Saltar ao contido principal
Manual práctico de Renda 2022.

3. Exencións en ganancias patrimoniais

Doazóns a determinadas entidades

Normativa: Art. 33.4 a) Lei IRPF

Están exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión das doazóns efectuadas ás entidades citadas no artigo 68.3 da Lei do IRPF.

As entidades a que se refire o artigo 68.3 da Lei do IRPF son as que dan dereito a practicar a dedución por donativos. As devanditas  entidades beneficiarias do mecenado  relaciónanse no Capítulo 16.

Transmisión da súa vivenda habitual por maiores de 65 anos ou persoas en situación de dependencia

Normativa: Arts. 33.4 b) Lei IRPF e 41 bis Regulamento  IRPF

Están exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión da transmisión por maiores de 65 anos da súa vivenda habitual, así como polas persoas que se encontren en situación de dependencia severa ou de gran dependencia de conformidade coa Lei de promoción da autonomía persoal e atención ás persoas en situación de dependencia. A exención tamén se aplica á transmisión da núa propiedade da vivenda habitual polo seu titular, reservandose este o usufruto vitalicio sobre a devandita vivenda.

Aos exclusivos efectos da aplicación desta exención, entenderase que o contribuínte está transmitindo a súa vivenda habitual cando a devandita edificación constitúa a súa vivenda habitual nese momento ou tivese tal consideración ata calquera día dos dous anos anteriores á data de transmisión.

A non suxeición ao IRPF das  cantidades percibidas en determinados supostos de hipoteca inversa da vivenda habitual coméntase no subapartado "Rendas non suxeitas", deste mesmo Capítulo. Con respecto ao concepto de vivenda, véxase a disposición adicional vixésimo terceira da Lei do IRPF.

Pagamento das débedas tributarias con bens integrantes do Patrimonio Histórico  Español

Normativa: Art. 33.4 c) Lei IRPF

Están exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión do pagamento das débedas tributarias do IRPF e do Imposto sobre Sucesións e Doazóns mediante entrega de bens integrantes do Patrimonio Histórico Español de acordo co que se dispón no artigo 73 da Lei 16/1985, do 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español.

Dación en pagamento da vivenda habitual

Normativa: Art. 33.4 d) Lei IRPF

Están exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión da dación en pagamento da vivenda habitual do debedor ou garante do debedor, para a cancelación de débedas garantidas con hipoteca que recaia sobre a mesma, contraídas con entidades de crédito ou de calquera outra entidade que, de maneira profesional, realice a actividade de concesión de préstamos ou créditos hipotecarios.

Precisión: a dación en pagamento non queda desnaturalizada nin muta a súa natureza polo feito de que se faga a favor dun terceiro, distinto do acredor hipotecario, sempre que sexa este o que impoña tal condición para acceder á dación e acéptea como extintiva da obriga.

Así mesmo, decláranse exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto con ocasión da transmisión da vivenda en que concorran os mesmos requisitos que para a dación en pagamento anterior, realizada en execucións hipotecarias xudiciais ou notariais.

En todo caso cumprirá que o propietario da vivenda habitual non dispoña doutros bens ou dereitos en contía suficiente para satisfacer a totalidade da débeda e evitar o alleamento da vivenda.

Con respecto ao concepto de vivenda habitual, véxase a disposición adicional vixésimo terceira da Lei do IRPF e artigo 41 bis do Regulamento.

Exención por reinvestimento en vivenda habitual

Normativa: Arts. 38.1 Lei IRPF e 41 Regulamento  IRPF

Está exenta a ganancia patrimonial obtida pola transmisión da vivenda habitual, sempre que o reinvestimento do importe obtido prodúzase na adquisición doutra vivenda habitual ou na rehabilitación daquela que vaia a ter tal carácter, nas condicións e requisitos establecidos regulamentariamente, no mesmo exercicio en que se obtén a ganancia patrimonial, nos dous anteriores ou nos dous seguintes.

As condicións e requisitos para a aplicación desta  exención por reinvestimento en vivenda habitual  coméntanse no Capítulo 11.

Exención por reinvestimento noutra entidade de nova ou recente creación

Normativa: Arts. 38.2 Lei IRPF e 41 Regulamento  IRPF

Está exenta a ganancia patrimonial obtida pola transmisión de accións ou participacións polas que se practicase a dedución por investimento en empresas de nova ou recente creación prevista no artigo 68.1 desta Lei, sempre que o importe total obtido pola transmisión das mesmas reinvístase na adquisición de accións ou participacións das citadas entidades nas condicións que regulamentariamente se determinen.

As condicións e requisitos para a aplicación desta  exención por reinvestimento noutra entidade de nova ou recente creación coméntanse no capítulo 11.

Exención por reinvestimento en rendas vitalicias

Normativa: Arts. 38.3 Lei IRPF e 42 Regulamento  IRPF

Están exentas as ganancias patrimoniais que se poñan de manifesto na transmisión por contribuíntes maiores de 65 anos de elementos patrimoniais, sempre que o importe total obtido pola transmisión destínese no prazo de seis meses a constituír unha renda vitalicia asegurada ao seu favor, nas condicións establecidas regulamentariamente. A cantidade máxima total que para tal fin poderá destinarse a constituír rendas vitalicias será de 240.000 euros. Ten que destacarse que o devandito límite de investimento é por contribuínte, non por operación.

Cando o importe reinvestido sexa inferior ao total do percibido na transmisión, unicamente excluirase de tributación a parte proporcional da ganancia patrimonial obtida que corresponda á cantidade reinvestida.

A anticipación, total ou parcial, dos dereitos económicos derivados da renda vitalicia constituída, determinará a sometemento a gravame da ganancia patrimonial correspondente.

O tratamento dos rendementos que derivan da renda vitalicia non ten ningunha particularidade, tributando como rendementos do capital mobiliario.

O comentario detallado desta exención pola transmisión de elementos patrimoniais por contribuíntes  maiores de 65 anos con reinvestimento do importe  obtido en rendas vitalicias cónténse no Capítulo 11.

Transmisión de accións ou participacións de empresas de nova ou recente creación adquirida entre o 11 de xullo de 2011 e o 29 de setembro de 2013

Normativa: Véxase a disposición adicional trixésimo cuarta Lei do IRPF, na súa redacción en vigor a 31 de decembro de 2012.

Está exenta a ganancia patrimonial que se poñan de manifesto con ocasión da transmisión de accións ou participacións adquiridas polo contribuínte en empresas de nova ou recente creación entre o 11 de xullo de 2011 e o 29 de setembro de 2013, sempre que permanecesen no seu patrimonio por un período superior a tres anos (contados de data a data) desde a súa adquisición, e cúmpranse os requisitos e condicións establecidas na disposición adicional trixésimo cuarta da Lei do IRPF na súa redacción en vigor a 31 de decembro de 2012.

Axudas excepcionais por danos persoais causados por desastres naturais

Están exentas as  axudas concedidas nos supostos de falecemento e de incapacidade causada directamente pola borrasca “Filomena”, de acordo co que se dispón no Real decreto-lei 10/2021, do 18 de maio (BOE do 19 de maio), así como as axudas concedidas por danos persoais causados directamente polas erupcións volcánicas na illa da Palma conforme ao que se establece no Real Decreto-lei 20/2021, do 5 de outubro, polo que se adoptan medidas urxentes de apoio para a reparación dos danos ocasionados polas erupcións volcánicas e para a reconstrución económica e social da illa da Palma (BOE do 6 de outubro).

Tamén resultan exentas, en idénticos termos, entre outras, as axudas excepcionais por danos persoais sufridos polas persoas afectadas por:

  • Os movementos sísmicos acontecidos o 11 de maio de 2011 no municipio de Lorca (Murcia), conforme ao que se establece no artigo 2 do Real Decreto-lei 6/2011, do 13 de maio (BOE do 14 de maio. Corrección de erros do 18 e 19 de maio), modificado polo Real Decreto-lei 17/2011, do 31 de outubro (BOE do 1 de novembro).

  • Os incendios forestais e outros catástrofes naturais aos que sexa de aplicación a Lei 14/2012, do 26 de decembro (BOE do 27 de decembro). Véxanse tamén os Reais Decretos 1505/2012, do 2 de novembro (BOE do 3 de novembro) e 389/2013, do 31 de maio (BOE do 15 de xuño), polo que se amplía o ámbito de aplicación da Lei 14/2012.

  • As tormentas de vento e mar na fachada atlántica e a costa cantábrica en xaneiro e febreiro de 2014, conforme ao que se establece nos artigos 2 e 10 do Real Decreto-lei 2/2014, do 21 de febreiro, (BOE do 22 de febreiro).

  • As inundacións e outros efectos dos temporais de chuvia, neve e vento acontecido nos meses de xaneiro, febreiro e marzo de 2015, conforme ao que se establece nos artigos 2 e 10 do Real Decreto-lei 2/2015, do 6 de marzo (BOE do 7 de marzo) ou os temporais de chuvia na Comunidade Autónoma das Canarias e no sur e este peninsular nos meses de setembro e outubro de 2015 de acordo cos artigos 2 e 10 do Real Decreto-lei 12/2015, do 30 de outubro (BOE do 31 de outubro).

  • Os temporais de chuvia, vento, nevaradas, pedrazo e fenómenos costeiros acontecidos nos meses de novembro e decembro de 2016 e en 2017 aos que sexa de aplicación o Real Decreto-lei 2/2017, do 27 de xaneiro, polo que se adoptan medidas urxentes para paliar os danos causados polos últimos temporais (BOE do 28 de xaneiro). Véxanse tamén os Reais Decretos 265/2017, do 17 de marzo e 1387/2018, do 19 de novembro (BOE do 20 de novembro), polo que se amplía o ámbito de aplicación do Real Decreto-lei 2/2017.

  • Os temporais de chuvias torrenciais, neve, sarabia e vento, inundacións, desbordamentos de ríos e torrentes, pedrazo, fenómenos costeiros e tornados, así como incendios forestais ou outros feitos catastróficos acontecidos desde o mes de xaneiro de 2018 ata o 20 de setembro e demais situacións ás que son de aplicación o Real Decreto-lei 2/2019, do 25 de xaneiro, polo que se adoptan medidas urxentes para paliar os danos causados por temporais e outras situacións catastróficas (BOE do 26 de xaneiro) e o Real Decreto-lei 11/2019, do 20 de setembro, polo que se adoptan medidas urxentes para paliar os danos causados por temporais e outras situacións catastróficas (BOE do 21 de setembro).

Con efectos desde o 28 de decembro de 2022, están  exentas do IRPF as axudas previstas na Lei 17/2015, do 9 de xullo, do Sistema Nacional de Protección Civil, por danos persoais ocasionados polos incendios forestais que tiveron lugar durante os meses de xuño, xullo e agosto nas Comunidades Autónomas  que se declaran zonas afectadas gravemente por emerxencias de protección civil (Andalucía, Aragón, Baleares, Canarias, Castilla y León, Castela-A Mancha, Cataluña, Comunidade Valenciana, Extremadura, Galicia, Madrid, Rexión de Murcia, Navarra, País Vasco e La Rioja), no anexo do Acordo do Consello de ministros 23 de agosto de 2022,  todo iso conforme ao que se establece no apartado 7 do artigo 94 do   Real Decreto-lei 20/2022, do 27 de decembro, de medidas de resposta ás consecuencias económicas e sociais da Guerra de Ucraína e de apoio á reconstrución da illa da Palma e a outras situacións de vulnerabilidade (BOE do 28 de decembro).

Axudas excepcionais por danos en elementos patrimoniais causados por desastres naturais

Normativa: Disposición adicional quinta.1 apartado c) Lei  IRPF

Non se integrarán na base impoñible do IRPF, as axudas públicas que teñan por obxecto reparar a destrución, por incendio, inundación, afundimento, erupción volcánica ou outra causas naturais, de elementos patrimoniais.

A respecto disto, teñanse en conta as axudas destinadas a paliar danos persoais, vivenda, establecementos industriais, mercantís e de servizos, a corporacións locais, e a persoas físicas ou xurídicas, previstas no Real Decreto-lei 20/2021, do 5 de outubro, polo que se adoptan medidas urxentes de apoio para a reparación dos danos ocasionados polas erupcións volcánicas e para a reconstrución económica e social da illa da Palma (BOE do 6 de outubro).

Axudas para compensar os custos nas edificacións afectadas pola liberación do primeiro dividendo dixital

Normativa: Disposición adicional quinta.4 Lei IRPF

Non se integrarán na base impoñible do IRPF, as axudas concedidas en virtude do que se dispón no Real decreto 920/2014, do 31 de outubro, polo que se regula a concesión directa de subvencións destinadas a compensar os custos derivados da recepción ou acceso aos servizos de comunicación audiovisual televisiva nas edificacións afectadas pola liberación do dividendo dixital (primeiro dividendo dixital).

Atención : a diferenza da anterior, está suxeita e non exenta a axuda para compensar os custos derivados da recepción ou acceso aos servizos de comunicación audiovisual televisiva nas edificacións afectadas pola liberación do segundo dividendo dixital, regulada no Real decreto 392/2019, do 21 de xuño.

Subvencións e axudas para actuacións de rehabilitación enerxética en edificios

Normativa: Disposición adicional quinta.4 Lei IRPF

Non se integrarán na base impoñible do IRPF, no exercicio 2021 e seguintes as axudas concedidas en virtude dos distintos programas establecidos nos seguintes Reais Decretos:

  • O Real decreto 691/2021, do 3 de agosto, polo que se regulan as subvencións que hai que outorgar a actuacións de rehabilitación enerxética en edificios existentes, en execución do Programa de rehabilitación enerxética para edificios existentes en municipios de reto demográfico (Programa PREE 5000), incluído no Programa de rexeneración e reto demográfico do Plan de rehabilitación e rexeneración urbana do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia, así como a súa concesión directa ás comunidades autónomas;

  • O Real decreto 737/2020, do 4 de agosto, polo que se regula o programa de axudas para actuacións de rehabilitación enerxética en edificios existentes e regúlase a concesión directa das axudas deste programa ás comunidades autónomas e cidades de Ceuta e Melilla;

  • O Real decreto 853/2021, do 5 de outubro, polo que se regulan os programas de axuda en materia de rehabilitación residencial e vivenda social do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.

Transmisión de inmobles urbanos adquiridos entre o 12 de maio de 2012 e o 31 de decembro de 2012

Normativa: Disposición adicional trixésimo sétima Lei IRPF

Está exenta o 50 por 100 da ganancia patrimonial que se poña de manifesto con ocasión da transmisión de inmobles urbanos adquiridos a título oneroso a partir do 12 de maio de 2012 ata o 31 de decembro de 2012.

Este suposto coméntase dentro de  ganancias patrimoniais exentas  no  Capítulo  11.

Rendas obtidas polo debedor en procedementos concursais

Normativa: Disposición adicional cuadraxésimo terceira Lei IRPF

Están exentas as rendas obtidas polos debedores que se poñan de manifesto como consecuencia de quitacións e dacións en pagamento de débedas, establecidas en:

  • Un convenio aprobado xudicialmente conforme ao procedemento fixado na Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e, desde o 1 de setembro de 2020, no Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal.

  • Un acordo de refinanciamento xudicialmente homologado ao que se refire o artigo 71 bis e a disposición adicional cuarta de Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e, desde o 1 de setembro de 2020,  regulado no Título II do libro segundo, artigos 596 a 630, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal.

  • Un acordo extraxudicial de pagamentos a que se refire o Título  X de Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e, desde o 1 de setembro de 2020, regulado no Título III do libro segundo, artigos 631 a 694, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal, ou

  • ou, finalmente, como consecuencia de exoneracións do pasivo insatisfeito a que se refire o artigo 178 bis da Lei 22/2003, do 9 de xullo, Concursal e, desde o 1 de setembro de 2020, o Capítulo II  do Título XI do libro primeiro, artigos 486 a 502, do   Real decreto Lexislativo 1/2020, do 5 de maio, polo que se aproba o texto refundido da Lei Concursal.

En todos os casos é requisito necesario para que as rendas se declaren exentas que as débedas non deriven do exercicio de actividades económicas.

Con respecto ao criterio de imputación no caso de perdas derivadas de créditos vencidos e non cobrados cando adquira eficacia unha quitación establecida nun acordo de refinanciamento xudicialmente homologable, ou nun acordo extraxudicial de pagamentos, véxase o artigo 14.2.k) da Lei do IRPF.

Indemnizacións percibidas en concepto de responsabilidade civil por danos persoais  polos familiares das vítimas do accidente do voo GWI9525

Normativa: Disposición adicional quincuaxésimo primeira Lei IRPF

Con efectos desde  31 de marzo de 2022  e exercicios anteriores non prescritos, decláranse exentas as indemnizacións percibidas en concepto de responsabilidade civil por danos persoais  polos familiares das vítimas do accidente do voo GWI9525, acontecido o 24 de marzo de 2015, así como as axudas satisfeitas pola compañía aérea afectada ou por unha entidade vinculada a esta última.

Novidade: teñase en conta que o Real decreto-lei 6/2022, do 29 de marzo introduciu esta exención con efectos desde o 31 de marzo de 2022 e exercicios anteriores non prescritos.