Zerga-kredituak babes berezia du gure ordenamendu juridikoan, funtsean, Estatuak lortzen dituen diru-sarreren azken xedean oinarritzen dena: interes orokorrei erantzutea eta ongizate-estatua mantentzea. Babes horren adierazpenetako bat da zor den zenbatekoa osorik ordainduko dela bermatu behar dela, zuzenbidean onargarriak diren bermeak emanez. Berme horiek nahikoak izan behar dute, bai juridikoki, bai ekonomikoki, pertsona fisiko eta juridikoek zor diren zenbatekoen ordainketa geroratzea erabakitzen dutenean (beren eskubideak legitimoki erabiliz), edo ordenamenduak beren interesen alde eskura jartzen dituen errekurtso eta erreklamazio guztiak aurkeztea erabakitzen dutenean.

Zailtasun ekonomiko eta finantzario iragankorrak dituzten zergadunen zorren ordainketa geroratzea edo zatikatzea tresna eraginkorra da zerga-betebeharrak betetzea errazteko.

Berriki, martxoaren 28ko HFP/311/2023 Agindua onartu da, helburu bikoitzarekin: ordainketen geroratzeak eta zatikatzeak emateko eta errekurtsoaren eta erreklamazioaren xede diren administrazio-egintzen etendura lortzeko behar diren bermeak emateko betebeharretik salbuesteko zenbatekoa handitzea (aurreko araudian ezarritako 30.000 eurotik gaur egungo 50.000 eurora igaro da), eta eskaera horiek kudeatzeko prozedura arintzea, kudeaketa automatizatua bultzatuz; horrek itxaronaldiak murriztuko ditu eta sistemaren eraginkortasuna hobetuko du.

Agindu berria apirilaren 15etik aurrera aurkeztutako ordainketa geroratzeko eta zatikatzeko eskaerei aplikatzen zaie, Zerga Agentziak kudeatutako izaera publikoko eskubideetatik eratorritako zorrei dagokienez, baina salbuespen batzuk ditu. Ez zaie aplikatuko Europar Batasunaren aduana-kodea ezartzen duen Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2013ko urriaren 9ko 952/2013 (EB) Erregelamenduan araututako aduana-zorrei, ez eta Konkurtso Legearen testu bategina aldatzen duen irailaren 5eko 16/2022 Legearen hamaikagarren xedapen gehigarrian aipatzen diren Estatuko tributu-zor eta -zehapenei ere.

Agindu berriaren osagarri, Zerga Administrazioko Estatu Agentziako Dirubilketa Saileko zuzendariak bi jarraibide eman ditu, geroratzeak eta zatikapenak izapidetzeko eskema malguagoa ezartzen dutenak. Ordaintzeko gehieneko epeak luzatu egingo dira: 24 hilabetekoa izango da pertsona fisikoentzat, eta 12 hilabetekoa pertsona juridikoentzat, bermeak aurkeztu beharrik ez duten eskabideentzat, baldin eta ordaintzeke dagoen zorraren zenbateko osoa 3.000 eurotik gorakoa bada. Gainera, eskabide horiek modu automatizatuan izapidetuko dira, eta, horri esker, ia berehala emango zaie atzerapena zergadun gehiagori.

3.000 euroko edo gutxiagoko zorra geroratzeko edo zatikatzeko eskaerak modu automatizatuan ebatziko dira, ordaintzeko betebeharra duenak bere eskabidean adierazitako epeen proposamena kontuan hartuta, eta, betiere, ondoriozko epe bakoitzaren zenbatekoa, interesak kenduta, 50 eurotik beherakoa ez bada.

Eskaerak Zerga Agentziaren APParen edo egoitza elektronikoaren bidez aurkez daitezke, eta interesdunak epe laburrean lor dezake ebazpena.

Bermeak aurkeztu behar dituzten geroratzeak edo zatikatzeak ebazteko, aurkeztutako berme-motaren arabera bete behar dituzten baldintzak ezartzen dira. Bermea fidantza, banku-abala edo kauzio-asegurua denean, bai errekurritutako egintzen betearazpena eteteko, bai ordainketa geroratzeko eta zatikatzeko, aplikatu beharreko zerga-araudian xedatutakoa errespetatuz eratu beharko dira. Gainera, kreditu-erakundeen eta aseguru- eta berraseguru-erakundeen antolamendua, ikuskapena eta kaudimena arautzen dituzten xedapenei jarraitu behar zaie, bai eta elkarren bermerako sozietateen araubide juridikoari ere, eremu horretan aplikagarriak diren neurrian.

Zenbait ondasun zehazten dira, baldin eta, beren berezko ezaugarriengatik edo egikaritzeko dituzten aukera mugatuengatik, ez badituzte betetzen ordainketa geroratzeko edo zatikatzeko bermetzat hartzerakoan egokitzat hartzeko nahikotasun ekonomiko edo juridikoaren gutxieneko baldintzak. Era berean, egokiak izan daitezkeen arren, balizko exekuzio batean ustez merkaturik ez duten eta nahikotasun juridiko eta ekonomiko maila kalifikatzerakoan baloratu behar diren hainbat arazo sortzen dituzten ondasunei egiten zaie erreferentzia.

Emandako berme-motaren araberakoak izango dira dagokion ebazpenean jasoko diren ordainketa-epeak. Horrela, banku-abal bat edo kauzio-aseguruaren ziurtagiri bat aurkezten denean, gehieneko epea 60 hilabetekoa izango da. Bermea kargarik gabeko hiri-ondasun higiezinak direnean, emakidaren gehieneko epea 36 hilabetekoa izango da; beste berme batzuk ematen direnean, berriz, emakidaren gehieneko epea 24 hilabetekoa izango da. Bermearen dispentsa osoa edo partziala izanez gero, emakidaren gehieneko epea 12 hilabetekoa izango da.

Epeak malgutzeko ildo beretik, gehienezko epea 60 hilabetera arte luzatzen da, ezarritako gehieneko epeak gainditzeko salbuespenezko arrazoiak daudenean eta Dirubilketa Saileko zuzendaritzako titularraren berariazko baimena behar denean.

Zordun nagusiari etendura, geroratzea edo zatikatzea onartzen bazaio eta dagokion bermea eratu bada, ondorioak erantzuleei eta zorra ordaintzeko koobligazioa duten gainerakoei helaraziko zaizkie; horrela, zordun nagusiak aurkeztutako geroratze- edo zatikatze-eskaeran jasotako zorren betearazpena etetea erabakiko da, erantzuleek edo koobligatuek administrazio-bidean bermea eman beharrik gabe.

Azken batean, neurri multzo bat da, zerga-betebeharrak betetzea errazteko, zerga-kreditua babestea bermatzeko eta ordainketa geroratzeko edo zatikatzeko eskaeren kudeaketa arintzeko.