3.2. Recadación tributaria líquida

A recadación tributaria líquida resulta de minorar da recadación tributaria bruta as devolucións efectivamente pagadas no exercicio e os axustes cos territorios forais. Responde, así mesmo, a un criterio de caixa, distinto doutros conceptos como os dereitos recoñecidos ou os impostos para os efectos de Contabilidade Nacional.

Os ingresos tributarios en 2020 foron un 8,8 por cento inferiores aos de 2019, acadando un importe de 194.051 millóns de euros. A diferenza entre o crecemento dos ingresos netos e os brutos analizados no apartado anterior ten a súa explicación na evolución das devolucións realizadas que, no ano 2020, superaron en 234 millóns ás do ano anterior acadando un crecemento interanual do 0,4 por cento.

Así mesmo, no Cadro nº 13. Recadación tributaria líquida total Nova xanela e no Gráfico nº 14. Evolución da recadación tributaria xestionada pola Axencia Tributaria Nova xanela (Anexo), desenvólvese esta información.

A pandemia, así como as consecuentes medidas de restrición tomada para limitar os seus efectos, deterioraron a actividade económica e, con ela, os ingresos tributarios. Estes, ademais, víronse afectados, de forma positiva, polo impacto dos cambios normativos e de xestión e, de forma negativa, polo pagamento das elevadas solicitudes de devolución que se presentaran en 2019. Os ingresos en termos homoxéneos, que corrixen a maior parte do efecto destes dous factores, caeron un 7,9 por cento, cifra similar á que se estima para as bases impoñibles dos principais impostos.

O Cadro nº 15. Axustes por impacto de cambios normativos Nova xanela (Anexo) presenta, de forma detallada, as medidas que tiveron efecto durante o ano e o seu impacto sobre os distintos impostos. O impacto neto dos cambios normativos e de xestión que tiveron algunha repercusión relevante sobre os ingresos en 2020 estímase en 2.940 millóns.

Un aspecto a destacar ao analizar as medidas normativas e de xestión é a separación en dous bloques claramente diferenciados. Por un lado, están as medidas alleas ao COVID que na súa maioría eran, ademais, previas á aparición deste . O impacto deste grupo de medidas é positivo por valor de case 4.000 millóns. Por outro, están as medidas de distinto tipo que se foron tomando desde mediados de marzo, a maior parte delas co obxecto de limitar os efectos da pandemia sobre as obrigas dos contribuíntes. En conxunto estas medidas valóranse en algo máis de 1.000 millóns para o total do ano, aínda que unha das características destas medidas foi a súa desigual distribución ao longo dos meses, chegando a supor nos primeiros meses da súa entrada en vigor unha redución da recadación de máis de 4.300 millóns, amortecendose nos meses posteriores.

Canto ás medidas sen relación co COVID , boa parte non son impactos propios de 2020, senón de 2019, pero que se inclúen ao afectar á taxa de variación entre ambos os dous anos. Nesta situación están as devolucións pola prestación de maternidade no IRPF, as derivadas de sentenzas no Imposto sobre Sociedades e no Imposto sobre Sucesións e Doazóns, e os aboamentos polos DTA tamén en Sociedades. Todas elas foron realizadas de maneira extraordinaria en 2019, alterando negativamente a comparación co ano anterior e ao contrario en 2020. Outros impactos, aínda que se producisen en 2020, eran tamén consecuencia de decisións anteriores. É o caso do efecto en 2019 sobre a cota anual do IRPF da liquidación do imposto asociado ás prestacións por maternidade paga en 2018 (antes da sentenza) e da ampliación das deducións familiares (iniciada en 2018, pero completada na declaración de 2019 presentada en 2020); do aumento dos ingresos pola recuperación do Imposto sobre o Valor da Produción da Enerxía Eléctrica; do incremento na recadación do Imposto sobre Hidrocarburos polo desprazamento a 2020 de parte dos ingresos derivados do cambio na tarifa autonómica que tivo lugar en 2019; e das perdas polo Gravame sobre Lotarías ao elevarse o limiar de exención. Ademais, rexistráronse ingresos e devolucións extraordinarias no Imposto sobre Sociedades por sentenzas ditadas en 2020; nos primeiros o importe foi de 1.081 millóns e nas segundas de 406 millóns (os intereses xerados pola declaración de inconstitucionalidade do RDL 2/2016 que modificou a forma de cálculo dos pagamentos fraccionados).

Pola súa banda, as medidas aprobadas para combater as consecuencias do COVID pódense agrupar en tres tipos:

Medidas destinadas a facilitar o cumprimento das obrigas fiscais.

Estas medidas incluirían:
Nos tres casos trátase dun adiamento dos pagamentos por parte dos contribuíntes. Por iso, o impacto inicial que tiveron estas medidas foise diluíndo co paso dos meses. A primeira medida (atraso na presentación das autoliquidacións) é, neste sentido, un caso extremo: o impacto negativo produciuse no mes de abril e recuperouse por completo en maio. Nos outros dous (adiamentos e suspensión) o impacto inicial (2.668 millóns e 1.629, respectivamente) foise reducindo conforme íanse ingresando as cantidades adiadas, especialmente nos meses de outubro e novembro, coincidindo co final do prazo de seis meses concedidos. Non todas as cantidades foron recuperadas no ano (como se pode ver no Cadro), de xeito que o proceso se prolongará aínda nos primeiros meses de 2021.

Hai que aclarar, por outra banda, que a cifra de adiamentos comentada anteriormente (2.668 millóns) non se corresponde estritamente cos solicitados ao abeiro dos RDL 7, 11 e 15 (por valor de 2.511 millóns) ao incluírse tamén outros adiamentos que, sen axustarse ás condicións deses RDL , cualificáronse como de carácter extraordinario con respecto á evolución normal da serie. A efectos prácticos a diferenza entre considerar unha ou outra cifra é pouco importante, sobre todo tendo en conta que o ritmo de recuperación dos dous tipos de adiamentos foi similar (ata final de ano recuperouse aproximadamente o 92 por cento dos importes implicados nos adiamentos concedidos).
Medidas co obxectivo de reducir os pagamentos fraccionados das pequenas empresas.

Por dúas vías:
- O cambio na forma de liquidación dos pagamentos fraccionados aprobado no RDL 15/2020 que posibilitou, por un lado, aplicar no IRPF a estimación directa en 2020 sen impedir a opción de volver á estimación obxectiva en 2021, e, por outro, no Imposto sobre Sociedades pasar a tributar segundo os beneficios realmente obtidos en lugar de facero pola última cota anual presentada. Neste último caso, no primeiro pagamento puidéronse acoller os contribuíntes con volume de operacións inferior a 600 mil euros e desde o segundo pagamento tamén aqueles con volume de operacións menores de 6 millóns.
- A eliminación na estimación obxectiva do cómputo como días de exercicio da actividade os días naturais en que estivese declarado o estado de alarma (RDL15/2020).
Medidas relacionadas co IVE.

En tres vertentes:
- Posibilidade de cambio na forma de liquidación e eliminación dos días en estado de alarma para os suxeitos pasivos acollidos ao Réxime Simplificado (RDL 15/2020), a semellanza dos contribuíntes en estimación obxectiva do IRPF.
- Aplicación do tipo cero nas entregas, importacións e adquisicións intracomunitarias de bens necesarios para combater os efectos do COVID cuxos destinatarios sexan entidades públicas, clínicas e centros hospitalarios ou entidades privadas de carácter social (RDL 15/2020); en principio desde o 22 de abril ata o 31 de xullo, aínda que posteriormente foi prolongado.
- Rebaixa do tipo ao 4 por cento aos libros, xornais e revistas dixitais (RDL 15/2020).
En 2020 aprobáronse outras rebaixas de tipos no IVE (ao 4 por cento para as máscaras cando o destinatario é distinto de que se benefician do 0 por cento), pero pola súa data de aprobación (RDL 34/2020, do 17 de novembro) os seus efectos sos empezaranse a notar nos ingresos de 2021.