibileko zorrak.

3. Elikagaiengatiko zorrak.

4. Konkurtsoa deklaratu aurretik benetan lan egindako azken hirurogei egunei dagozkien soldatengatiko zorrak, lanbide arteko gutxieneko soldataren hirukoitza gainditzen ez dutenak, baita prozeduran zehar sortutakoak ere, baldin eta Soldatak Bermatzeko Funtsak bere gain hartu ezean.

5. Zuzenbide publikoko kredituen ondoriozko zorrak. Hala ere, Zerga Agentziak zerga-bilketa kudeatzeko eskumena duen zorren kasuan, zordun bakoitzeko hamar mila euro arte salbuetsi ahal izango dira gehienez (zorraren lehen bost mila euroen kasuan, salbuespena osoa izango da, eta kopuru horretatik aurrera, salbuespena zorraren % 50era iritsiko da, adierazitako gehienekora arte). Muga hori bat dator foru-ogasunekin. Gizarte Segurantzako kredituengatiko zorrei Zerga Agentziak kudeatutako zorrei aplikatzen zaien modu berean aplikatzen zaie salbuespena.

   Salbuetsitako zenbatekoa, aipatutako mugaraino, lege honetan ezarritako lehentasun-ordenaren alderantzizko ordenan aplikatuko da, eta mota bakoitzaren barruan, antzinatasunaren arabera.

6. Prozesu penaletan zordunari ezarritako isunen eta administrazio-zehapen oso larrien ondoriozko zorrak.

7. Salbuesteko eskaera izapidetzearen ondoriozko kostu eta gastu judizialengatiko zorrak.

8. Berme erreala duten zorrak (printzipalagatik, interesengatik edo zor den beste edozein kontzepturengatik), abantaila bereziaren mugaren barruan.

Subjektuak ezarritako baldintzak betetzen baditu, legeak salbuesteko ezartzen dituen modalitateetako bat aukeratu beharko du:

1. Ordainketa-plan bati lotuta, aldez aurretik masa aktiboa likidatu gabe, salbuespenak aldez aurretik zordunaren masa aktiboa likidatzea ez suposatzea 16/2022 Legearen nobedade bat izanik.

   Oro har, ordainketa-planaren iraupena hiru urtekoa izango da (bost urtekoa, zordunaren eta haren familiaren ohiko etxebizitza egiten ez denean, edo ordainketen zenbatekoa zordunaren errentaren eta baliabide erabilgarrien bilakaeraren araberakoa denean soil-soilik edo funtsean); hala ere, hartzekodunek plana aldatzea eskatu ahal izango dute zordunaren egoera ekonomikoa nabarmen aldatzen bada, edo salbuespena baliogabetzea eskatu ahal izango dute plana bete ezean.

   Salbuetsi egingo da planaren arabera ordaindu gabe geratuko den pasiboaren zatia.

2. Masa aktiboaren likidazioarekin.

Ukitutako edozein hartzekodunek emandako salbuespena baliogabetzeko eskatu ahal izango du, baldin eta zordunak ondasun, eskubide edo diru-sarrerarik ezkutatu duela egiaztatzen bada, jaraunspen, legatu edo dohaintza bidez edo zorte-, enbido- edo zori-joko bidez zordunaren egoera ekonomikoa nabarmen hobetzen badu salbuespenaren ondorengo hiru urteetan, edo eskaera egiteko unean prozedura penal edo administratibo bat izapidetzen ari bada eta salbuespenaren ondorengo hiru urteetan kondena-epai irmoa edo administrazio-ebazpen irmoa ematen bada (lehen aipatutako delitu, arau-hauste edo erantzukizun-deribazioei dagokienez).

Zordunak beste salbuesteko eskaera batzuk aurkeztu ahal izango ditu, ordainketa-planarekin behin betiko libratzen denetik bi urteko epea igaro ondoren, edo, likidazioa eginez gero, hura eman zuen ebazpenetik bost urteko epea igaro ondoren. Eskaera horiek ez dute inolako eraginik izango kreditu publikoan, behin baino ezin baita salbuetsi.