5. Os Impostos Especiais

Os ingresos por Impostos Especiais aumentaron un 2,6%, sumando un total de 20.757 millóns de euros. O crecemento produciuse grazas ao Imposto sobre Envases de Plásticos Non Reutilizables, novo en 2023. Eliminando os ingresos por este imposto (591 millóns), a recadación total por Impostos Especiais en 2023 sería un pouco máis baixa que en 2022 (-58 millóns) (Cadro 5.1 ). Por figuras, os ingresos polo Imposto sobre Hidrocarburos incrementáronse un 0,6%, resultado do maior consumo de gasolinas que compensou o mal comportamento do resto de produtos. No caso do Imposto sobre Labores do Tabaco, os ingresos aumentaron un 0,5% debido ao significativo aumento dos prezos, tanto dos cigarros coma do resto de labores, que permitiu suplir a caída do consumo en ambas as dúas categorías. O Imposto sobre a Electricidade rexistrou un forte descenso dos ingresos (-18 %) explicada pola diminución de prezos e consumo, aínda que o seu peso seguiu sendo marxinal en 2023 a causa da prórroga durante todo o ano do tipo do 0,5 %, en vigor desde mediados de setembro de 2021. No caso dos impostos sobre o alcohol, reducíronse os ingresos do Imposto sobre o Alcohol e Bebidas Derivadas (-9,8 %) e do Imposto sobre os Produtos Intermedios (-11,3 %), mentres que os ingresos do Imposto sobre a Cervexa mantivéronse estables.

O valor dos consumos suxeitos a Impostos Especiais diminuíu un 13,9%, tras o forte incremento rexistrado un ano antes (41,7 %). A caída do valor dos consumos nos compoñentes que máis peso teñen no agregado (gasolinas, gasóleos e electricidade) explica este resultado, que, pola súa parte, derívase da forte redución dos seus prezos desde os elevados niveis acadados en 2022. A este factor, súmase o descenso xeneralizado nos consumos suxeitos.

En efecto, en 2023 diminuíron os consumos de todos os produtos suxeitos a Impostos Especiais (Cadro 5.1 ), coa excepción das gasolinas. Destacan as caídas dos consumos de alcohol puro (-5,1 %) e cigarros (-4,1 %), en ambos os dous casos nun contexto de subidas de prezos. Os consumos de electricidade e de combustibles tamén se reduciron, un 3,3% e 1,2% respectivamente. En cambio, o consumo de cervexa mantivose estable.

Canto aos prezos, nos enerxéticos, o prezo medio de gasolinas e gasóleos reduciuse un 12,5% (un 17,1% antes de impostos; Cadro 9.1 ), en paralelo coa evolución do prezo do barril de petróleo en euros, que diminuíu un 21,4%. Na electricidade a caída do prezo de venda ao público foi do 19,7 %(-18,4% antes de impostos, Cadro 5.7 ). Hai que lembrar, non obstante, que, tanto nun caso como no outro, partíase de máximos históricos e que, a pesar destes descensos, os prezos seguiron en niveis moi superiores aos anteriores a 2022.

No resto de prezos, os das bebidas alcohólicas incrementáronse un 4,8% (7% antes de impostos, Cadro 5.2 ) e os da cervexa un 12,3% (13% antes de impostos, Cadro 5.3 ). Nos labores do tabaco, o prezo medio de venda ao público aumentou un 6% (10,6% antes de impostos, Cadro 9.2 ), rexistrando incrementos nos prezos medios tanto dos paquetes (5,9% o prezo medio de venda ao público e 12,1% antes de impostos) como do resto de labores (8,8% o prezo medio de venda ao público e 13,2% antes de impostos).

No referente aos tipos efectivos (Cadro 5.1 ), en 2023 non houbo ningún cambio nos tipos legais (a rebaixa do tipo no Imposto sobre a Electricidade, do 5,11 %ao 0,5 %, xa estaba vixente en 2022), de maneira que os únicos cambios que se observaron foron os derivados das variacións nos prezos (cando o imposto xira sobre o valor) ou da composición dos consumos (se a base do imposto son os consumos físicos). No primeiro grupo están tanto o tipo efectivo do paquete de tabaco (cun incremento do 4,6 %) como o da electricidade (-17,4 %). No segundo destaca o aumento do tipo efectivo de gasolinas e gasóleos consecuencia do crecemento das gasolinas, gravadas un tipo máis alto, e a caída dos gasóleos.

Os Impostos Especiais reportados medraron un 3% (Cadro 5.1 ). Este aumento explícase pola entrada en vigor en 2023 do Imposto Especial sobre Envases de Plástico Non Reutilizables. Sen ter en conta estes ingresos, rexistrásese unha caída dos impostos reportados do 0,3 %. Os impostos sobre Hidrocarburos, Labores do Tabaco e Cervexa mantivéronse en niveis practicamente idénticos aos de 2022; o resto experimentou descensos significativos, en especial o Imposto sobre a Electricidade.

O Imposto sobre Hidrocarburos apenas aumentou un 0,1% (Cadro 5.5 ), con grandes diferenzas por produtos. O imposto reportado polas gasolinas medrou un 5,9%. Os outros produtos rexistraron unha caída, que nalgúns casos foi moi significativa, como no gasóleo a tipo reducido (-10 %) e o gas natural non utilizado como carburante (-11,9 %). O leve incremento da recadación reportada prodúcese a pesar da caída do conxunto dos consumos (-1,2 %) grazas á subida do tipo efectivo derivada dun maior uso de produtos gravados a tipos superiores.

O Imposto sobre Labores do Tabaco reportado medrou un 0,7% (Cadro 5.6 ). O incremento foi maior nas outras labores (4,1 %), que nos cigarros (0,3 %). Este aumento do imposto reportado produciuse a pesar da caída do consumo (-3,2% o total,-4,1% os paquetes e-0,8% as outras labores) e impulsado, polo tanto, polo aumento do prezo medio antes de impostos (10,6% o total, 12,1% os paquetes e 13,2% o resto de produtos).

O Imposto reportado sobre a Electricidade reduciuse un 20,1% (Cadro 5.7 ) pola tendencia decrecente do consumo de electricidade (-3,3 %) e, sobre todo, pola considerable redución de prezos (-18,4% antes de impostos), nun contexto en que se prorrogou durante todo o exercicio 2023 a redución do tipo.

O Imposto sobre o Alcohol e Bebidas Derivadas retrocedeu un 5,1% en 2023 (Cadro 5.2 ), en liña coa caída dos consumos, que puideron verse afectados polo aumento do prezo antes de impostos (7 %). Pola súa banda o Imposto sobre a Cervexa mantivose en niveis case iguales aos de 2022 (Cadro 5.3 ).

O Imposto sobre o Carbón retomou a súa tendencia decrecente, cunha caída do 36,6 %ata os 33 millóns, mantendo un papel residual dentro do sistema.

O Imposto Especial sobre os Envases de Plástico Non Reutilizables, que entrou en vigor en 2023, achegou 663 millóns.

A recadación por Impostos Especiais acadou os 20.757 millóns, sendo un 2,6% superior ás cifras de 2022. O seu crecemento foi inferior ao do imposto reportado, entre outros elementos, porque a caixa de 2023 só recolleu 11 meses da devindicación do Imposto Especial sobre os Envases de Plástico Non Reutilizables cuxas primeiras declaracións ingresáronse en febreiro. Sen este imposto, a recadación caería un 0,3%.