Nas últimas semanas publicáronse algunhas das estatísticas que máis curiosidade espertan nos medios de comunicación e, en xeral, entre os usuarios das estatísticas da Axencia Tributaria. Trátase da Estatística dos declarantes do IRPF por municipios e da Estatística declarantes do IRPF maiores municipios por código postal. Ambas as dúas forman parte do universo de produtos estatísticos obtidos a partir da información que proporcionan as declaracións do Imposto sobre a Resta das Persoas Físicas (de agora en diante IRPF).

A importancia que ten este grupo de estatísticas correspóndese co papel central que xoga o imposto sobre a renda persoal no noso sistema fiscal. Por iso, desde os primeiros anos tras a creación do IRPF a finais dos 70, empezáronse a publicar os resultados nunha forma moi parecida ao que hoxe se coñece como a Estatística dos declarantes do IRPF . Inicialmente a estatística tiña unha difusión de moi curto alcance, case se podería dicir que tiña un carácter interno dentro do Ministerio de Facenda. A difusión externa chegou en 2005 coa publicación na web da Axencia Tributaria dos datos do exercicio 2003 (aínda que desde fai un par de anos tamén se poden descargar as estatísticas do período 1992-2002).

A riqueza informativa da declaración do IRPF, canda a mellora dos dos medios técnicos na xestión da mesma (borrador, Renda Web, …), permitiron desenvolver outros produtos vinculados a esta información, unhas veces partindo de detalles da mesma declaración e noutras ocasións enriquecendo esa información con outras fontes. As dúas estatísticas que se citaban ao principio son dous bos exemplos, aos que habería que engadir a Estatística sobre a discapacidade nas declaracións do IRPF e a Estatística de Rendementos de actividades económicas. Por outra banda, ao dispor xa dun horizonte temporal amplo é posible contar con aplicacións como a Distribución das declaracións de IRPF, ficheiro que acompaña ao Informe Anual de Recadación Tributaria e que contén unha selección de datos cos que se poden analizar aspectos como a evolución dos tipos medios por nivel de renda.

Desde mediados dos oitenta tamén se foi explorando outra vía de aproveitamento dos datos como son as mostras de declarantes. En colaboración co Instituto de Estudos Fiscais (IEF) puxéronse a disposición de investigadores mostras e paneis de renda (o máis antigo dispoñible é un panel con declaracións de 1982) e incluso desenvolveuse un modelo de simulación do IRPF (o modelo MOSIR).

Agora ben, toda esta información derivada da declaración do IRPF ten, por definición, unha perspectiva persoal (a renda declarada, na súa maior parte, é a renda persoal) e un ámbito incompleto (só ten en conta os declarantes). Aínda que nalgúns dos produtos intentouse construír unha renda do fogar (identificando ao cónxuxes, engadindo a información do modelo de retencións do traballo para os non declarantes), pola propia concepción do imposto esta aproximación, cos datos da declaración, é limitada.