A posición da AEAT nos procedementos de insolvencia

Presentación de autoliquidacións en caso de falta de contabilidade

Necesidade de denuncia do delito tipificado no artigo 259.1.6º do Código Penal.

Por veces, a administración concursal encóntrase con situacións en que o concursado e os seus administradores incumpren o deber de colaboración e información contemplada no artigo 135 do TRLC .

En particular, esa falta de colaboración pode provocar consecuencias extremadamente graves cando se acompaña dun incumprimento das obrigas mercantís e contables básicas na realización da actividade, o que determina que a administración concursal non poida dispor da información imprescindible para desenvolver as funcións inherentes ás súas facultades, como pode ser a presentación de declaracións e autoliquidacións tributarias.

Nin a lexislación concursal nin a lexislación tributaria contemplan que a situación descrita poida eximir á sociedade concursada da leva da contabilidade e da presentación das declaracións e autoliquidacións tributarias, polo que a administración concursal deberá adoptar as medidas que correspondan para o cumprimento das devanditas obrigas. A formulación da cuestión refire que se trata dun concurso necesario, isto é, a solicitude dos acredores, pero se se ditou un auto xudicial declarando o concurso é porque a análise dos ingresos e gastos da entidade, así como do seu activo e pasivo, puxeron de manifesto unha situación de insolvencia e a posibilidade de suspender pagamentos. Polo tanto, hai unha situación patrimonial de partida.

Ante o coñecemento destes feitos, a resposta por parte da administración concursal vén prevista no artigo 443.5º do TRLC , en que se sinala que o incumprimento substancial da obriga de leva de contabilidade implica que, en todo caso, o concurso cualificarase como culpable, o que debe ser instado pola administración concursal no informe de cualificación a presentar ante o xuíz do concurso, coas consecuencias que iso leva aparelladas (posibilidade de inhabilitación das persoas afectadas e posibilidade de embargar os seus bens e dereitos).

Ademais, existe a posibilidade de proceder á inmediata denuncia dos feitos ante as autoridades da orde xurisdicional penal, ao estar tipificada a devandita conduta como un delito de insolvencia punible no artigo 259.1 da Lei Orgánica 10/1995, do 23 de novembro, do Código Penal, o cal dispón:

“1. Será castigado cunha pena de prisión dun a catro anos e multa de oito a vinte e catro meses quen, encontrandose nunha situación de insolvencia actual ou inminente, realice algunha das seguintes condutas:

(…)

6.ª Incumpra o deber legal de levar contabilidade, leve dobre contabilidade, ou cometa na súa leva irregularidades que sexan relevantes para a comprensión da súa situación patrimonial ou financeira. Tamén será punible a destrución ou alteración dos libros contables, cando deste xeito dificúltese ou impida de forma relevante a comprensión da súa situación patrimonial ou financeira.

7.ª Oculte, destrúa ou altere a documentación que o empresario está obrigado a conservar antes do transcurso do prazo ao que se estende este deber legal, cando deste xeito dificúltese ou imposibilite o exame ou valoración da situación económico real do debedor.

8.ª Formule as contas anuais ou os libros contables dun xeito contrario á normativa reguladora da contabilidade mercantil, de xeito que se dificulte ou imposibilite o exame ou valoración da situación económico real do debedor, ou incumpra o deber de formular o balance ou o inventario dentro de prazo.

9.ª Realice calquera outra conduta activa ou omisiva que constitúa unha infracción grave do deber de dilixencia na xestión de asuntos económicos e á que sexa imputable unha diminución do patrimonio do debedor ou por medio da que se oculte a situación económica real do debedor ou a súa actividade empresarial.

2. A mesma pena imporase a quen, mediante algunha das condutas a que se refire o apartado anterior, cause a súa situación de insolvencia.”

O propio artigo 259.3 do Código Penal sinala que tamén é constitutiva de delito a realización dos feitos reflectidos no apartado 1 cando se cometesen por imprudencia, impondo nese caso unha pena de prisión e multa de menor duración.

Segundo aclara o apartado 5 do mesmo artigo 259, trátase dun delito que pode perseguirse sen esperar á conclusión do concurso e sen prexuízo da súa continuación, polo que non se aprecia motivo algún que xustifique que, ante o coñecemento de feitos constitutivos do mesmo por parte da administración concursal, non se proceda á inmediata denuncia pola devandita administración para que sexan obxecto de análise polos órganos competentes da orde xurisdicional penal.

De ser levadas a cabo ambas as dúas actuacións por parte da administración concursal, teran en contase as mesmas pola Administración Tributaria, canda o resto de circunstancias concorrentes, á hora de apreciar se se obrou coa dilixencia necesaria e determinar a existencia ou non de responsabilidades tributarias derivadas da falta de presentación das autoliquidacións pola inexistencia de información contable, conforme ao previsto nos artigos 41 e seguintes da LGT .