Especialidade no tratamento das anualidades por alimentos a favor dos fillos

Normativa: Arts. 64 e 75 Lei do IRPF

As anualidades por alimentos fixados a favor dos fillos e satisfeitas polo contribuínte  non reducen a base impoñible xeral do pagador, pero si  se teñen en conta para calcular a súa cota íntegra estatal e autonómica do IRPF mediante as especialidades que establecen, respectivamente, os artigos 64 e 75 da Lei do IRPF, cuxa finalidade é reducir nestes casos a progresividade do imposto.

Para os fillos que reciben as devanditas anualidades por alimentos estas constitúen rendas exentas  conforme o artigo 7 da Lei do IRPF.

Por outra banda, lembrar que, no caso de pensións compensatorias e anualidades por alimentos en favor de persoas distintas dos fillos , o pagador poderá aplicar as reducións na base impoñible que establece o artigo 55 da Lei do IRPF que se comenta no Capítulo 13 deste manual.

Para iso, os contribuíntes  que satisfagan no exercicio 2022 anualidades por alimentos aos seus fillos por decisión xudicial (ou fixadas a través dun convenio regulador decretado xudicialmente ou formalizado ante o secretario xudicial ou en escritura pública ante Notario) sen dereito á aplicación do   mínimo por descendentes  previstos no artigo 58 da Lei do IRPF determinarán, cando o importe das anualidades sexa inferior á base liquidable xeral, as cotas correspondentes á base liquidable xeral (parte estatal e parte autonómica) de acordo co seguinte procedemento:

1. O importe das anualidades por alimentos diferenciarase do resto da base liquidable xeral, obtendose deste xeito dúas bases para a aplicación das escalas de gravame:

   • Base "A": importe da anualidade por alimentos.
   • Base "B": resto da base liquidable xeral.

2. A cada unha das citadas bases se lle aplicará, na parte estatal, a escala de gravame xeral para 2022  e, na parte autonómica, a escala autonómica que corresponda. Como consecuencia da devandita aplicación, óbténse para a base "A" unha cota 1 e unha cota 2, e para a base "B" unha cota 3 e unha cota 4.

3. Sumaranse as cotas obtidas na fase anterior para determinar a cota xeral estatal e a cota xeral autonómica. A devandita suma é a seguinte:

   • Cota xeral estatal (cota 5) = cota 1 + cota 3
   • Cota xeral autonómica (cota 6) = cota 2 + cota 4

4. Aplicación das escalas de gravame xeral e autonómico, á parte de base liquidable xeral correspondente ao mínimo persoal e familiar incrementado en 1980 euros anuais. Como resultado desta operación, obtéñense a cota 7 (cota xeral estatal) e a cota 8 (cota autonómica).

5. Minoración das cotas 5 e 6 determinadas no paso 3 anterior no importe das cotas 7 e 8, sen que poidan resultar negativas como consecuencia da devandita minoración.

   • Cota xeral estatal = cota 5 − cota 7.
   • Cota xeral autonómica = cota 6 − cota 8.

Precisións

1. O proxenitor ou proxenitores que teñan a garda e custodia dos fillos poderán aplicarse o mínimo por descendentes, por ser as persoas coa que os descendentes conviven, e non poderán aplicar as especialidades aplicables nos supostos de anualidades por alimentos a favor dos fillos recollidas nos artigos 64 e 75 da Lei do IRPF. No caso de que se extinga a garda e custodia sobre un fillo por acadar este a maioría de idade, aplicarase o anteriormente reflectido mentres que o contribuínte proxenitor de que se trate manteña a convivencia co fillo.

   Doutra banda, os proxenitores que non convivan cos fillos, pero préstenlles alimentos por resolución xudicial, poderán optar pola aplicación do mínimo por descendentes, ao sosterlles economicamente, ou pola aplicación do tratamento previsto nos artigos 64 e 75 da  Lei do IRPF para as anualidades por alimentos. 

   Non obstante, en relación a isto último, teñase en conta o cambio de criterio que estableceron  as resolucións do TEAC do 29 de maio de 2023 (reclamacións números 00/08646/2022/00/00 e 00/10590/2022), recaídas en recurso extraordinario de alzada para unificación de criterio, polo que o proxenitor que satisfaga anualidades por alimentos en favor dos fillos e que non teña atribuída a garda e custodia destes , nin sequera de forma compartida, aplicará o réxime previsto para as anualidades por alimentos, sen que poida optar polo mínimo por descendentes.

2. A partir das modificacións introducidas pola Lei 15/2015, do 2 de xullo, da Xurisdición Voluntaria, o réxime establecido nos artigos 64 e 75 da Lei do IRPF para as anualidades por alimentos a favor dos fillos satisfeitas por decisión xudicial, esténdese ás acordadas no convenio regulador formulado polo cónxuxes ante o secretario xudicial ou en escritura pública ante Notario, a que se refire o artigo 90 do Código Civil, teña ou non carácter obrigatorio a súa inclusión.

3. Para  o cálculo das anualidades por alimentos a favor dos fillos ás que se aplica o réxime  de especialidades dos  artigos  64 e 75 da  Lei do IRPF tomarase en conta o importe monetario que efectivamente se satisfixese en concepto de anualidade por alimentos, tendo en conta o que se dispón no artigo 142 do Código Civil que sinala o seguinte:

   "Enténdese por alimentos todo o que é indispensable para o sustento, cuarto, vestido e asistencia médica.

   Os alimentos comprenden tamén a educación e instrución do alimentista mentres sexa menor de idade e aínda despois, cando non terminase a súa formación por causa que non lle sexa imputable.

   Entre os alimentos incluiranse os gastos de embarazo e parto, en canto non estean cubertos doutro xeito ”.

Atención: os contribuíntes que satisfagan anualidades por alimentos aos seus fillos por decisión xudicial aplicarán a escala xeral de gravame separadamente ás anualidades por alimentos do resto da base liquidable xeral, desde que non convivan co fillo e non optasen pola aplicación do mínimo por descendentes deses fillos.